Sağlıkta Hukuki Sorumluluklar ve Yeni Türk Ceza Kanunu

1. Sağlıkta Hukuki Sorumluluklar ve Yeni Türk Ceza Kanunu Y. Doç. Dr. Yahya DERYAL KTÜ-İİBF Ticaret Hukuku Öğretim Üyesi Hasta Hakları Platformu Üyesi Trabzon http://hukukdoktoru.ofisi.com yderyal@yahoo.com Sağlıklı ve onurlu bir yaşam için…http://hhp.ktu.edu.tr

2. Tıpta Uygulama Hataları • İstanbul Tabip Odası • 1982-2002 arası 1525 tıbbi hata şikayeti yapılmış. • Araştırma sonucu % 27’si (411) gerçek bulunmuş. • 1982-1998:Yılda 35 şikayet • 1999-2002: Yılda 239 şikayet (7 kat artış) • Tıbbi Hata Dağılımı (%) • 17,7: Kadın-Doğum • 17,0: Genel Cerrahi • 10,8: İç Hastalıkları • 07,0: Ortopedi

3. SAĞLIK MEVZUATI (1) • Tababet Ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun (1928) • Hususi Hastaneler Kanunu (1933) • Gözlükçülük Hakkında Kanun (1940) • Eczacılar Ve Eczaneler Hakkında Kanun (1953) • Hemşirelik Kanunu (1954) • Organ Ve Doku Alınması, Saklanması Ve Nakli Hakkında Kanun (1979) • Kan Ve Kan Ürünleri Kanunu (1983) • Nüfus Planlaması Hakkında Kanun (1983)

4. SAĞLIK MEVZUATI (2) • Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu (1987) • Kozmetik Kanunu (1994) • Muhtaç Erbaş Ve Er Ailelerinin Ücretsiz Tedavisi Hakkında Kanun (1998) • Tıbbi Deontoloji Tüzüğü (1960) • Hasta Hakları Yönetmeliği (1998) • Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği (1982) • Kalıtsal Hastalıklarla Mücadele Kanunu

5. SAĞLIK MEVZUATI (3) • Radyasyon Güvenliği Tüzüğü • Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği • İlk Yardım Yönetmeliği • Güzellik Ve Estetik Amaçlı Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik • Tıbbi Cihaz Yönetmeliği • Kaplıcalar Yönetmeliği • Halkın Sağlık Eğitimi Yönetmeliği • Diş Protez Laboratuvarları Yönetmeliği

6. Hukuki Sorumluluk Türleri 1. Ceza Sorumluluğu 2. Tazminat Sorumluluğu 3. İdari Sorumluluk 4. Mesleki Sorumluluk

7. 1. Kasta Dayalı Sorumluluk Bilerek ve isteyerekadam öldürme veyamüessir fiil (yaralama, sakatlama) 2.Taksire DayalıSorumluluk: Mesleki ödev ve yükümlülüklere aykırı olarak; dikkatsizlik, tedbirsizlik, meslek ve sanatta acemilik yoluyla ölüm veya yaralama gibi istenmeyen bir sonuca sebep olma Ceza Sorumluluğu

8. Kastın Aşılması - Olası Kast • Yaralama kastı ile işlenen bir fiilin ölüme yol açması durumunda, kastın aşılması nedeniyle adam öldürme suçundan ceza verilir. • Örnek 1: Çocuğu düşürmek isteyen hekimin kadının ölümüne yol açması • Örnek 2: Görev sırasında kendisine zorluk çıkaran hasta yakınına üzüntü vermek amacıyla (yalan olarak) babasının öldüğünü söyleyen sağlık çalışanı, bu haberi duyan ve kalp krizi sonucu ölen hasta yakınını öldürmekle yargılanır. • Olası kast, suç sayılan sonucun gerçekleşmesi ihtimali öngörüldüğü halde, gerçekleşmemesi için özel çaba gösterilmeden, umursamaz bir şekilde “bir şey olmaz” deyip davranılmasıdır (YTCK.m.21/II). • Örnek: Üzerinde deney yapılan kişinin ölmesi, eziyet edilmek istenen kişinin ölmesi… • Olası kast halinde temel cezada belli oranda indirim yapılır.

9. İzin Verilen Risk - Komplikasyon Sağlık çalışanları, görevlerinin gerektirdiği bilgi ve donanımla ve azami dikkat ve özen içinde tıbbi müdahalede bulundukları halde, hastalığın kötüleşmesine engel olamazlarsa, bundan sorumlu tutulamazlar.

