ÇOK TARAFLI İLİŞKİLER VE AVRUPA BİRLİĞİ’NİN GELECEĞİ KONFERANSI Ümit Özlale

1. tepav Economic Research Policy Foundation of Turkey ÇOK TARAFLI İLİŞKİLER VE AVRUPA BİRLİĞİ’NİN GELECEĞİ KONFERANSIÜmit Özlale 29 April 2011

2. Sunum Planı • 1. Bölüm: İhracat performansımız • Pazar genişlemesi ve ihracatımızın teknolojik yapısı • Rekabet gücümüz ve döviz kuru • 2. Bölüm: Serbest Ticaret Anlaşmaları • STA’ların kapsamı • Asya ülkeleri ile yapılacak STA’ların olası etkileri • Vaka analizi: Türkiye’deki otomotiv sektörü

3. Türkiye’nin Bölgelere Toplam İhracatı, 1990-2009, milyon $ Kaynak: UN Comtrade, TEPAV Hesaplamaları

4. İhracatımızın teknolojik yapısı • Krizin AB’de daha keskin yaşanmasından dolayı en fazla ihracat kaybını bu bölgede yaşamışız. • İhracat kayıplarını azaltmak ve istikrar sağlamak için yeni pazarlara açılmak olumlu. • Peki yeni pazarlara açılırken ihracatımızın teknolojik yapısı nasıl gelişmiş?

5. AB’ye Yapılan İhracatın Teknolojik Yapısı, milyon $ Kaynak: UN Comtrade, UNIDO ihraç malların teknolojik sınıflandırılması, TEPAV Hesaplamaları

6. Asya’ya Yapılan İhracatın Teknolojik Yapısı, milyon $ Kaynak: UN Comtrade, UNIDO ihraç malların teknolojik sınıflandırılması, TEPAV Hesaplamaları

7. MENA’ya Yapılan İhracatın Teknolojik Yapısı, milyon $ Kaynak: UN Comtrade, UNIDO ihraç malların teknolojik sınıflandırılması, TEPAV Hesaplamaları

8. İhracat pazarımızı nasıl genişletmişiz? • Katma değeri yüksek ileri teknoloji içeren ürünlerde değişim yok. • Orta düzeyde teknoloji içeren ürünlerde MENA ve Asya’nın ağırlığında bir artma var. • En büyük ihracat genişlemesini düşük teknolojili mallarda yaşamışız. • Peki bu başarı rekabet gücü artışıyla mı gelmiş?

9. “REKABETÇİLİK” ve “ADAPTASYON” • İhracatın sürdürülebilir ve ekonomik büyümenin dinamiği olması için • Rekabetçi olması gerekir. (Sanayi politikası) • Yeni pazarlara yönelecek reflekse (adaptasyon gücüne) sahip olması gerekir. (Dış ticaret politikası) • Peki bu iki değişkeni nasıl ölçeriz?

10. İhracat performansını ne belirler? • Dışsal faktörler: • İhracat yaptığımız bölgelerin dünya ticareti içindeki ağırlığı artmış olabilir. • İhraç ettiğimiz ürünlerin dünya ticareti içindeki ağırlığı artmış olabilir. • Adaptasyon: Dünya ticaretinde yükselen bölgelere ihracatımızı arttırmış olabiliriz. • Rekabetçilik: Bütün bu faktörler dışında mevcut bölge ve ürünlerde pazar payımızı arttırmış olabiliriz.

11. Daha Az Rekabetçi Daha Hızlı Adapte Kaynak: UN Comtrade, ITC, TEPAV Hesaplamaları

12. En Çok İhracat Yapan Sektörlerin Durumu Kaynak: UN Comtrade, ITC, TEPAV Hesaplamaları

13. Sektör Bazında Rekabetçilik • Sebze-meyve ve konfeksiyon ihracatındaki rekabetçilikte önemli bir düşme var. • Otomotiv, küresel arz zincirine dahil olduğumuz için refleksimizin görece zayıf olduğu bir sektör. • Demir-çelik ise azalan rekabetçiliğe oranla adaptasyonun yükseldiği bir sektör. • Elektrikli makine ise bütün olarak bir başarı hikayesi sayılabilir.

