B i H P -

1. B i H P - • Bezpieczeństwo pracy - to stan warunków i organizacji oraz zachowań pracownika zapewniających wymagany poziom ochrony ich zdrowia i życia przed zagrożeniami procesu pracy.” • Higiena pracy- kształtowanie warunków i środowiska pracy w sposób zapewniający zachowanie zdrowia.

2. Z D R O W I E „zdrowie jest to stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i socjalnego, a nie tylko brak choroby lub niesprawności.” Definicja zdrowia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)

3. ERGONOMIA Dyscyplina naukowa, dążąca do optymalnego przystosowania – stanowisk, procesów i środowiska pracy do możliwości psychofizycznych człowieka, tak aby nie tylko uchronić życie i zdrowie człowieka, lecz dać mu możliwość jak najpełniejszego rozwoju osobowości.

4. Obowiązki pracodawcy • organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, • zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawania polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowania wykonania tych poleceń, • Art. 207 K. P.

5. Obowiązki pracodawcy • zapewnienia wykonania nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy, • zapewnienie wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy. Art.. 207 K. p.

6. Obowiązki pracodawcy • Artykuł 208 określa obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawców w przypadku prowadzenia przez nich działalności w tym samym miejscu ( współpraca, wyznaczony koordynator, ustalone zasady współdziałania ).

7. Obowiązki pracodawcy • W rozdziałach: III, IV, V działu dziesiątego • Kodeksu pracyokreślono szczegółowe obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w odniesieniu do: • - budynków, • - pomieszczeń pracy, • - maszyn i urządzeń technicznych, • - substancji chemicznych, • - materiałów oraz procesów technologicznych - w tym zwłaszcza • szczególnie szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych.

8. Obowiązki pracodawcy • W rozdziale VI określono obowiązki dotyczące profilaktycznej ochrony zdrowia, • - informowanie pracowników o ryzyku zawodowym jakie wiąże się • z wykonywana pracą (art. 226) • - stosowanie środków zapobiegających chorobom zawodowym, • badania lekarskie (art.. 227): • - wstępne, • - okresowe, • - kontrolne,

9. Obowiązki pracodawcy • W rozdziale VII określono obowiązki dotyczące wypadków przy pracy i chorób zawodowych: • - wypadki przy pracy i dokumentowanie, • - wypadki w drodze do i z pracy, • - choroby zawodowe, • - prowadzenie rejestrów i dokumentacji wewnętrznych.

10. Obowiązki pracodawcy • W rozdziale VIII Kodeksu pracy - • określono obowiązki dotyczące szkolenia: • wstępne: • - ogólne, • - instruktaż stanowiskowy, • okresowe • specjalistyczne

11. Obowiązki osób kierujących pracownikami • Organizować stanowiska pracy zgodnie z zasadami bhp, • Organizować, przygotowywać i prowadzić prace uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami i chorobami, • Dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń i wyposażenia technicznego, a także sprawność środków ochrony zbiorowej, • Egzekwować przestrzeganie przepisów bhp, • Zapewnić wykonanie zaleceń lekarza czy też osób kontrolujących.

12. Obowiązki pracownika • Art. 211 określa, że przestrzeganie przepisów i zasad bhp jest podstawowym obowiązkiem pracownika a między innymi zobowiązuje: • Znać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniach i poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym. • Wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp oraz stosować się do wydawanych poleceń. • Dbać o należyty stan maszyn, urządzeń i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy.

13. Obowiązki pracownika • Stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego zgodnie z ich przeznaczeniem. • Poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich. • Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników a także inne osoby znajdujące się w rejonie o grożącym ich niebezpieczeństwie. • Współpracować z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp (nowy obowiązek w prawie polskim).