10. Yeni TCK-CMK-İnfazK (Genel Bakış) • Sağlık konusu özel bir önemle düzenlenmiş, toplamda azalmaya (600-350) rağmen, sağlığı ilgilendiren hükümler artmıştır. • İnsan sağlığı önemsenmekte ve sağlık hakkını istismara yönelik haller, ağır yaptırımlara bağlanmaktadır. • Akıl hastası, alkol, uyuşturucu ve madde bağımlısı suçluların yüksek güvenlikli sağlık kurumlarında gözetim ve tedavi altında tutulması ve tedavi sürelerinin cezalarına sayılması kabul edilmiştir. • Dilekçe hakkının kullanılmasını engelleme: 6 aya kadar hapis (m.121) • Gebe kadınlar, çocuklar ve savunmasız hastalar üzerinde işlenecek suçlar, çoğu yerde ağırlatıcı sebep olarak öngörülmüş, bazen de ayrı bir suç sayılmıştır. • Yetkili hakim ve savcı kararı olmaksızın, kişiyi genital muayeneye gönderen veya bu muayeneyi yapan için üç aydan bir yıla kadar hapis (m.287) Bulaşıcı hastalıklar müstesna. • Olanaklar elverdiği ölçüde, isteyen kadınlara kadın hekim tarafından muayene hakkı tanınmıştır (CMK.77).

11. Şüpheli-Sanık veya Mağdurun Muayenesi(CMK.75) • Bir suça ilişkin delil elde etmek için, şüpheli veya sanığın bedeninin tıbbî muayenesine ya da vücudundan kan veya cinsel salgı gibi örnekler alınması, ancak kişinin isteği veya hakim-savcı kararı ile mümkün olabilir. • Bu müdahaleler ancak hekim tarafından veya hekim gözetiminde bir sağlık çalışanı tarafından yapılabilir. • Tıbbî muayene veya vücuttan örnek alınabilmesi için; müdahalenin, kişinin sağlığına zarar verme tehlikesinin bulunmaması gerekir. • Üst sınırı 2 yıldan daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda kişi üzerinde beden muayenesi yapılamaz ve kişiden kan, saç, tükürük, tırnak, cinsel salgı gibi örnek alınamaz. • Bir suça ilişkin delil elde etmek amacıyla, mağdurun bedeni üzerinde tıbbî muayene yapılabilmesi veya kan, saç, tükürük, tırnak, cinsel salgı gibi örnekler alınması ya da çocuğun soy bağının araştırılması; ancak sağlığı tehlikeye düşürülmemek kaydıyla ve hâkim-mahkeme kararı ile mümkündür. • Bu madde gereğince alınacak hâkim-mahkeme kararlarına itiraz edilebilir.

12. Tanıklıktan Çekinme (CMK.46) • Hekimler, diş hekimleri, eczacılar, ebeler ve bunların yardımcıları ile diğer sağlık çalışanları, bu sıfatları nedeniyle hasta ve hasta yakınları hakkında öğrendikleri bilgiler nedeniyle tanıklıktan kaçınma hakkına sahiptir. • Hastanın rızası olursa sağlık çalışanı tanıklıktan kaçınamaz.

13. Bilirkişilikten Kaçınma (CMK.71) ve Bilirkişinin Gerçeğe Aykırı Görüş Bildirmesi (YTCK.276) • Bir işi meslek edinenler ve bu mesleği yapmaya resmen (ruhsatla) yetkili olanlar bilirkişilik görevinden kaçınamazlar. • Yasal bir sebep olmaksızın bilirkişilik görevinden kaçınan hekimler, neden oldukları giderlere ve 3 ayı geçmemek üzere disiplin hapsine mahkum edilirler. • Kişi, bilirkişilik görevinin gereğini yerine getirdiğinde derhâl serbest bırakılır. • YTCK.276: Bilirkişinin gerçeğe aykırı görüş bildirmesi: 1-3 yıl hapis • TCK.253 (Asılsız bir sebeple bilirkişilikten kaçınma): 6 aya kadar hapis + hapis süresi kadar meslek ve sanatın tatili)

