Perseritje dhe plotesime : P sikodiagnoza

1. Perseritjedheplotesime: Psikodiagnoza • Fjale e perbere nga dy kuptime: psikoqe vjen nga greqishtja qe do te thote shpirt, dhe diagnoze gjithashtu me prejardhje nga greqishtja e vjeter qe tregon konjicionin, njohjen • Njohuria e perftuar me ane te nje mjeti qe ne kuadrin klinik eshte vezhgimi dhe studimi i shenjave dhe ose simptomave • Disiplinee orientuar drejt njohjes se shpirtit

2. Perseritje: Psikodignoza • E orientuardrejtvleresimit, pershkrimit, dhe kuptimit te karakteristikave me te thella te aspekteve te ndryshme qe perbejne dhe percaktojne personalitetin e cdo individi • Disiplineqemerret me vleresimindhediagnozenpsikologjike, personologjikedhepsikopatologjike • Diagnozeklinikedhepsikologjike e individit • Perdorpyetesore, inventare, bateridheteknikatestesh, bisedaklinike, ekzaminimeneuropsikologjikedhevleresimevezhguese

3. Lloji I teknikave • Vleresonkuadrinpersonologjikteindividit ne tetashmenporedhe per teardhmen • Ndryshon ne bazetekontekstit, qellimittevleresimit, temoshes, veshtiresiveeventualetesubjekteve, pergatitjesprofesionaletetestuesit • Vlereson: • Aspektinkonjitivteindividit • Kuadrinemotiv duke testuardimensionetevendimitdhetesjelljes • Nderlidhjenmesshkaqeveendogjenedheekzogjene

4. Psikodiagnoza • Qellimieshtetepercaktohetnjeformulim I hipotezesdiagnostike • Mundohet te percaktoje sjelljet e zakonshme te individit, te gjeje prezencen ose jo te crregullimeve ne sferen afektive dhe konjitive

5. Mjetetqeperdor • Seanca klinike • Intervista • Pyetesore • Vleresime vezhguese • Teste neuropsikologjike • Teste te pergjithshme

6. Procedura • Te dhenat e mbledhura me pas sistemohen, organizohen dhe interpretohen ne saje te nje sistemi diagnostik te zgjedhur enkas

7. Procesidiagnostik • Te kuptuarit – eshte e lidhur me empatine ne planin relacional. Eshte momenti qe sheh te perfshire pacientin dhe terapeutin si protagoniste secili me rolin perkates • Vezhgimi/pershkrimi – eshte i lidhur me nje aplikim teknik qe ka te beje me perdorimin e njohurive specifike qe mundesojne formulimin e diagnozes • Shpjegimi – eshte nje pjese e gjithe procesit diagnostik dhe udhehiqet nga principe interpretuese te modelit teorik ku jemi referuar • Dorezimi – eshte pjesa permbyllese e procesit diagnostik gjate te cilit terapeuti percakton, ne modalitetet me te pershtatshme per individin, cfare eshte shfaqur dhe kuptuar gjate vleresimit.

8. Rezultat • Ne baze te cfare njihet nga keto aktivitete, del vendimi per nje trajtim i cili duhet ponderuar jo vetem ne cfare eshte zbuluar deri ne momentin aktual por edhe gjate nje evolucioni te mundshem ne prognoze si dhe gjate pritshmerive dhe objektivave realiste te personit qe diagnostikohet

9. Sistemet diagnostike • sistemi nozografik-pershkrues: bazohen ne nje metode baze me tendenca a-teorike me qellim pershkrimi te asaj qe eshte vezhguar. • Sisteme interpretues-shprehes: lindin nga aplikimi i nje teorie specifike te sjelljes dhe perdorimi i tyre eshte i zgjeruar edhe ne nivel terapeutik.

