Prezentacja w ramach projektu: System aktywizacji zawodowej kobiet – „Kobieta pracująca…”

1. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich Prezentacja w ramach projektu:System aktywizacji zawodowej kobiet – „Kobieta pracująca…” OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA: „KOBIETA PRACUJĄCA NA (NIE)PRZYJAZNYM RYNKU PRACY” 25 kwiecień 2007 Działanie 1.6. SPO RZL; System aktywizacji zawodowej kobiet – „Kobieta pracująca…”

2. Warszawa, 25 kwietnia 2007 • DIAGNOZA SYTUACJI KOBIET NA RYNKU PRACY • WYNIKI BADAŃ

3. Zrealizowane badania • Ogólnopolskie badanie kobiet (N=1850) • Ogólnopolskie badanie pracodawców (N=1619) • Regionalne* badanie opinii publicznej (N=1200) • Regionalne* badania kobiet i przedsiębiorców techniką FGI - zogniskowanych wywiadów grupowych (20 x 10) *Badania przeprowadzono w następujących województwach: małopolskim, łódzkim, wielkopolskim, pomorskim.

4. Diagnoza sytuacji kobiet na rynku pracy - Badanie opinii publicznej(grudzień 2005) • Diagnoza sytuacji kobiet na rynku pracy – Badanie kobiet(grudzień 2005) • Diagnoza zróżnicowania szans kobiet w dostępie do rynku pracy – Badanie ogólnopolskie, przeprowadzone wśród pracodawców(grudzień 2005) • Diagnoza sytuacji kobiet na rynku pracy ze szczególnym uwzględnieniem zróżnicowania w dostępie do rynku pracy – Badanie pogłębione w wybranych województwach(marzec 2006) • Wytyczne do akcji informacyjno – promocyjnej projektu ,,Kobieta pracująca..’’(marzec 2006) • Raport podsumowujący wyniki badań w ramach projektu ,,Kobieta pracująca’’(kwiecień 2006) • Diagnoza sytuacji kobiet na rynku pracy w Polsce – publikacja książkowa (sierpień 2006) Rezultatami projektu są następujące raporty:

5. OGÓLNE OCENY SYTUACJI NA RYNKU PRACY

6. Jak na tle sytuacji ogólnopolskiej oceniłby/łaby Pan/i sytuację na rynku pracy w swoim województwie? (w %)

7. OCENY SYTUACJI NA RYNKU PRACY – BADANIE POGŁĘBIONE • Oceny lokalnych rynków pracy przywoływane przez badane kobiety są powierzchowne, niezakotwiczone w wiedzy o gospodarce regionu. Oceny możliwości zatrudnienia przywoływane przez pracodawców są bardziej rzeczowe i mniej pesymistyczne. • Potencjałrynku pracy odnoszony jest wyłącznie do miejsc pracy wyznaczanych przez umowę o pracę. Brak gwarancji, że nowa praca będzie pracą na stałe powstrzymuje kobiety pracujące przed zmianą pracy na lepszą. • Obie grupy dostrzegają niedopasowanie kwalifikacji i kompetencji bezrobotnych do ofert pracy na rynku. Relacjonują brak procedur dla nowoprzyjmowanych pracowników, niedostatek szkoleń na miejscu pracy. • Złe wyobrażenia o rynku pracy demobilizują część bezrobotnych kobiet.

9. Ocena efektywności form wspierania kobiet na rynku pracy (najbardziej efektywne formy w %)

10. DYSKRYMINACJA NA RYNKU PRACY

11. Sytuacja kobiet i mężczyzn na rynku pracy (w %)

12. Czy w sytuacji równych kwalifikacji kandydatów do pracy wolałby/ałaby Pan/i zatrudnić kobietę czy mężczyznę? (N=1619) Czy Pana/i zdaniem w przypadku, gdy kobieta i mężczyzna mają takie same kwalifikacje i ubiegają się o takie same stanowisko przedsiębiorcy decydują się na zatrudnienie: (N=1200)