14. Moleküler Genetik İncelemeler (CMK.78 vd.) • Soybağının belirlenmesi (nesebin teşhisi) veya elde edilen bulgunun şüpheli veya sanığa ya da mağdura ait olup olmadığının tespiti için zorunlu olması hâlinde, sadece hakim kararı ile moleküler genetik incelemeler yapılabilir. • Hakim kararında incelemeyi yapacak bilirkişi açıkça gösterilir ve alınan örnekler üzerinde bu amaçlar dışında inceleme yapılamaz. • İncelemeyi yapan hekim-bilirkişi, yetkisiz 3. kişilerin bilgi edinmesini önlemekle yükümlüdür. • İncelenecek bulgu, bilirkişiye ilgilinin adı-soyadı, adresi, doğum tarihi bildirilmeksizin verilir. • İnceleme sonuçları, kişisel veri niteliğinde olup, başka bir amaçla kullanılamaz. • Genetik inceleme bilgileri, kovuşturmaya yer olmadığı kararı veya hükmün kesinleşmesi üzerine en geç 10 gün içinde Cumhuriyet savcısının huzurunda yok edilir ve bu husus dosyasında muhafaza edilmek üzere tutanağa geçirilir.

15. Otopsi (CMK.87) • Otopsi, Cumhuriyet savcısının huzurunda biri adlî tıp, diğeri patoloji uzmanı veya diğer dallardan birisinin mensubu veya biri pratisyen iki hekim tarafından yapılır. • Otopsi raporunda gerekçesi açıklanmak kaydıyla otopsi işlemi bir hekim tarafından da yapılabilir. • Müdafi veya vekil tarafından getirilen hekim de otopside hazır bulunabilir. • Otopsi, cesedin durumu izin verdiği takdirde, mutlaka baş, göğüs ve karnın açılmasını gerektirir. • Ölümünden hemen önceki hastalığında öleni tedavi etmiş olan hekime otopsi yapma görevi verilemez. Sadece, bu hekimin otopsi sırasında hazır bulunması ve hastalığın seyri hakkında bilgi vermesi istenebilir. • Gömülmüş bir ceset, hakim-savcı kararı ile inceleme veya otopsi için mezardan çıkarılabilir. • Mezardan çıkarma kararı, araştırmanın amacını tehlikeye düşürmeyecekse ve ulaşılması da zor değilse ölünün bir yakınına derhâl bildirilir. • İnceleme ve otopsi işlemlerinde, cesedin görüntüleri kayda alınır.

16. Adli Muayene (CMK.86) • Ölüm zamanı ve ölüm nedenini belirlemek amacıyla yapılan adli muayene, C. savcısı huzurunda hekim tarafından yapılır. • Yeni doğanın cesedi üzerinde adlî muayene veya otopside, doğum sırasında veya doğumdan sonra yaşam bulgularının varlığı ve olağan süresinde doğup doğmadığı ve rahim dışında yaşama kabiliyeti araştırılır. • Zehirlenme şüphesi olan hâllerde inceleme için gerekli görülürse bir hekimin katılımı da sağlanır.

17. Cezaevinde Sağlık (İnfazK.27) • Hükümlüler, sağlığının korunması ve salgın hastalıkların önlenmesi için gerekli ve alınmış tedbirlere uymak, kişi sağlığı için tehlike doğuran durumları gecikmeksizin bildirmek, kendi ve içinde yaşadığı ortamın temizliğine uygun davranmak ve çevre sağlığını tehlikeye düşürebilecek eylemlerden kaçınmak zorundadır.

18. Hükümlülerin Hastaneye Sevki (İnfazK.57) • Hastaneye sevki zorunlu görülen hükümlü, en yakın tam teşekküllü Devlet veya üniversite hastanesinin hükümlü koğuşuna yatırılır. • Bu hastanelere gönderilen hükümlülerin başka yerlerdeki hastanelere sevki, sağlık kurulu raporuyla, acil ve yaşamsal tehlike bulunması halinde, varsa biri hastalığın uzmanı olmak üzere iki uzman hekim tarafından verilip, başhekim tarafından onaylanır. • Hükümlü, sadece acil hallerde ve Adalet Bakanlığına bilgi verilerek özel sağlık kuruluşlarında tedavi edilebilir.

19. Hükümlünün Muayene ve Tedavisi(İnfazK.78) • Cezaevlerinde sağlık koşullarının düzenlenmesi, hükümlünün acil veya olağan muayene ve tedavisi cezaevi hekimi tarafından yapılır. • Genel veya hastalık nedeniyle yapılan tüm muayene ve tedavi sonuçları, sağlık izleme kartına işlenir ve dosyasına konur. • Rızası olsa bile hükümlüler üzerinde tıbbi deney yapılamaz.