10. Psikodiagnoza • Perdoret per identifikimin e: • pikave te forces dhe pikat e deboleses se nje personi • manifestimet eventuale patologjike • identifikimin dhe dallimin e manifestimeve simptomatike te nje gjendjeje apo tipari • interesat dhe zakonet • nivelin e pershtatshmerise • stilin dhe mekanizmat e mbrojtjes • modalitetet konjitive • kerkesat dhe nevojat

11. Identifikimieshte I dobishem per: • vleresimin dhe projektimin e nderhyrjes terapeutike ose te rekuperimit me te pershtatshem per personin • vleresimin e ecurise terapeutike • orientimin e personit ne zgjedhjen e shkolles apo te profesionit • ngritjen e nje ekspertize

12. Diagnoza • Moment kyc I procesitklinik, percaktohetproblemi, identifikohet • Parashikimqeduhetvertetuar • Hipoteze te besueshme, dobishmeria e te ciles qendron ne mundesine e rregullimit te te dhenave te mbledhura • Nuk duhet konsideruar si nje e vertete absolute dhe e padiskutueshme

13. Diagnoza • Paraqethipotezen me te mire teformuluar ne nje moment tecaktuar • Konkluzionetmundtemodifikohendheekzistonmundesiaqediagnozatebehet e pavlefshme • Diagnoza duhet te rishikohet here pas here ne baze te disa elementeve te dallueshem dhe qe dallohen ne nje moment preciz historik te jetes se nje individi • Lehtesonkuptimin e sjelljeve dhe te personalitetit te nje individi me objektivafinale te ndryshemne kuadrin aplikativ

14. Diagnoza ne kontekstetendryshem • ne kuadrin klinik, te formuloje nje parashikim te ardhshem te ecurise se problematikes se paraqitur (prognoze), ne baze te te ciles duhet ponderuar nje vendim trajtimor. • Ne kuadrin e seleksionimit te personelit, duhet zgjedhur personi i duhur per tu vene ne vendin e duhur • Ne kuadrin shkollor, per te vulosur planin didaktik evolutiv te ndertuar sipas nevojave dhe karakteristikave specifike te nje nxenesi te caktuar • Ne kuadrin juridik, te formuloje nje ekspertize qe t’i vije ne ndihme gjykatesit kur ky i fundit te formuloje sentencen e tij

15. Vleresimipsikiatrik • Diagnoza psikiatrike koincidonte me gjetjen e patologjise dhe per ta parandaluar me terapi farmakologjike

16. Vleresimipsikologjik • Diagnoza psikologjike identifikohej me njohjen globale ose teresore te personit dhe jo vetem me njohjen e semundjes se paraqitur • Sot, diferenca eshte e vogel, dhe mund te themi qe qendron ne menyren e ndryshme formuese te dy profesionisteve

17. Normalitetidhepatologjia • Dypikaekstremetenjesegmenti • Marredheniadhedinamizmimesfaktorevegjenetike, ambientitdhekulturespercaktondhestabilizonspostimin ne kete segment • Shendeti dhe semundja mund te konsiderohen dy kushte qe vetepercaktohen ne baze te karakterit te tyre te relativizmit dhe jo te absolutizmit

18. Normalitetidhepatologjia • Raportmesstruktures se personalitetitdheambientit per tezbuluarsireagonindivididhesiraportohet me ngjarjetreale • Individ I shendetshem: • Pershtatje e mire me ambientin, • Rezistencendajkonflikteveakute, • Iafte te kete marredhenie te rendesishme me te tjeret

19. Patologjia • Zhbilancim i dukshem I individit, qeprodhonnjemodifikimdomethenesdhejotevlefshem per pershtatjen e tij

20. Patologjia • Cdomanifestimpsikikqesjell: • Nje shqetesim te konsiderueshem dhe nje kompromentim te theksuar te nje apo me shume zonave te funksionimit te personit (afektive, konjitive, te sjelljes, te punes, relacionale, sociale) • Shtim i rrezikut te vetevrasjes ose shfaqja e manifestimeve te renda vetedemtuese; • Nje reagim anormal dhe i zgjatur ndaj nje ngjarjeje, qe nuk duhet ngaterruar me pergjigje tranzitore, edhe pse akute, si psh., mund te jete nje reagim depresiv, i limituar ne kohe, nje fatkeqesi ose nje ndarje. • Nje zhvleresim progresiv dhe ne rritje konstante si dhe nje limitim i lirise vetiake personale dhe te asaj te tjetrit.

21. Vleresimipsikologjik • Ekzaminim brenda shendetit mendor te nje individi kryer ngaspecialisti • Dy forma tevleresimitpsikologjik

22. Vleresimi formal • Perfshin perdorimin e mjeteve si pyetesoret, shkallet, lista pyetjeshetj.

23. Vleresimi informal • Kemi intervisten si struktureapo organizimikryesor te vleresimit

24. Vleresimipsikologjik • Pjese te vleresimit jane dhe administrimi i testeve psikologjike te standardizuara nga psikologu ose nga nje person i supervizionuar nga psikologu.