13. Czy Pana/i zdaniem polscy przedsiębiorcy w swojej działalności przestrzegają zapisu*,,Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, (...) jest niedopuszczalna’’?(w %) *art.113 Kodeksu Pracy (Dz.U.98.21.94 z późn. zm)

14. Ocena uprawnień przysługujących kobietom (wskazania przedsiębiorców na uprawnienia wpływające niekorzystnie na sytuację kobiet na rynku pracy w %)

16. Respondenci pytani o wiedzę dotyczącą doświadczeń znanych im kobiet-pracownic i matek-pracownic, a nie o sferę wyobrażeń, najczęściej deklarują, że godzą one te dwie sfery życia bez większych problemów. • Dopóki wychowywanie dzieci i prowadzenie domu nie będzie postrzegane przez pracodawców jako odpowiedzialność dwojga rodziców czy partnerów, a nie głównie kobiet, będą oni traktować kobiety jako kłopotliwego i kosztownego pracownika. • Kobiety nie dostrzegają swojego obciążenia pracami domowymi w kategoriach zmniejszania szans zatrudnienia. GODZENIE ŻYCIA ZAWODOWEGO I OSOBISTEGO

17. OPINIA O PRACY KOBIET. ELASTYCZNOŚĆ KOBIET NA RYNKU PRACY

18. Biorąc pod uwagę Pana/i doświadczenie jak ogólnie oceniłby/łaby Pan/i jakość pracy kobiet? – wskazania przedsiębiorców (N=1619;w %)

19. Czy według Pana/i kobieta prowadząca własną firmę,to wiarygodny partner do interesów? (w %)

20. Czy podjęłaby Pani pracę w poszczególnych warunkach? – wskazania bezrobotnych kobiet (N=1850; w %) Czy Pana/i zdaniem większość znanych Panu/i kobiet/pracownic podjęłaby pracę w poszczególnych warunkach? wskazania przedsiębiorców(N=1619; w %) nie trudno powiedzieć tak

21. Czy obawa przed utratą zatrudnienia lub problemami ze znalezieniem pracy mogłaby skłonić Panią do ...? (N=1850)

22. Gdyby straciła Pani pracę, czy zgodziłaby się Pani pracować za ustawową płacę minimalną(849 zł brutto czyli 622,60 zł ,,na rękę’’)?(N=1850) Co trzecia kobieta (31,8%) zgodziłaby się pracować za minimalną płacę w granicach 1100 – 1500 zł ,,na rękę’’ 27,1% respondentek podjęłoby pracę za minimum 1000 zł ,,na rękę’’ 9,8% badanych oczekuje minimalnego wynagrodzenia za pracę w granicach 800 – 950 zł ,,na rękę’’

23. Gdyby straciła Pani pracę, czy zgodziłaby się Pani pracować za ustawową płacę minimalną(849 zł brutto czyli 622,60 zł ,,na rękę’’)?w podziale na miejsce zamieszkania (w %)

24. SAMOOCENY KOBIET – BADANIE POGŁĘBIONE • Kobiety są postrzegane i same definiują siebie jako mniej wymagających finansowo pracowników. Strategia ograniczania swoich aspiracji zawodowych jest nieefektywna – sektor takich miejsc pracy z roku na rok kurczy się, ponadto oferuje mniejsze szanse rozwoju i gorsze warunki pracy. • Opisy potencjalnych korzyści z pracy dalece odstają od tego, co badane postrzegają jako pracę wykonywana przez przeciętną kobietę. • Kobiety aspirują raczej do bycia przecietną kobietą-pracownikiem niż tworzą ambitne plany zawodowe.