20. Sağlık Denetimi ve Sevk(İnfazK.79,80) • Cezaevi hekimi, kurumu ayda en az bir kez denetleyerek genel ve özel önlem alınması gereken hastalıklar ile sağlık koşulları tedbirlerini içeren bir rapor düzenler ve kurum yönetimine verir. • Cezaevi hekimi, sağlık nedeniyle hastaneye sevki gerekenleri derhal bir raporla kurum yönetimine bildirir.

21. İnfaza Engel Hastalıklar(İnfazK.18,81) • Hapse girmenin yol açtığı akıl hastalığı dışında, ruhsal rahatsızlığı bulunup da ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde tutulmaları gerekli görülmeyerek infaz kurumlarına geri gönderilenlerin cezaları, cezaevlerinin özel bölümlerinde infaz edilir. • Cezaevi hekimi veya görevli hekim, cezasını yerine getirmesine engel hastalığı bulunan hükümlüleri kurum yönetimine bildirir.

22. Açlık Grevi ve Ölüm Oruçları(İnfazK.82) • Hükümlüler, hangi nedenle olursa olsun, kendilerine verilen yiyecek ve içecekleri sürekli olarak reddettikleri takdirde; cezaevi hekimi ve psiko-sosyal hizmet birimince uyarılır ve bilgilendirilirler. • Beslenmeyi reddederek açlık grevi veya ölüm orucunda bulunan hükümlülerden, hayati tehlike veya bilinç bozukluğu yaşayanlar hakkında, isteklerine bakılmaksızın fakat sağlık ve hayatları için tehlike oluşturmamak kaydıyla tıbbi müdahale uygulanır. • Bir sağlık sorunu olmasına rağmen muayene ve tedaviyi reddedenhükümlülerin sağlık veya hayatlarının ciddi tehlike içinde olması veya ceza infaz kurumunda bulunanların sağlık veya hayatları için tehlike oluşturan bir durumun varlığı halinde de tıbbi müdahale yapılır. • Bu maddede öngörülen tedbirler, cezaevi hekiminin tavsiye ve yönetimi altında uygulanır. Ancak, kurum hekiminin zamanında müdahale edememesi veya gecikmesi hükümlü için hayati tehlike doğurabilecek ise, doğrudan tıbbi müdahale yapılabilir. • Hükümlülerin sağlıklarının korunması ve tedavilerine yönelik zorlayıcı tedbirler, hiçbir durumda onur kırıcı nitelikte olamaz.

23. Cürmü haber vermekte zühul (TCK.530):Hafif para cezası Hekim, cerrah, ebe ve sair sağlık çalışanlarının, şahıslar aleyhinde bir suç işlendiğini fark ettiklerinde, gerekli tıbbi müdahale ve yardımı yaptıktan sonra durumu adliye veya zabıtaya bildirmemesi veya bildirmekte gecikmesi Hastanın kovuşturmasını gerektiren bir suçun ihbarı yapılmaz. Sağlık çalışanlarının suçu bildirmemesi (YTCK.280): Görevini yaptığı sırada bir suçun işlendiği yönünde bir belirti ile karşılaşan memurun bunu yetkili makamlara bildirmemesi ya da bildirimde gecikmesi 1 yıla kadar hapis Suçları İhbar Yükümlülüğü

24. Sadece şahıslar aleyhine işlenen cürümler değil, her türlü suç belirtisinin bildirilmesi aranmıştır. TCK.530: “suç işlendiğini fark ettiklerinde” YTCK.280: “suç belirtisi ile karşılaştığında” 3. Hastanın kovuşturmasını gerektirecek suçların bildirilmemesi –haklı- istisnasına yer verilmemiştir. 4. “Önce müdahale sonra bildirim” ilkesine yer verilmemiştir. 5. Ceza ağırlaştırılmıştır: (Hafif para cezası yerine 1 yıla kadar hapis) YTCK.280 Özellikleri