14. Prawa pracownika • Art. 210 §1 możliwość powstrzymania się pracownika od wykonywania pracy w przypadku, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. • Art. 210 §2 - pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, powiadamiając o tym fakcie niezwłocznie przełożonego. • Art. 210 §3 - gwarantuje, że powstrzymanie się od pracy w sytuacjach, w których mowa wyżej, nie pozbawia pracownika wynagrodzenia za czas wykonywania pracy.

15. Prawa pracownika • Pracownik ma również prawo, po uprzednim powiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej, w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

16. Konsekwencje naruszenia przepisów bhp przez pracownika • Zgodnie z art. 108 Kodeksu pracy - pracodawca może stosować karę upomnienia lub nagany oraz również karę pieniężną, wobec pracownika nie przestrzegającego przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Kara nie może być zastosowana po upływie dwóch tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia(art. 109 §1). • Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika ( art. 109 §2).

17. Konsekwencje naruszenia przepisów bhp przez pracownika • Zgodnie z art. 110 - o zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informuje go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia - jednocześnie wkładając do akt osobowych pracownika odpis zawiadomienia.

18. Konsekwencje naruszenia przepisów bhp przez pracownika • Zgodnie z art. 113 §1 karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa z akt osobowych pracownika - po roku nienagannej pracy (pracodawca może wcześniej uznać karę za niebyłą).

19. WYPADEK PRZY PRACY /Ustawa z dn. 30.10.2002r./ Za wypadek przy pracy uważa się– - zdarzenie nagłe, - wywołane przyczyną zewnętrzną, - które nastąpiło w związku z pracą, - i doprowadziło do urazu lub śmierci. Za zdarzenie potencjalnie wypadkowe – uważa się zdarzenie, podczas którego doszło do zagrożenia zdrowia lub życia lecz nie doszło do urazu. Nie zwalnia to jednak przełożonego od ustalenia przyczyn i okoliczności owego zdarzenia w celach prewencyjnych !!!

20. PODZIAŁ WYPADKÓW WYPADKI: zawodowe: - przy pracy, - traktowane na równi z wypadk. przy pracy - przy realizacji umów – zleceń - w drodze do i z pracy pozazawodowe

21. Za ciężki wypadek przy pracy – uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała / np. amputacje /. Za zbiorowy wypadek przy pracy – uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

22. Choroba zawodowa Za chorobę zawodową - uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, o którym mowa w art. 237 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy; • - jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy.

23. RYZYKO ZAWODOWE Możliwość występowania niepożądanych zdarzeń, powodujących utratę zdrowia, spowodowanych warunkami pracy. • Zgodnie z art.226 Kodeksu Pracy pracodawca jest obowiązany ocenić i udokumentować ryzyko zawodowe oraz podjąć niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko. Pracodawca powinien poinformować każdego pracownika o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną przez niego pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

24. Na poziom ryzyka zawodowego składają się : • czynniki natury : • - fizycznej, • - biologicznej, • - chemicznej, • - psychofizycznej, • - oraz czynniki niebezpieczne :

25. Czynniki niebezpieczne (urazowe): • zagrożenia elementami ruchomymi i luźnymi, ostrymi i wystającymi, • zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi, • zagrożenia poparzeniem, • zagrożenia pożarowe i wybuchowe, • bariery architektoniczne, • maszyny, urządzenia, przyrządy, narzędzia, materiały, wyroby gotowe, • prąd elektryczny /jako taki/ • Czynniki fizyczne: • hałas ustalony i nieustalony, infradźwiękowy, ultradźwiękowy, • wibracja, • mikroklimat, • promieniowanie optyczne, • promieniowanie jonizujące, • promieniowanie laserowe, • pole elektromagnetyczne, • pole elektrostatyczne,

26. pyły przemysłowe, • oświetlenie, • prąd elektryczny /wahania i nieprawidłowości/. • Czynniki chemiczne: • substancje toksyczne, • substancje drażniące, • substancje uczulające, • substancje rakotwórcze, • substancje mutagenne, • substancje upośledzające funkcje rozrodcze, • substancje działające przez drogi oddechowe, • substancje działające przez skórę i błony śluzowe, • substancje działające przez przewód pokarmowy.