25. Vleresimipsikiatrik • Eshte kryesisht i i tipit klasifikues dhe psikopatologjik • Kryhet nepermjet bisedes klinike dhe anamnestike eventualisht e integruar me perdorimin e shkalleve te kerkimit te simptomologjise psikiatrike • Objektivi eshte te percaktohet nje diagnoze psikiatrike • Shpesh ne modelet e diagnozes psikiatrike klasike integrohen mjete dhe teknika te huazuara nga praktika diagnostike me baza psikologjike-klinike.

26. Testet • Perdorimi i testeve perfaqeson nje nga metodat funksionale kryesore ne fazen fillestare te punes klinike • Kompetence relacionale e vemendshme ne perdorimin e tyre

27. Qendrimipsikodiagnostik • Nuk duhet organizuar ne menyre akritike apo mekanike sepse ekzekutimi i tij i thjeshte, me dyshimet, hutimet, pritshmerite apo ankthet qe ngjall tek pacienti, ndikon direkt ne hapesiren relacionale qe ndertohet mes terapeutit dhe pacientit • Menaxhimi i keq i tij mund te shkaktoje efekte negative ne ndertimin e mevonshem te aleances se punes

28. Vleresimi • Me vleresim (assessment) kuptojme vleresimin global dhe diferencial te pacientit, ne unicitetin dhe kompleksitetin psikologjik qe e karakterizon, duke konsideruar edhe burimet dhe limitet e tij

29. 2 fazatevleresimit • Matja: • Kryhen nje sere testesh psikodiagnostike te standardizuar per te mbledhur informacione te nevojshme • Per te patur nje pike nisje me te cilen te krahasohen te dhenat e marra me ane te te njejtave testeve gjate dhe ne fund te procesit te kurimit

30. 2 forma tevleresimit • Hipoteza: - Te dhenat e mbledhura ne fazen e pare, se bashku me nje pershtypje globale qe kliniku ben per pacientin, lejojne formulimin e hipotezes

31. Formulimi I hipotezes ka tebeje me: • ekiztencen e relacioneve te dukshme mes crregullimeve • situatat ne te cilat rritet probabiliteti qe crregullimi te shfaqet • origjina e crregullimit, proceset e implikuar dhe mekanizmat qe e kontrollojne • probabilitetet e suksesit te strategjive te ndryshme terapeutike qe jane ne dispozicion • teknikat dhe mjetet me te pershtatshem per te mbeshtetur trajtimin

32. Role playing • Testesituacionaleqendihmojne ne: • Njohjen e mekanizmave dhe proceseve qe jane nen problemet • Identifikimin e nderhyrjeve me te pershtatshme, per t’i bere balle problemit ne menyre efikase. • Identifikimin dhe konkordimin me pacientin per objektivat afatshkurter dhe ata eventuale afatgjate. • Marrjen e vendimit per nje terapi eventuale

33. Teknikatpsikodiagnostike • Pyetesoret • Shkallet psikopatologjike • Testet e nivelit (e inteligjences) • Testet e personalitetit • Inventaret dhe shkallet e personalitetit • Testepersonalitetiprojektive • Teknika per studimi e konstrukteve personale • Biseda klinike

34. Pyetesoret • Ndryshojne per nga nr I karakteristikavedhengaanastrukturale • Perdoren ne shumekontekstesepsejanefleksibeldhelehtesishttepershtatshem • Pergatitja dhe vlefshmeria e pyetesoreve kerkon nje pune te tipit psikometrik

35. Shkallet psikopatologjike • Shkallet psikopatologjike jane pyetesore te veteperdorshem dhe hetero-te perdorshem, me nje nr karakteristikash (items) telarmishem • Analizojneprezencen,frekuencen dhe intensitetin e simptomavepsikologjike • Testi minimental, symptomchecklist, MMPI-I-II • Perdoren per nje seleksionim paraprak te pergjithshem te mases se njerezve • Perdoren per nje monitorim te shpejte • Ne rastetetjera, shkallet ndertohen ne menyre specifike per te evidentuar nje konstrukt te vecante • Ne keterastperdoren ne menyre te sakte, studiuar me imtesi, per te gjetur frekuencat dhe intensitetet e simptomave • (BDI) BeckDepresionInventory, MississippiScaleforPost-TraumaticStressDisorder.