25. Meslek sırrını ifşa (TCK.198): 3 aya kadar hapis Resmi görevi veya sıfatı ya da meslek ve sanatı gereği ifşasında zarar görülen bir sırra vakıf olup ta meşru bir sebebe dayalı olmaksızın ifşa etmek Özel hayatın gizliliğini ihlal (YCK.134): 6 ay-2 yıl hapis Gizliliğin görüntü veya ses kaydı yapılarak ihlali (En az 1 yıl hapis) Özel hayata ilişkin görüntü veya sesleri ifşa etmek (1-3 yıl hapis) Fiilin basın ve yayın yoluyla işlenmesi (½ ceza artırımı) Genel ağırlatıcı sebepler (YTCK.137): ½ ceza artırımı a. Memurun yetkisini kötüye kullanması ile b. Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanarak Hekimler için 9 ay-3 yıl hapis Meslek Sırrının İfşası

26. TCK.236: En az 3 memurun birlikte görevi bırakması ya da yavaşlatması Ceza: 4 ay – 1 yıl hapis + süreli/süresiz görev mahrumiyeti YTCK.260: 3 ay – 1 yıl hapis En az 4 memurun birlikte görevi terki ya da yavaşlatması Hizmeti aksatmayacak biçimde ve sendikal amaçlı iş bırakma halinde cezada indirim yapılabileceği gibi, hiç ceza verilmeyebilir. Kamu Görevinin Topluca Terki

27. Çocuk Düşürme • Rıza dışı bir kadının çocuğunu düşürme: 5-10 yıl hapis (m.99/I). • Rıza dışı çocuk düşürme kadının ruh ve beden sağlığına zarar verirse, 6-12 yıl hapis, kadın ölürse, 15-20 yıl hapis (m.99/III) • Rızaya dayalı olsa bile, tıbbi zorunluluk bulunmaksızın, gebelik süresi 10 haftadan fazla bir kadının çocuğunu düşürme: 2-4 yıl hapis (m.99/II) • Gebelik süresi 10 haftadan fazla bir kadının çocuğunu bizzat düşürmesi veya düşürtülmesine rıza göstermesi: 1 yıla kadar hapis (m.99/II,100) • Gebelik süresi 10 haftadan fazla bir kadının rızası ile çocuğunu düşürtürken ona bir zarar verilirse 3-6 yıl hapis, kadın ölürse 4-8 yıl hapis (m.99/IV) • Gebelik süresi 10 haftayı doldurmamış bir kadının rızası ile çocuğunu düşürten kimsenin yetkisiz olması halinde 2-4 yıl hapis (m.99/IV) • Suç mağduru kadının 20 haftadan fazla olmayan gebeliğine son verme suç değildir. • Bir erkek veya kadının rıza dışı kısırlaştırılması: 3-6 ay hapis • Rızaya dayalı kısırlaştırmanın yetkisiz kişilerce yapılması: 1-3 yıl hapis

28. TCK.243: Memurun sanığa suçunu söyletmek için işkence ve sair kötü muamele yapması Ceza: 5 yıla kadar ağır hapis + süreli-süresiz memurluktan mahrumiyet YTCK.94/1: 3 – 12 yıl hapis Bir kamu görevlisinin, insan onuru ile bağdaşmaz şekilde bir kimsenin bedenen veya ruhsal yönden acı çekmesine, algılama ve irade yeteneğinin etkilenmesine veya aşağılanmasına neden olması İşkence

29. Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma • Bir rütbe veya kamu görevinin veya mesleğin resmi elbisesini yetkisi olmaksızın alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giyme veya hakkı olmayan nişan veya madalyaları takma (264) • Ceza: 3 ay – 1 yıl hapis (=) • Ağırlatıcı neden: Elbisenin sağlayacağı kolaylık ve olanaklardan yararlanarak bir suç işlenirse, ceza 1/3 artırılır.