27. Czynniki biologiczne, • mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby, pierwotniaki) i wytwarzane przez nie toksyny i alergeny, • makroorganizmy roślinne i zwierzęce. • Czynniki psychofizyczne: • obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne) – przemieszczanie się, dźwiganie ciężarów itp. • obciążenie psychonerwowe /stres i jego następstwa/

28. Zagrożenia wypadkowe i zagrożenia dla zdrowia • Zagrożenia urazami powodowanymi ruchomymi częściami maszyn i urządzeń: • - pochwycenie, • uderzenie, • skaleczenie, • obcięcie (amputacja) • zagrożenia powodowane przez narzędzia ręczne typu noże, topory, tasaki, cęgi, przecinaki, młotki, • zagrożenia powodowane przez urządzenia pomocnicze do składowania, ekspozycji, układania i zdejmowania sprzedawanych artykułów, np. stojaki, regały, półki, podesty podłogowe, schodki przystawne, podstawki, drabiny

29. Zagrożenia wypadkowe i zagrożenia dla zdrowia • zagrożenia powodowane przez środki transportu oraz nie kontrolowany ruch części urządzeń lub składowanych artykułów np. wózki ręczne, artykuły w workach, puszkach, szklanych słojach układane w stosach na podłodze lub regałach półkowych, • zagrożenia urazami powodowanymi poślizgnięciami, potknięciami i upadkami na podłożu stanowiska pracy, przejść, dojść, dróg transportowych, • zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym przez przewody, gniazda, wtyczki, tablice i rozdzielnice, maszyny i urządzenia,

30. Zagrożenia wypadkowe, zagrożenia dla zdrowia • zagrożenia pożarem, • narażenia na hałas emitowany np. przez urządzenia chłodnicze, wentylacyjne, klimatyzacyjne, • zagrożenia spowodowane niedostatecznym oświetleniem, • zagrożenia pochodzące od stresu: - praca w godzinach nadliczbowych, • tempo pracy, • odpowiedzialność materialna, • monotonia, • konflikty pomiędzy pracownikami,

31. Podstawowe zasady bhp • zapoznać się dokładnie instrukcjami bhp oraz instrukcjami obsługi /dtr./ np.: urządzenia , stanowiska pracy; • wykorzystywać urządzenia zgodnie z ich przeznaczeniem, • utrzymywać w nienagannym stanie sanitarnym, • zgłaszać konserwatorowi lub przełożonemu wszelkie spostrzeżenia o nieprawidłowej pracy urządzenia, • dokonywać systematycznie koniecznych czynności eksploatacyjnych oraz kontrolnych, • zatrzymać urządzenie, odejść od stanowiska w przypadku stwierdzenia zaburzeń lub nieprawidłowości w jego pracy.

32. Podstawowe zasady bhp • korzystamy tylko i wyłącznie ze sprawnych technicznie urządzeń, • wykorzystujemy je zgodnie z przeznaczeniem, • utrzymujemy je w należytej czystości, • posługujemy się nimi tylko ze sprawnymi osłonami i zabezpieczeniami, • urządzenia pracujące w nietypowy dla siebie sposób (zbyt głośno, zapach spalenizny itp. ) należy natychmiast wyłączyć i odłączyć z spod napięcia oraz zgłosić przełożonym.

