Dr inż. Maciej Paczuski

1. „Wykorzystanie funduszy strukturalnych 2007-2013, a światowe tendencje rozwoju firm branży chemicznej” Innowacje w firmach branży chemicznej 13 marca 2009 r. Dr inż. Maciej Paczuski ekspert oceniający projekty w ramach działania 4.4. POIG w obszarze chemia i inżynieria materiałowa 1

2. Innowacje w firmach branży chemicznej Innowacyjność gospodarki to wysoka produktywność (pracy i kapitału) Wysoka produktywność pracy prowadzi do dobrobytu obywateli

3. Charakterystyka przemysłu chemicznego Unii Europejskiej • koncentracja produkcji • znaczenie małych i średnich przedsiębiorstw • regulacje prawne Innowacje w firmach branży chemicznej

4. Charakterystyka polskiego przemysłu chemicznego • określa poziom nowoczesności i rozwoju państwa • jest jednym z najbardziej rentownych działów gospodarki • wysoki i rosnący deficyt handlowy (ponad 5 mld $ 2001 i ponad 7 mld EUR 2007) • niedoinwestowanie sektora wielkiej syntezy chemicznej WSCh • zmiany w sektorze MSP • konieczność przyśpieszonego rozwoju (3% UE) Innowacje w firmach branży chemicznej

5. Innowacje w firmach branży chemicznej • Wskaźniki „chemizacji” gospodarki narodowej są jedne z najniższych w Europie (per capita i udział w PP) • Kierunki zmian: • wzrost produkcji sektora WSCh • rozwój MSP w zakresie przetwórstwa chemicznego • rozwój zaplecza naukowo-badawczego • finansowe wspieranie inwestycji i nowych miejsc pracy

6. Innowacje w firmach branży chemicznej • W roku 2007 funkcjonowało w Polsce: • około 31 tys. podmiotów gospodarczych • w zakresie przetwórstwa przemysłowego 29,8 tys. firm, które zatrudniały 2,2 mln pracowników, uzyskały przychody w wysokości 763 mld zł i wynik finansowy netto 51 mld zł • w sektorze chemicznym – 1759 podmiotów gospodarczych, zatrudniających 225 tys. osób, które uzyskały 99 mld zł przychodu przy wskaźniku rentowności 8,5% (wyroby chemiczne) oraz 6,1% (wyroby z gumy i tworzyw sztucznych)

7. Innowacyjność polskiej gospodarki – przedostatnie miejsce w EU Udział wyrobów wysokiej techniki w eksporcie – 3,1%, w imporcie -9,2% Udział firm innowacyjnych w przemyśle – 42,5%, w sektorze usług – 37,7% Struktura nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle: Innowacje w firmach branży chemicznej

8. Innowacje w firmach branży chemicznej • Źródła finansowania działalności innowacyjnej: • środki własne (51% - m, 60% - śr, 80% - d) • środki budżetu 1-2% • fundusze wsparcia 4-14% • Pochodzenie rozwiązań innowacyjnych: • własne innowacje procesowe – 70% - m, 60% - śr, 56% - d. • własne innowacje produktowe – 83% - m, 82% - śr, 78% - d. • Współpraca z firmami zewnętrznymi widoczna w grupie średnich i dużych przedsiębiorstw

9. Innowacje w firmach branży chemicznej • Innowacje procesowe: • Wzrost zdolności produkcyjnych • Zwiększenie elastyczności produkcji • Obniżka kosztów (pracy, materiałów) • Wypełnianie norm, standardów, przepisów… • Redukcja oddziaływania na środowisko • Dominują nad innowacjami produktowymi: • F. Zmiany produktów • G. Zwiększenie asortymentu (dywersyfikacja)

10. Innowacje w firmach branży chemicznej • Firmy oceniają, że w działalności innowacyjnej najbardziej korzystają na współpracy z: • dostawcami materiałów, wyposażenia i oprogramowania • klientami • dostawcami usług wiedzochłonnych • 12 % MSP dokonało zakupu technologii (62% krajowych) • Większość dotyczyła automatyzacji procesów produkcyjnych • Pozostałe to usługi konsultingowe i zakupy licencji ( 265 prac B+R)