30. Sağlık Hizmetlerine Yönelik Muhtelif Suçlar(YTCK) • Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere uymama (195): 2 ay – 1 yıl hapis • Sağlık için sakıncalı ve bozulmuş ilaçları üretme, bulundurma ve satma (186,187): 1 – 5 yıl hapis • Sağlık için tehlikeli maddeleri çocuklara, akıl hastalarına veya uçucu madde kullananlara verme veya tüketimine sunma (194): 6 ay – 1 yıl hapis • Cinsel saldırı (şikayete tabi) 102: 2 – 7 yıl hapis Memuriyet veya hizmetin nüfuzundan yararlanarak veya hastaya karşı olursa ½ artırım 5. Cinsel taciz (şikayete tabi) 105: 3 ay – 2 yıl hapis (Memuriyet veya hizmetin nüfuzundan yararlanarak veya hastaya karşı olursa ½ artırım • Ölümlü intihara yardım (84/1): 4 – 10 yıl hapis • Ölümsüz intihara yardım (84/2): 2 – 5 yıl hapis • Çocukların cinsel istismarı (103): 3 – 8 yıl hapis (Fail sağlık çalışanı ise: ½ artırım ; bu nedenle çocuğun ruh-beden sağlığı bozulursa: en az 15 yıl hapis ; çocuk bitkisel hayata girer veya ölürse: ağırlaştırılmış müeb. hapis) • Yaşı, hastalığı, yaralanması veya bir başka nedenle kendini idare edemeyecek kimseye, şartların elverdiği ölçüde yardım etmemek ya da durumu yetkili mercilere bildirmemek: 1 yıla kadar hapis (Bu nedenle ölürse: 1 – 3 yıl hapis) • Kişiler arasında ayrım yaparak hizmetten yararlanmayı engelleme veya kamu hizmetini yapmama (122): 6 ay – 1 yıl hapis. • Sırf huzur ve sükunu bozmak amacıyla gürültü yapmak veya aynı amaçla bir başka hukuka aykırı davranışta bulunmak (123): 3 ay – 1 yıl hapis • Radyasyon yayma (172): 3 – 15 yıl hapis

31. Kasten Öldürme ve Yaralama • Kasten adam öldürme: Müebbet hapis (24-30 yıl ağır hapis) • Kendini savunamayacak durumdaki kişilere, gebe kadınlara ve çocuklara yönelik olursa: Ağırlaştırılmış müebbet hapis • Taksirle Ölüme Sebebiyet (m.85): 3 - 6 yıl hapis (TCK.m.455: 2 - 5 yıl hapis). • Kasten Yaralama (m.86): Kasten başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, 1-3 yıl kadar hapis cezası ile cezalandırılır. • Memuriyet görevini kötüye kullanarak veya kendini savunamayacak durumda olanlara (hastalara) karşı kasten yaralama 2-5 yıl hapis

32. Ağırlaşmış (Kasdi) Yaralama(Yeni TCK) 1. Bir Kat Ceza Artırımına Yol Açan Ağırlaşmış Yaralama • Duyu organ zaafiyeti • Konuşma zorluğu • Yüzde iz bırakma • Yaşam tehlikesi oluşturma • Gebenin erken doğumuna yol açma 2. İki Kat Ceza Artırımına Yol Açan Ağırlaşmış Yaralama • İyileşmesiz durum (bitkisel hayata) neden olma • Duyu organ kaybı • Konuşma ve çocuk yapma yeteneği kaybı • Yüzde kalıcı bozulma • Gebenin çocuk düşürmesine yol açma • Kemik kırılmasına yol açacak şekilde yaralama: 1-6 yıl hapis • Yaralama sonucunda ölüm meydana gelmesi: (8-12, 12-16 yıl hapis)

33. Taksirle Yaralama 1. Taksirle yaralama suçunun takibi mağdurun şikayetine bağlıdır, re’sen yapılamaz. • Taksirli suçlardan dolayı hükmedilen hapis cezası uzun süreli (1 yıldan fazla) de olsa para cezasına çevrilebilir. • Bilinçli taksir para cezasına çevrilmez. Bilinçli taksir: Kişinin tahmin etmekle birlikte istemediği bir sonucun gerçekleşmesidir (YTCK.m.22/3) Bu halde ceza 1/3 – 1/2 oranında artırılır.

34. Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi (Yeni TCK.m.83) Kanuna ve sözleşmeye dayalı bir yükümlülüğü yerine getirmeyerek ölüme sebebiyet veren kişiye verilecek kasten adam öldürme cezasından indirim yapılır. Örnek 1: Yaşı, hastalığı veya yaralanması dolayısıyla ya da başka herhangi bir nedenle kendini idare edemeyecek durumda olan kimseye yardım etmemek ya da durumu derhâl ilgili makamlara bildirmemek (YTCK.m.98/I) Örnek 2: Akıl hastası üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün ihmali (YTCK.175) Ağırlaştırılmış müebbet hapis: 20-25 yıl Müebbet hapis: 15-20 yıl Diğer hallerde: 20-25 yıl