33. Podstawowe zasady bhpw transporcie • przed użyciem sprawdzić stan techniczny, • używać sprawnego technicznie sprzętu, • nie przeładowywać środków transportu, • zachowywać przy załadunku i rozładunku stabilność pojazdu, • Ładować tak aby ładunek nie wystawał poza obrys i aby nie zasłaniał pola widzenia, • transportować tylko drogami o nawierzchni twardej, równej i gładkiej

34. Podstawowe zasady bhp przyukładaniu towarów • wysokość ręcznie układanych stosów nie może przekraczać 1,5 m, a sposób ułożenia musi wykluczać możliwość osunięcia się lub przewrócenia stosu, • układanie i zdejmowanie ręczne towarów z regałów, stojaków i półek z wysokości większej niż 1,5m może odbywać się wyłącznie ze specjalnych drabinek i pomostów, • zdejmowanie towarów z półek i stosów należy rozpoczynać od górnej warstwy, • niedopuszczalne jest układanie w miejscach niedostępnych bezpośrednio z poziomu podłogi towarów ciężkich, o dużej objętości lub właściwościach żrących, parzących, wybuchowych i samozapalnych.

35. Podst. zasady przy korzystaniuz narzędzi i elektronarzędzi • korzystać tylko ze sprawnego technicznie sprzętu, • części robocze narzędzi powinny być ostre (bez wyszczerbień i nadmiernego zużycia), • elektronarzędzia ze względu na skuteczność ochrony przed porażeniem elektrycznym powinny być okresowo sprawdzane, • zachować ład i porządek na stanowisku pracy.

36. POŻAR i JEGO NASTĘPSTWA Pożar to niekontrolowany proces palenia w miejscu do tego nie przeznaczonym. • Warunki konieczne do zaistnienia pożaru : - inicjator, - materiał palny, - tlen. Rodzaje i typy pożarów: • A – materiały stałe, pochodzenia organicznego, których normalne spalanie • zachodzi z tworzeniem się żarzących węgli, • B – ciecze i materiały topiące się, • C – gazy palne, • D – metale palne /sód, potas/, • F – tłuszcze i oleje w urządzeniach kuchennych.

37. Podstawowe obowiązki p. poż. pracownika • przejść przeszkolenie i potwierdzić na piśmie fakt zaznajomienia i przestrzegania przepisów p. poż., • znać sposoby alarmowania straży pożarnej, obsługi podręcznego sprzętu gaśniczego oraz gaszenia pożarów, • usuwać niezwłocznie wszelkie przyczyny mogące spowodować pożar, • brać udział w akcjach ratowniczych w przypadku powstania pożaru, • nie zastawiać dostępu do sprzętu gaśniczego ani dróg ewakuacyjnych, • utrzymywać czystość i ład na stanowisku pracy, • nie używać otwartego ognia na terenie obiektu handlowego.

38. Podstawowe zasady postępowania podczas akcji gaśniczej • przeprowadzić ewakuację ludzi, • w miarę możliwości odciąć drogi rozprzestrzeniania się pożaru poprzez pozamykanie drzwi i okien, a tym samym odcięcie dopływu tlenu z powietrza, • usunąć przedmioty palne z najbliższego otoczenia pożaru, • wchodząc do pomieszczeń objętych pożarem postępować ostrożnie aby uchronić się przed ewentualnym poparzeniem przez ogień, • w atmosferze dymu poruszać się zgodnie z wymienionymi wcześniej zasadami, • podchodząc do ogniska pożaru kierować środek gaśniczy na źródło ognia, • po ugaszeniu najbliższego palącego się materiału, posuwać się w głąb, likwidując dalsze miejsca objęte pożarem,

39. Podstawowe zasady postępowania podczas akcji gaśniczej • należy obserwować najbliższe pomieszczenia i obiekty aby nie nastąpił przerzut pożaru, • gasząc pożar nacierać środkami gaśniczymi z głównego kierunku, tj. z kierunku w którym pożar się rozprzestrzenia, • w czasie prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych pamiętać należy o drodze odwrotu, • należy gasić ognisko pożaru z poziomu wyższego lub równego a nie niższego, • nie gasić wodą ciał, które w zetknięciu z wodą wchodzą w reakcje chemiczne (np. karbid), płynów łatwopalnych lżejszych od wody, (np. tłuszczów, alkoholi), instalacji elektrycznych pod napięciem, ciał palących się w wysokiej temperaturze,