25. ZAWODY KOBIECE I MĘSKIE

26. Zawody typowe dla kobiet - wskazania opinii publicznej (N=1200;w %)

27. Zawody typowe dla kobiet • Zawody postrzegane jako typowe dla kobiet sytuują je w sektorach gdzie płace są niższe, technologie mniej zaawansowane, a prestiż społeczny niższy. • Wśród prac z ludźmi znajdujemy raczej te, które są związane z ich obsługą, ze świadczeniem im niezbyt wyrafinowanych usług. Część profesji wiąże ze zdolnościami manualnymi, część to przedłużenie prac domowych. Potencjał rynku pracy związany z tymi zawodami będzie ograniczony, dopóki nie nastąpi znaczące wzbogacenie się społeczeństwa. • Większość z tych zawodów nie jest związana z kierowaniem zespołem ludzi i brak w nich jasnych perspektyw awansu. • Kobiety „ciążą” ku „bezpiecznym” miejscom pracyw sektorze publicznym lub takim, w których nie stawia się przed pracownikami cięgle nowych wyzwań.

28. Zawody typowe dla mężczyzn - wskazania opinii publicznej (N=1200;w %)

29. Czy istnieją zawody, których mimo braków formalnych zakazów kobiety/mężczyźni nie powinny/powinni wykonywać? – wskazania opinii publicznej (N=1200;w %) Opiekunka do dzieci – 11,9%, Przedszkolanka – 10,9% Pielęgniarka – 9,9%, Sprzątaczka – 8,9%, Kosmetyczka – 7,9%, Kucharka – 6,9% Górnik – 30%, Pracownik fizyczny – 18,6% Hutnik – 12,2%, Budowlaniec – 11,4% Murarz – 6,4%,Spawacz - 5,8%

30. PRZEKRACZANIE SEGREGACJI ZAWODOWEJ – BADANIE POGŁĘBIONE • Kobiety pracujące w „męskich” zawodach opisywano kategoriach fachowości, wyjątkowych kwalifikacji na tle innych osób na podobnych stanowiskach. Inne badania potwierdzają, że innowacyjność kobiet wzrasta w środowiskach pracy zdominowanych przez mężczyzn. Cechują się większą motywacją do sprostania wysokim wymaganiom nieprzyjaznego im środowiska. • Pracodawcy, którzy zatrudniają kobietę w zawodzie „męskim”, mogą spodziewać się, że są to osoby o dużej motywacji pracy. • Automatyzacja i komputeryzacja zadań związanych wcześniej z siłą fizyczną znosi bariery wykonywania tych prac przez kobiety. • Kobiety kojarzone są przez pracodawców z przymiotami odpowiedzialnego pracownika, a wobec mężczyzn pracujących w zawodach dla nich typowych zgłaszają szereg zastrzeżeń (brak kultury osobistej, nadużywanie alkoholu).

31. PRACA JAKO WARTOŚĆ

32. Czy w sytuacji otrzymania bardzo wysokiego spadku pieniężnego (który zapewniłby byt Pani i Pani rodzinie do końca życia) pracowałaby Pani dalej? (N=1850)

33. Czy zrezygnowałaby Pani z pracy, gdyby Pani mąż/partner zarabiał tyle, by utrzymać rodzinę na przyzwoitym poziomie? (N=1850)

34. Jak można określić znaczenie (rolę) pracy zawodowej i pracy w domu dla gospodarstwa domowego? (w %)

35. Postawy wobec kobiet i pracy kobiet zmieniają się, ale ludzie nie dostrzegają tej zmiany społecznego klimatu, gdyż wiele instytucji społecznych zdaje się wskazywać, że zmiana ta nie następuje. • Wśród tych instytucji należy wymienić: rodzinę, gdzie ciągle odnotowujemy nierówny podział obowiązków; rynek pracy wyceniający pracę kobiet niżej niż pracę mężczyzn; państwo adresujące swe działania do kobiet-matek, a nie rodziców obojga płci. PODSUMOWANIE - PLURALISTYCZNA IGNORANCJA?

36. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich Działanie 1.6. SPO RZL: System aktywizacji zawodowej kobiet DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Anna Kulpa Szkoła Nauk Społecznych przy IFiS PAN Zespół Socjologii Ekonomicznej Katedra Socjologii Ogólnej i Antropologii Społecznej AGH Ul. Gramatyka 8a 30-065 Kraków (12) 617 43 53 a.kulpa@orange.pl