35. Kısa Süreli (1 Yıldan Az) Hapis Cezaları • Adli para cezasına çevrilebilir • Zararın giderilmesi ile yetinilebilir. • En az 2 yıl meslek ve sanat eğitimi görme kararı verilebilir. • Belli yerlere gitme ve belli şeyleri yapma yasağı getirilebilir. • Ehliyet ve ruhsatın iptali, meslek ve sanatın icrası yasaklanabilir. • Gönüllü olarak kamu yararına bir iş yapma

36. İki Yıldan Az Süreli Hapis Cezalarında Erteleme İmkanı (TCK.m.51) • Daha önce kasten işlenmiş bir suç nedeniyle 3 aydan fazla hapis almamış olmamak • Failin pişmanlık içinde olması • Zararın ödenmesi veya eski hale iade şartıyla erteleme kararı da verilebilir • Fail için 1-3 yıl izlenme ve gözetim

37. MESLEKİ TAKSİR Tıp mesleğinin icrasında uyulması gereken kurallara uygun davranmamak, “ayıp”lı ifa. * Yanlış teşhis veya tedavi * Tedavide gecikmek * Gerekli olmayan cerrahi müdahale yapmak * Tehlikeli veya elverişsiz anestezi kullanmak * Gerektiğinde acil tedbirlere başvurmamak “Davacının çocuğunun sol el 4. parmağındaki siğilin tedavisi için (...) Devlet Hastanesine müracaatı üzerine, siğilin çıkarılması amacıyla enjekte edilmesi gereken ve doktor tarafından reçeteye yazılan "Mercaine" isimli ilaç yerine "İL 33" isimli ilacın görevli hemşire tarafından enjekte edilmesi sonucu kangren olan sol el 4. parmağının kesilmesi” 10. DD., 08.12.1997, 1996/2121, 1997/5476 (Danıştay Dergisi, Y. 1998, S. 96, s. 611-612).

38. TAKSİR TÜRLERİ (1) Tedbirsizlik: • İlaç komplikasyonu ve yan etkilerinin göz ardı edilmesi; • Tedavi öncesi gerekli tetkiklerin yapılmamış olması; c) Ameliyat öncesi ameliyathanenin denetlenmemesi; d) Malzemenin sterilize edilmemesi; e) Hastaya yeterli bilgi verilmemiş olması; f) Operasyon sırasında hastanın vücudunda bazı cihazların unutulması g) Kurşun yarasına sahip hastanın vücudunda kurşun kalıp kalmadığı araştırılmaksızın, yarası temizlenerek eve gönderilmesi ve ertesi gün ağırlaşan hastanın vücudunda kalan kurşuna bağlı iç kanamadan ölmesi

39. TAKSİR TÜRLERİ (2) Dikkatsizlik: • Tıbbi müdahale sırasında gerekli hijyenik şartlarauymamak • Operasyon sırasında önemli bir siniri ya da arteri kesmek • Hareketsiz kalması gereken hastayı hareket ettirmek • Ameliyat esnasında dikkati dağıtacak ölçüde şakalaşmak • Radyoloji hekiminin çinko filtreyi röntgen cihazının içerisine yerleştirmemesi • Guatr ameliyatı sırasında baş atardamarın, tiroit arteri yerine yanlışlıkla boğulması • Anestezi hekiminin 40 kg'lık genç bir kıza erişkinler için kullanılan dozda narkoz vermesi ve kızın kalbinin durmasına rağmen operasyona devam edilmesi

40. TAKSİR TÜRLERİ (3) Meslek ve sanatta acemilik: Tıptaki yenilik ve gelişmelerden, ilaç ve tedavi yöntemlerinden habersiz olmak, mesleği “gereği gibi” yapmamak Örnek: Düşük yapan hastaya muhtemel riskleri düşünülmeden ve gerekli süre yatakta müşahede altında tutulmadan sağlık kurumları dışında acemice ve dikkatsizce kürtaj yapılması Cerrahın becerisini göstermek üzere, yeni ve denenmemiş bir yöntemi uygularken hastanın ölmesi.