40. Przystępując do akcji gaśniczejpamiętaj, że należy: • w pierwszej kolejności należy przeprowadzić ewakuację ludzi i udzielić pomocy poszkodowanym, • wyłączyć dopływ prądu elektrycznego do pomieszczeń objętych pożarem, przestrzegać zakazu używania wody do gaszenia instalacji i urządzeń elektrycznych znajdujących się pod napięciem, • odciąć dopływ oleju opałowego zasilającego kotłownię, • dążyć do usunięcia z zasięgu ognia wszelkich materiałów palnych, • nie otwierać bez uzasadnionej potrzeby drzwi i okien do pomieszczeń, w których powstał pożar, ponieważ dopływ tlenu sprzyja rozprzestrzenianiu się ognia, • w sposób zdecydowany z zachowaniem podstawowych zasad bezpieczeństwa użyć podręcznego sprzętu gaśniczego, co umożliwi ugaszenie pożaru w zarodku.

41. Przystępując do akcji gaśniczejpamiętaj, że należy: • wszyscy pracownicy zatrudnieni w obiekcie muszą się podporządkować kierownikowi działań ratowniczo-gaśniczych a następnie dowódcy straży pożarnej, • po przybyciu straży pożarnej, osoba dotychczas kierująca działaniami ratowniczo-gaśniczymi obowiązana jest podporządkować się dowódcy straży i poinformować go o stanie zagrożenia i wydanych zarządzeniach, • należy przeprowadzić wtedy, gdy jest ono bezpośrednio zagrożone i nie można go w inny sposób uratować, bądź gdy jego obecność w budynku utrudnia dostęp do miejsca pożaru lub ułatwia rozprzestrzenianie się ognia. Decyzję o ewakuacji mienia podejmuje kierownik akcji ratowniczej. Ewakuowane mienie powinno być przemieszczane w wyznaczone miejsce i odpowiednio zabezpieczone.

42. ZASADY PRZEPROWADZANIA EWAKUACJIPracownicy biorący udział w ewakuacji: • otwierają wszystkie drzwi ewakuacyjne z obiektu, • ustalają dokładnie miejsce pożaru, drogi jego rozprzestrzeniania się i zagrożenie dla sąsiednich pomieszczeń, • alarmują jednostkę straży pożarnej albo przekazują informację kierownictwu, • przystępują do ewakuacji ludzi zgodnie z zasadami przeprowadzania i organizacji akcji ewakuacyjnej, • informują kierującego ewakuacją o istniejącej sytuacji, utrudnieniach w prowadzeniu ewakuacji oraz ściśle wykonują jego polecenia, • utrzymują ścisłą łączność z innymi osobami biorącymi udział w prowadzeniu ewakuacji celem zapewnienia wzajemnej pomocy, • jeśli sytuacja na to pozwala, sprawdzają czy ktoś nie pozostał w obiekcie. Należy zawsze brać pod uwagę fakt, że w czasie ewakuacji mogą nastąpić takie okoliczności jak urazy, omdlenia itp. W tej sytuacji należy przenieść poszkodowanych w bezpieczne miejsce, udzielić pierwszej pomocy i zawiadomić pogotowie ratunkowe,

43. Ogólne zasady dla osób uczestniczących w ewakuacji • w czasie trwania ewakuacji obowiązuje zachowanie spokoju. Umożliwia to wydawanie przez osoby kierujące ewakuacją niezbędnych dyspozycji i wskazówek usprawniających przebieg ewakuacji, • nie wolno zatrzymywać się ani też podejmować prób poruszania się w kierunku przeciwnym do wyznaczonego kierunku ewakuacji, • osoby ewakuowane poruszają się szybkim krokiem w wyznaczonym kierunku, nie należy przebiegać i wyprzedzać osób znajdujących się przed nimi, • w przypadku utraty orientacji w układzie przestrzennym obiektu należy kierować się do wyjścia z budynku wg wskazań znaków ewakuacyjnych.