14. Kur bu resmin neresinde? • Rekabet gücümüz düşüyorsa kurun nasıl bir etkisi olmuş?

15. İhracat ve Döviz Kuru İlişkisi

16. Toplamda reel kur ve rekabetçilik arasında az da olsa bir korelasyon var. R^2=0.22

17. Sebze-meyve ihracatı kura duyarlı değil R^2=0.04

18. Tekstilde rekabetçilik de kura hassas değil. R^2=0.09

19. Demir-çelik kura tamamen duyarsız R^2=0.01

20. Elektrikli makine ve R^2=0.005

21. Otomotiv de… R^2=0.08

22. Kura duyarlı tek sektör: Konfeksiyon R^2=0.61

23. Kur ve Rekabetçilik • Rekabetçilikte sorun yaşayan konfeksiyon sektöründe kur önemli bir problem. • Diğer sorunlu sektörümüz sebze-meyvede ise benzer bir tabloyla karşılaşmıyoruz. • Diğer sektörlerde ise kurun rekabetçilik üzerinde bir etkisi olduğunu söylemek zor.

24. Birinci Kısmın Sonuçları • Türkiye’nin, ihracatta istikrarı sağlamak için yeni pazarlara yönelmesi olumlu. Bu açıdan başarılı bir dış ticaret politikası mevcut. • Bu başarı daha çok düşük teknolojili malların yükselen pazarlara kaymasıyla gerçekleşmiş. • Bu genişleme henüz AB’deki ihracat kayıplarını telafi edecek düzeyde değil. • Rekabet gücünde geriye gidiş AB’deki ve yeni pazarlardaki konumumuzu olumsuz etkileyebilir. • Döviz kuru ise temel sektörlerden sadece konfeksiyonu etkilemiş gözüküyor.

25. AB’nin Serbest Ticaret Anlaşmaları:Türkiye için bir tehdit mi? • Amaç: Taraf olan ülkelerin ticaretlerini karşılıklı menfaatlerini koruyarak arttırmak • Avantajları • Karşılıklı vergi indirimleri ve muafiyetleri • Kotaların azaltılması veya kaldırılması • Koruma duvarlarının aşağıya çekilmesi

26. Serbest Ticaret Anlaşmaları • Gümrük Birliğinden farkı ne? • STA’da gümrük birliğinden farklı olarak üçüncü ülkelere ortak bir gümrük tarifesi uygulanmaz. • Gümrük Birliği’nde serbest dolaşım ilkesi geçerli iken STA’da ise menşe kuralları uygulanır.

27. AB’nin Küresel Açılımı: Global Europe • AB’nin yeni ticaret politikası • Hindistan, • G.Kore ve • ASEAN ülkeleri (Endonezya, Malezya, Singapur, Tayland, Filipinler, Vietnam, Kamboçya, Laos, Myanmar ve Brunei Darusselam) ile STA yapılacak

28. AB’nin Küresel Açılımı: Global Europe • AB-G. Kore STA’sı: AB’nin en kapsamlı STA’sı ve bir Asya ülkesi ile ilk… Temmuz 2011’de yürürlükte…

29. STA Herkesin İşine Yaramıyor!

30. STA İşe Yararsa..?

31. Vaka İncelemesi: AB-Kore STA’sının Türkiye Otomotiv Sektörüne Olası Etkisi • Yıldız sektör: “Otomotiv” • 17.5 milyar $ ihracat (toplam ihracatın %15.3’ü) • En büyük partner AB: Sektör ihracatının %76.2’si • Otomotiv ihracatımızın %15.8’i risk altında • Küresel Avrupa Vizyonu: Çin ve Hindistan’da STA imzalarsa ne olur?

32. Sonuçlar • Şu ana kadar tehdit olmasa da Asya ülkeleri ile yapılacak STA’lar (Ukrayna’yı da unutmamak gerekir) problemli olabilir • Ne yapılabilir? • Küresel arz zincirindeki yeri sağlamlaştırmak • Tedarik zincirinin verimliliğini arttırıp lojistik alt ve üstyapıyı iyileştirmek • Dış politika