Rak gruczołu krokowego

1. Rak gruczołu krokowego

2. Epidemiologia • 3 miejsce w Polsce

3. Epidemiologia • 3 miejsce w Polsce • 4 miejsce wśród przyczyn zgonów

4. Epidemiologia • 3 miejsce w Polsce • 4 miejsce wśród przyczyn zgonów • Zapadalność • 40-45 lat – 0,7/100 tyś • 70-75 lat – 150/100 tyś • > 80 lat – 220/100 tyś

5. Rak gruczołu krokowegoLiczby • 9% mężczyzn zachoruje na raka stercza • 3% umrze z tego powodu • U 50% mężczyzn >70 r.ż. stwierdza się naciek nowotworowy w obrębie stercza • U 80% mężczyzn zmarłych >80 r.ż. z innych powodów występuje rak w obrębie stercza

6. Rak gruczołu krokowego • standaryzowany współczynnik zachorowalności 18,7/100 000 • standaryzowany współczynnik umieralności 12,6/100 000

7. Czynniki ryzyka • Wiek > 50 r.ż. • Czynniki genetyczne – wzrost ryzyka 2-3-krotny • Rasa czarna • Czynniki hormonalne – androgeny • Dieta – tłuszcze pochodzenia zwierzęcego • Czynniki środowiskowe • woda zawierająca Kadm • więcej zachorowań na północy – zmniejszona produkcja witaminy D • Wirusy???

8. Czynniki protekcyjne • Witaminy A, D i E • Izoflawony, flawonoidy sojowe • Selen • Likopen – analog witaminy A w pomidorach • Kastracja przed okresem dojrzewania • Niedoczynność przysadki

9. Postacie choroby • Pełnoobjawowa • Utajona – wykrywana w materiale hist-pat resekcji gruczołu lub na sekcji zwłok • Skryta – pierwszy objaw to przerzut, najczęściej do kości, rzadko do wątroby i płuc

10. Rozpoznanie – badanie podmiotowe • Częstomocz • Nykturia • Słaby i cienki strumień moczu • Bóle w kroczu i poza spojeniem łonowym w trakcie i po oddaniu moczu • Krwiomocz – okresowy • Zatrzymanie moczu • Bóle kostne

11. Rozpoznanie – badanie przedmiotowe Badanie per rectum Każdy lekarz, do którego zgłasza się mężczyzna po 50 roku życia, powinien go zbadać przez odbytnicę bez względu na rodzaj podawanych skarg i w razie stwierdzenia w sterczu zmian typowych dla raka (pojedyncze lub liczne guzki, powiększony lub normalnej wielkości guzowaty, nierówny lub deskowato twardy stercz) Skierować chorego do urologa!!!

12. Badanie per rectum Badanie per rectum często powoduje ostry sprzeciw ze strony pacjenta. Lekarz rodzinny powinien przekonać pacjenta o konieczności jego wykonania.

13. Rozpoznanie – badanie przedmiotowe c.d. Badanie węzłów chłonnych • Badamy wszystkie dostępne w badaniu węzły chłonne, nawet szyjne Badanie bolesności uciskowej kości w szczególności • Żeber • Miednicy • Kręgosłupa

14. Rozpoznanie – badania laboratoryjne • PSA – co 2 lata > 50 r.ż. • Norma do 4 ng/ml • 4 – 10 ng/ml • Oznaczenie PSAD (n - <15 ng/ml/g) • Określenie wzrostu w ciągu roku • > 20% • >0.75 ng/ml • Określenie stosunku wolnego PSA do związanego (<20%) • >10 ng/ml –szeroka diagnostyka PSA 4-10 ng/ml-22% Ca PSA >10 ng/ml -66% Ca

15. Rozpoznanie – badania obrazowe TRUS – przezodbytnicza ultrasonografia • Biopsja prostaty pod kontrolą USG jest złotym standardem w rozpoznaniu raka stercza RTG, TK – głównie do oceny przerzutów

16. Leczenie T1 T2 T3 T4 N+ M+ prostatektomia++-(?)--(?)- radykalna radioterapia+ + +??- obserwacja/ Hormonoterapia? ? ?+ + +

17. Leczenie c.d. Chirurgiczne – prostatectomia z limfadenotomią Radioterapia – teleterapia, brachyterapia Chemioterapia – mało skuteczna Leczenie hormonalne • Orchidectomia • Estrogeny • antagoniści receptorów androgenowych • Sterydowe (Androcur) • Niesterydowe (Fugerel, Flutamid, Anandron) • agoniści LH-RH • Zoladex • Decapeptyl

18. Radioterapia Wyniki leczenia

19. Czynniki rokownicze • Poziom PSA • Stopień złośliwości wg Gleasona • Stopień zaawansowania wg TNM

20. Skala Gleasona Skala Gleasona opiera się na obrazie hits.-pat. 1 2 3 4 5

21. Czynniki rokownicze (M1) • obecność objawów • stan sprawności • zasięg zmian nowotworowych • liczba ognisk w scyntygrafii kości • poziom testosteronu i fosfatazy alkalicznej

22. Rokowanie • Przeżycie 10 letnie • G1 – 81-91% • G2 – 80-92% • G3 – 19-50% • Występowanie przerzutów • G1 – 14-25% • G2 – 34-51% • G3 – 59-87%