11. Innowacje w firmach branży chemicznej • Ograniczenia działalności innowacyjnej: • Ekonomiczne: - brak środków, zbyt wysokie koszty • - trudności w pozyskiwaniu środków zewnętrznych • Rynkowe: - niepewny popyt • - monopolizacja rynku • Dostęp do wiedzy: - znalezienie odpowiedniego partnera • - kwalifikacje personelu • - dostęp do informacji • 7 – 8% MSP nie wykazuje potrzeby rozwoju

12. Porównanie niektórych wskaźników działalności innowacyjnej: Innowacje w firmach branży chemicznej

13. Udział MSM w pracujących branżach: Innowacje w firmach branży chemicznej

14. Polityka przemysłowa: • Cel UE – tworzenie warunków dla rozwoju i innowacyjności przedsiębiorstw • Horyzontalność: - reforma systemów prawnych i administracyjnych • - wspieranie działalności inwestycyjnej, innowacyjnej i badawczo- rozwojowej przedsiębiorstw • - podnoszenie jakości kapitału ludzkiego - ekologia i zatrudnienie • Inicjatywy sektorowe: • motoryzacja, biotechnologia, przemysł maszynowy, wzornictwo • Rynki wiodące: • e-zdrowie, zrównoważone budownictwo, recykling, bio-produkty, odnawialne źródła energii, włókiennicze materiały ochronne • Zrównoważone oddziaływanie na środowisko – pakiet energetyczno - klimatyczny Innowacje w firmach branży chemicznej

15. Polityka przemysłowa: • Koncepcje horyzontalnej polityki przemysłowej w Polsce (lipiec 2007) • analizy konkurencyjności sektorów przemysłowych → wsparcie planowania strategicznego przedsiębiorstw • prognozy przyszłych trendów rozwoju polskiego przemysłu → Strategia Rozwoju Przemysłu • zestawienie instrumentów wsparcia • Proinnowacyjna polityka przemysłowa opiera się na: • swobodzie działalności gospodarczej • wspieraniu działalności innowacyjnej Innowacje w firmach branży chemicznej

16. Innowacje w firmach branży chemicznej • Polityka przemysłowa, sektor chemiczny (z farmaceutycznym) : • współczesny przemysł chemiczny stanowi bazę surowcową wyrobów • wzrost popytu na ts, kauczuki, farby i lakiery → surowce petrochemiczne • KE → konkurencyjność sektora chemicznego • analiza czynników wpływających na zmiany strukturalne • sformułowanie strategicznych zaleceń sektorowych • analiza konkurencyjności przemysłu chemicznego w zakresie innowacyjności, zasobów ludzkich, energetyki, infrastruktury, logistyki i handlu

17. Innowacje w firmach branży chemicznej • Przygotowanie wniosku inwestycyjnego • (zasady z I rundy aplikacyjnej): • Ocena obligatoryjna (3xtak) • zgodność z celami i zakresem działania 4.4 POIG • kryterium innowacyjności – innowacje procesowe i produktowe • kryterium innowacyjności – 3 lata bądź 15%

18. Przygotowanie wniosku inwestycyjnego: • Ocena fakultatywna • innowacyjność projektu – 1 rok i 5% 21 pkt • ochrona własności przemysłowej 10 pkt • wyniki prac B+R 10 pkt • innowacje marketingowe i organizacyjne 4 pkt • przyrost eksportu 4 pkt • utworzenie działu B+R lub trwała współpraca 5 pkt • nowe miejsca pracy 2 pkt • konkurs PPP 2 pkt • wykorzystanie posiadanego patentu, wzoru… 10 pkt • sektor MSP 20 pkt • certyfikaty 2 pkt • polityki horyzontalne: • równych szans 2 pkt • ochrona środowiska 4 pkt • zmiany wzorów produkcji i konsumpcji: • zrównoważony rozwój 1 pkt • równe szanse zatrudnienia 1 pkt • ochrona środowiska 1 pkt • ekologia w rachunkowości 1 pkt Innowacje w firmach branży chemicznej

19. Znaczenie współpracy gospodarki z jednostkami badawczymi Strategia Lizbońska → nakłady na B+R do 2010 roku w UE wyniosą 3% PKB, w tym 2/3 nakładów pochodzić będzie z przedsiębiorstw Wydatki na B+R w wybranych krajach i UE w latach 1998-2003 Innowacje w firmach branży chemicznej

20. Znaczenie współpracy gospodarki z jednostkami badawczymi: Liczba i rodzaj jednostek badawczych w Polsce Innowacje w firmach branży chemicznej Działalność badawczo – rozwojową realizuje w Polsce 9,2% firm, w tym 16,0% sektora publicznego oraz 8,8% firm sektora prywatnego. Ponad połowa przedsiębiorstw realizuje tę współpracę dorywczo.

