Afryka Północna (1)

1. Afryka Północna (1) • Obszar:strefaśródziemnomorska państw afrykańskich od Egiptu po Maroko, dolina Nilu do Asuanu, Cyrenajka i Trypolitania, góry Atlas • Języki: a) rodzina semito-chamicka - gałąź semicka (arabski) - gałąź berbero-libijska (m.in. szauja,rifeni) - gałąź egipska (koptyjski – jęz. liturgiczny)

2. Afryka Północna (2) Główne ludy: • Arabowie – nazwa obejmująca wszystkich potomków przybyszów z Płw. Arabskiego oraz miejscową ludność, która zarabizowała się już w średniowieczu; ok. 120 mln; Wyróżnia się 3 najważniejsze grupy ludności arabskiej: - mieszkańców miast, gł. kupców i rzemieślników, luźne związki z dawną org. plemienną; - osiadłych rolników; - koczowniczych pasterzy – Beduinów, trad. struktura plemienna Arabowie są wyznawcami islamu sunnickiego.

3. Afryka Północna (3) • Berberzy - autochtoniczna, biała ludność Afryki Pn., obecnie w większości zarabizowana.Do dziś swoją odrębność zachowują m.in. Kabylowiez pn. Algierii (2,5 mln). Budują oni char., niegdyś obronne budowle na szczytach wzgórz, słyną z pięknej ceramiki i biżuterii. W Maroku najbardziej znanymi Berberami są Szulukowie, Rifeni i Silha, znani m.in. z budowy obronnych wiosek- ksary, oraz ufortyfikowanych spichlerzy obronnych –agadir. Zdecydowana większość Berberów wyznaje islam sunnicki.

4. Afryka Północna (4) • Koptowie - potomkowie dawnych Egipcjan, ok.5 mln, są chrześcijanami, mieszkają gł. W miastach pn. Egiptu. Język koptyjski, będący kontynuatorem egipskiego, był jęz. potocznym od ok. I w p.n.e. do podboju arabskiego, potem zakazany, wymarł w XV-XVI w. Do dziś używany jako język liturgiczny Kościoła koptyjskiego, pismo koptyjskie jest alfabetyczne i wywodzi się z greckiego z dodaniem 7 liter.

5. Afryka Północna (5) • Charakterystyka regionu: postępujący stopień asymilacji kultury arabskiej, język arabski językiem urzędowym, dominacja islamu, liczne konflikty arabsko-berberyjskie, np. w marcu 1980 roku na uniwersytecie w Tizi-Ouzou, władze odwołały wykład poświęcony poezji starokabylskiej. W reakcji ponad 1,5 tys. studentów zaprotestowało domagając się równego statusu dla ich języka. Wybuchły strajki, a później zamieszki w całej Kabylii i Algierze (wiosna berberyjska). Rząd krwawo stłumił protest. Na uczelnie i do zakładów pracy wtargnęły oddziały policji. Strajkujących bito, szczuto psami i aresztowano. Liczby śmiertelnych ofiar nigdy nie udało się do końca ustalić. Nieoficjalne szacunki mówią o kilkudziesięciu zabitych. Setki Kabylów znalazło się w więzieniach.

6. Sahara (1) • Obszar: Sahara – największy obszar pustynny świata (7-9 mln km2) obejmujący znaczna część terytorium Egiptu, Sudanu, Libii, Czadu, Nigru, Mali, Mauretanii, Maroka, Algierii, Tunezji. • Języki: a) rodzina semito-chamicka - gałąź semicka (arabski) - gałąź berbero-libijska (m.in. tamaszek) b) rodzina nilo-saharyjska - języki saharyjskie (m.in.kanuri, tebu) - języki chari-nilowe (m.in. nubijski)

7. Sahara (2) Główne ludy: • Arabowie – dzielą się, tak jak w Afryce Pn., na ludność osiadłą i koczowniczą. Najbardziej znani są Maurowie, czyli biali mieszkańcy dzisiejszej Mauretanii (niegdyś odrębni, społ. klasowe, dziś silnie zarabizowani), oprócz nich liczne plemiona koczownicze(m.in. Halalijczycy, Szaambowie, Regibat) i półkoczownicze.

8. Sahara (3) • Berberowie – liczne grupy zamieszkujące od Mauretanii po Libię, m.in.: • Mzabici – ok. 60 tys., bardzo konserwatywna (religia i obyczaje) grupa zamieszkująca 7 miast warownych w ouedzie M’Zab. Sa to Ibadyci (odłam muzułmańskiej sekty charydżytów) – ednogamia, kupcy, rzemiosło (tkactwo); • Zenetowie – rolnicy z oaz zachodniej Sahary, sprowadzili tam palmę daktylową.

9. Sahara (4) • Tuaregowie – ok. 900 tys.,jęz. tamaszek(forma pisana – tifinagh), niegdyś hodowla wielbłądów, handel transsaharyjski i rozboje, obecnie życie osiadłe lub półosiadłe, choć nadal silne są tradycje koczownicze. Większość wyznaje islam, ale nadal trwałe są liczne przedislamskie cechy kultu., np. matrylineaż. Hierarchiczna struktura społeczna pokrywająca się z wewnętrznym zróżnicowaniem rasowym: 1) „biała arystokracja” (imharen), 2) ich wasale – wolni Tuaregowie (imraden), 3) wolni, lecz pogardzania rzemieślnicy z silną domieszką negroidalną (inaden), dawni niewolnicy (iklanen) oraz wyzwoleńcy (iderfanen).

10. Sahara (5) • Haratyni- prawdopodobnie pierwotni, czarni mieszkańcy Sahary, oazy pd. Maroka i pd. Sahary, rolnicy i kopacze studni; • Teda (Tubu, Tibu) – śr. Sahara, pn. Czad i Niger, ok.. 400 tys., gorliwi muzułmanie, koczownicy i rolnicy, uważają się za „białych” • Nubijczycy – wsch. Sahara, pogr. Egiptu i Sudanu, ok. 1,2 mln, rolnicy, niegdyś poddani egipscy, z licznymi domieszkami negryckimi i semickimi, dawniej chrześcijanie, dziś wyłącznie muzułmanie • ludy kordofańskie - trudne do sklasyfikowania, wynik mieszania się Nubijczyków z Arabami

11. Sahara (6) • Charakterystyka regionu: peryferia współczesnych państw afrykańskich, liczne konflikty z grupami etnicznymi mieszkającymi na obrzeżu pustyni, konflikt o Saharę Zachodnią (Regibat-Polisario), Mauretania – Maurowie vs. Wolofowie, rebelia tuareska, konflikty w Czadzie i Sudanie (Darfur) – rząd chartumski utożsamiany z muzułmańskimi ludami pustyni usiłuje narzucić dominację mieszkańcom południa, w większości animistom i chrześcijanom • Postępującystopień asymilacji kultury arabskiej, język arabski językiem państwowym, bezwzględna dominacja islamu, konflikty arabsko-berberyjskie.