44. Ogólne zasady postępowania w pomieszczeniach zadymionych • wejście do pomieszczenia zadymionego (pokoju,, korytarza), z którego wydobywa się dym i zachodzi domniemanie powstania pożaru wymaga ostrożności w celu uniknięcia tzw. Płomienia żgącego. Dlatego należy: • wchodzić ostrożnie, uchylając drzwi stopniowo i częściowo (nie otwierać drzwi jednym ruchem na całą szerokość), • poruszać się (pozostawać) w pozycji pochylonej lub bezpośrednio przy podłodze, • posiadać w miarę możliwości podręczne środki gaśnicze (lub inne zastępcze i w danym momencie dostępne), • zabezpieczyć głowę przed urazami mechanicznymi i oddziaływaniem wysokiej temperatury (hełm lub inne alternatywne rozwiązania), • zabezpieczyć przed dymem usta i twarz (np. chusteczka lub ręcznik zmoczone w wodzie), • w przypadku dużego zadymiania użyć prądu wody z uprzednio rozciągniętej linii wężowej.

45. Ogólne zasady postępowania w pomieszczeniach zadymionych • Koniecznym jest, aby w strefach zadymionych wszelkie działania prowadzone były przez co najmniej dwie osoby jednocześnie, ubezpieczające się wzajemnie i mogące udzielić sobie pomocy wzajemnej. • Poszukiwanie w zadymionym pomieszczeniu osoby przypuszczalnie pozostałej, powinno polegać na dokładnym sprawdzeniu miejsc, gdzie się mogła schronić i ulec omdleniu, również wszędzie tam, gdzie w normalnych warunkach zdawałoby się to niemożliwe np. pod regałem. • Zmniejszenie zadymienia w pomieszczeniach można osiągnąć przez: • Stosowanie prądu wodnego rozpylonego z sieci wodociągowej, • Otwarcie okien i drzwi

46. PIERWSZA POMOC PRZEDLEKARSKA • > Zespół zabiegów czynionych na osobie poszkodowanej, • w celu utrzymania lub przywrócenia funkcji życiowych < • Utrzymanie funkcji życiowych to pomoc przy - • ^ skaleczeniach, złamaniach, zwichnięciach, oparzeniach, odmrożeniach, zatruciach, • zachłyśnięciach się itp. Przywrócenie funkcji życiowych to - ^ zespół zabiegów resuscytacyjnych, polegających na ręcznym masażu serca i sztucznym oddychaniu.

47. Algorytm podstawowych zabiegów resuscytacyjnych : • - sprawdź czy poszkodowany reaguje, • - jeśli nie reaguje wezwij pomoc, • - następnie udrożnij drogi oddechowe, • - gdy nie ma oddechu lub jest nieprawidłowy wezwij Pogotowie, • - następnie przystąp do masażu serca i sztucznego oddychania w stosunku 30 ucisków i 2 wdechy !!!

48. Pozycja boczna – bezpieczna - zdejmij okulary poszkodowanemu /jeśli je ma/, • - uklęknij przy poszkodowanym na oba kolana, • - wyprostuj jego obie nogi, • - bliższą rękę poszkodowanego ułóż pod kątem prostym do ciała /zginając w łokciu/, • - dalszą rękę poszkodowanego przełóż w poprzek klatki piersiowej i przyłóż grzbietem ręki przy bliższym tobie policzku /jedną ręką przytrzymuj tę rękę poszkodowanego/, • - drugą ręką złap dalszą nogę poszkodowanego i zegnij w stawie kolanowym, • tak aby stopa nie odrywała się od podłoża, • - następnie łapiąc za to podniesione kolano, przetocz poszkodowanego w • swoją stronę, • - udrożnij drogi oddechowe, odchylając głowę ku tyłowi, • - podłuż pod policzek leżący na ziemi bliższą dłoń poszkodowanego, • - regularnie sprawdzaj oddech !!!