41. TAKSİR TÜRLERİ (4) Emir ve talimatlara, düzenleyici işlemlere ve meslek kuralları ve yükümlülüklere uymamak: • Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, • Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi”, • Hasta Hakları Yönetmeliği, • Hasta Hakları Yönergesi • Hekimlik Meslek Etiği Kuralları Örnek: İntihar fikrine sahip ruhi bunalımlı hastayı uzman hastahane personelinden olmayan kimselerin denetimine bırakmak ve gerekli koruyucu tedbirinin alınmaması sebebiyle, hastanın tedavi edildiği odanın penceresinden atlayarak ölmesi

42. SAĞLIK MESLEK KURALLARI(1) • “Tabip, vazife ve ihtisası ne olursa olsun gerekli bakımın sağlanmadığı acil vakalarda mücbir sebep olmadıkça, ilk yardımda bulunur” (Tıbbi Deontoloji Tüzüğü, m.3/I). • “Tabip, meslek ve sanatının icrası vesilesiyle muttali olduğusırları, kanuni mecburiyet olmadıkça ifşa edemez” (Tıbbi Deontoloji Tüzüğü, m.4/I).

43. SAĞLIK MESLEK KURALLARI (2) Ambulans Yönetmeliği m.14/II: “Hekimler, ambulans servisince hastaya uygulanan tıbbi işlemlerden ve kayıtların düzenli tutulmasından ve dosyaya işlenmesinden ve kullanılan aletlerin sterilizasyonu ve dezenfeksiyonundan sorumludur”. Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği m.194: “Kurumda huzur ve sükunu bozacak ve hastaları rahatsız edecek şekilde bağırmak, gürültü etmek ve hasta odaları ile izin verilen yerler dışında sigara veya alkol içmek ya da bulundurmak yasaktır”.

44. SAĞLIK MESLEK KURALLARI (3) Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği m.132: “Hemşireler, …hastaların hal ve hatırlarını sorar, derecelerini alır, nabız ve teneffüslerini sayar, moral gücünü olumlaştırıcı gerekli ortamı ve güveni sağlar, hastaları muayene ve tedaviye hazırlarlar”. “Hastalara iyi muamele etmek, onların dertlerini dinlemek, teselliye muhtaç ve ameliyat heyecanı içinde olanları teselli ve teskin etmek; sağlık eğitimi konusunda bilgi vermek hemşirelerin esaslı görevleridir” “Kendisi yemek yiyemeyecek durumda olan hastaların bizzat yemeğini yedirirler. Banyo yapacakları, yardımcı hizmetli ile banyoya gönderirler, gidemeyenlerin yataklarında temizliğini yaptırırlar”

45. MEMUR YARGILAMASI • 1982 Anayasası m.129/son: “Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri iddia edilen suçlardan ötürü ceza kovuşturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar dışında, kanunun gösterdiği idari merciin iznine bağlıdır”. • 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu m.24: “Devlet memurlarının görevleri ile ilgili veya görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması ve haklarında dava açılması özel hükümlere tabidir”.

46. Memur Yargılaması Usulü • 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun (RG., 04.12.1999, 23896) • 04 Şubat 1329 (1913) tarihli Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat yürürlükten kalktı.

47. 4483 Sayılı Kanun (Özü) • Genel ceza yargılaması usulünde, bir suç işlenmesi üzerine, fiile ve faile ilişkin hazırlık soruşturmasına savcı tarafından hemen ve doğrudan başlanır. • 4483 sayılı Kanun kapsamındaki suçlarda, memurların soruşturması için savcı idareden izin almak zorundadır.

48. 4483 Sayılı Kanun Dışında Kalan Sağlık Personeli • Öğretim üyeleri (2547 s. K. m.53) • Askerler • Sözleşmeli personel, • Geçici personel • İşçi statüsünde kamuda çalışan sağlık personeli

49. 4483 S.K.Dışında Kalan Suçlar(Genel Hükümlere Tabi) • Yolsuzlukla Mücadele Kanununa göre işlenen suçlar • Atatürk aleyhine işlenen suçlar • Seçimlere ilişkinsuçlar • Özel öğretime ilişkin suçlar • Rüşvet, zimmet ve kaçakçılık suçları • Ağır cezayı gerektirip suçüstü halinde işlenen suçlar

50. “Görev Sebebiyle” İşlenen Suçlar 4483 S. Kanun, memurların sadece “görev sebebiyle” işledikleri suçlarla ilgili uygulama esaslarını düzenlemiştir. Örnek: 1. Görevi ihmal 2. Görevi kötüye kullanma “Görev sırasında” işlenmiş olsa da görevle ilgisiz suçlar kapsam dışı (genel hükümlere) bırakılmıştır. Örnek, sağlık çalışanının, sigara içen hasta veya hasta yakınına kızarak onu tokatlaması, görev sırasında olsa bile, görevle ilgisiz olduğundan genel hükümlere göre doğrudan soruşturma konusu edilir.