36. Testet e nivelit (e inteligjences) • teste psikologjike me baze te theksuar psikometrike • perdoren per te vleresuar nivelin dhe tipologjine e aftesive konjitive dhe te nivelit intelektiv te subjektit • Testet kryesore te nivelit jane te ndertuar nga nenpyetje te pyetjeve, qe vleresojne lloje te ndryshme te aftesive konjitive • Perdoren ne vleresimin e zotesise, ne kuadrin selektiv dhe edukativ, dhe ne raste te rralla ne kuadrin klinik • WAIS (Wechsler Adult Intelligence Scale), matricat e Ravenit dhe WISC-R

37. Testet e personalitetit • Mjete klinike qe perdoren per te vleresuar konstrukte dhe dimensione qe kane te bejne me personalitetin

38. Inventaret dhe shkallet e personalitetit • Teste vleresimi mjaft te gjere, te bazuar ne nje paradigme personologjike te kuadrit konjitiv ose te teorise se tipareve • Perdoren si per vleresimin personologjik ashtu dhe per vleresimet klinike • CaliforniaPersonalityInventory (CPI) dhe MillonAdolescentPersonalityInventory(MAPI) • Shkallet e personalitetit jane te ngjashme me inventaret, por jane me te reduktuara si dimensione dhe si fokus analizash • 16PF (16 Personality Factors) iCattell; EPQ (Eysenck Personality Questionnaire); MBTI (Myers-Briggs Type Indicator).

39. Testepersonalitetiprojektive • Bazohenne mekanizmat e tipitprojektiv, nepermjetnjematerialitepastrukturuarose te strukturuar shume zbehte tek subjekti dhe me kushte ne dhenien e pergjigjeve nga ana e tij • Shoqerohen nga modalitete te percaktuara mjaft mire dhe te standardizuara me kodifikim dhe analize te pergjigjeve te dhena (siglim), dhe nga kritere specifike vleresimi, te bazuara ne hulumtime empirike • Perdoren sidomos ne kontekste psikodinamike, per vleresime globale te personalitetit • TestiiRorschach, Thematic Apperception Test (TAT) dhe Children Apperception Test (CAT).

40. Teknika per studimi e konstrukteve personale • Teknika te kuadrit teorik konstruktivist, te finalizuara ne vendosjen dhe studimin e struktures se sistemit te konstrukteve personale te pacentit • Lejon kuptimin e sistemit te kuptimeve me te cilat subjekti nderton paraqitjet e veta me vlere, lidhese dhe nderlidhese • Kane kritere specifike te standardizuara te perdorimit dhe interpretimit klinik • Rrjeta e Repertorit (Repgrid), Vetekarakterizimi, Piramidat e Landfield

41. Biseda klinike • Mjeti kryesor i zhvillimit, pozicionimit dhe dorezimit te vleresimit psikodiagnostik • Zakonisht i gjithe procesi artikullohet ne 2/4 takime • Nje seance fillestare inkuadrimi dhe vleresimi • 1-2 takime per perdorimin e reaktiveve dhe testeve • 1-3 takime per nje sinteze te metejshme te rezultateve relative dhe per nje thellim klinik

42. Biseda klinike • Ne perfundim te ketij konsultimi, kliniku ka nje ide per situaten dhe i propozon pacientit nje “dorezim”(nje rezultat) dhe nese eshte e nevojshme, i ben nje propozim per trajtim ose ta dergoje ne struktura te tjera te ndryshme • Shpesh jane te orientuar ne menyre jo te strukturuar ose gjysem te strukturuara • Ne te dy rastet, kliniku mbledh dhe rregullon elementet e dobishem per te kuptuar sa me mire sensin e kerkeses se pacientit, dhe aspektet thelbesore te situates se tij personale, per te kryer me pas propozime per marrje ne pergjegjesi ose dergim ne struktura apo ne profesioniste te tjere

43. Vleresimineuropsikologjik • i finalizuar ne diagnozen e veshtiresive eventuale neurokonjitive, te shkaktuara nga deficite dhe demtime encefalikeose nga forma demence • Perdorimi mund te behet ne neuropsikologji klinike dhe ne neuropsikologji eksperimentale

44. Vleresimineurofiziologjik • Shpesh shoqerohet ose parakalohet nga vleresime neurologjike dhe te neuroimaging, te llojit klinik dhe instrumental dhe ndonjehere te aplikimit te testeve te nivelit intelektiv

45. Vleresimipsikofiziologjik