21. Znaczenie współpracy gospodarki z jednostkami badawczymi W Polsce nakłady na B+R wynoszą około 0,6% PKB a udział środków budżetowych – 57,5% Struktura wydatków w Polsce na badania i rozwój w latach 1995-2003 Innowacje w firmach branży chemicznej

22. Znaczenie współpracy gospodarki z jednostkami badawczymi • Główna bariera transferu wiedzy/technologii leży po stronie sfery B+R (?) • Głównymi kreatorami wiedzy w przedsiębiorstwie są działy B+R, zespoły, grupy zadaniowe • Planowane zadania zaplecza badawczego przemysłu chemicznego: • większy udział w procesach rozwojowych przemysłu • prywatyzacja • wspieranie eksportu rozwiązań technologicznych i urządzeń • unowocześnianie technologii dla zwiększenia ich konkurencyjności Innowacje w firmach branży chemicznej

23. Innowacje w firmach branży chemicznej Powiązania nauki i gospodarki tworzenie nowej wiedzy i jej wykorzystanie to najważniejszy czynnik wzrostu gospodarczego (OECD, Paryż, 1999) działalność badawcza materializuje się w sferze przedsiębiorstw transfer przekształca wiedzę w innowacje

24. Centrum procesu innowacyjnego jest przedsiębiorstwo • kreuje pomysł • realizuje i finansuje przedsięwzięcie Zdolność do innowacji przedsiębiorstwa określa zasób kapitału i oczekiwane efekty zastosowania innowacji Innowacje w firmach branży chemicznej Model transferu: podażowy (liniowy) zawiera badania podstawowe, stosowane, prace rozwojowe i produkcję popytowy (około ¾ innowacji)

25. Innowacje w firmach branży chemicznej Zdolność technologiczna gospodarki: wielkość nakładów na B+R liczba patentów relacja naukowców i inżynierów do ogółu zatrudnionych produkcja i handel towarami zaawansowanymi technologicznie

26. Innowacje w firmach branży chemicznej Formy transferu wiedzy: Formalne wspólne laboratoria firmy pracowników naukowych kontrakty na badania usługi konsultingowe sprzedaż patentów współpraca w nauczaniu (praktyki, staże..) czasowa wymiana kadr b. Nieformalne wspólne publikacje targi, sympozja, konferencje studiowanie literatury fachowej kontakty w ramach stowarzyszeń przepływ absolwentów

27. Innowacje w firmach branży chemicznej Niektóre słabości działalności innowacyjnej: Odwrotna niż optymalna struktura nakładów Brak popytu na innowacje ze strony dużych przedsiębiorstw Kosztowne i czasochłonne patentowanie Samodzielne wdrożenia

28. Innowacje w firmach branży chemicznej Mazowsze – lider krajowych regionów pod względem innowacyjności Mazowsze - indeks innowacyjności 0,51 → 65 miejsce w UE Bratysława -„- 0,77 → 27 -„- Praga -„- 0,80 → 15 -„- Sztokholm -„- 0,91 → 1 -„-

29. Mazowsze Innowacje w firmach branży chemicznej

30. Innowacje w firmach branży chemicznej Hamburg Około 500 firm innowacyjnych prowadzi własna działalność n-b Duża część produkcji jest eksportowana Firmy zatrudniają wysokokwalifikowaną i dobrze opłacaną kadrę Polityka UE wspiera ścisłą współpracę środowiska akademickiego i przemysłu Uniwersytety odizolowane od gospodarki (rynku) popadają w rutynę długookresowej podstawowej działalności badawczej Firmy pozbawione dostępu do wiedzy polegają na transferze technologii z zagranicy Współpraca n-b małych firm ze środowiskiem badawczym jest szczególnie ważna we wczesnym etapie rozwoju MŚP

31. Innowacje w firmach branży chemicznej Innowacyjność gospodarki to wysoka produktywność (pracy i kapitału) Wysoka produktywność pracy prowadzi do dobrobytu obywateli