HAVAYOLU TEMİZLEME TEKNİKLERİ

1. HAVAYOLU TEMİZLEME TEKNİKLERİ Yrd.Doç.Dr. Meral BOŞNAK GÜÇLÜ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü

2. Herhangi bir çıkar çatışmam yoktur.

3. Hava yolu temizleme tekniklerinin amaçları • Hava yolu obstrüksiyonunu azaltmak • V/Q uyumunu artırmak • Solunum işini azaltmak • Oksijenasyonu artırmak

4. Hava yolu klirensi bozuklukları • Mukus reolojisindeki değişiklikler (kistik fibrozis) • Mukosiliyar aktivitede bozukluk (primersiliyardiskinezi) • Yapısal defektler (bronşektazi) • Öksürük mekanizmasındaki değişiklikler (solunum kas zayıflığı)

5. Fizyoterapi yöntemleri Postüral drenaj ve pozisyonlama Perküsyon, vibrasyon ve shaking Huffing, öksürme, zorlu ekspirasyontekniği Manuelhiperinflasyon Aktif solunum teknikleri döngüsü Otojenik drenaj Pozitif ekspiratuar basınç (PEP) terapi Highfrequencychestwalloscillations (VEST, Hayek) Cough assist Intrapulmonerperküssifventilasyon (IPV) Egzersiz

6. Postüral drenaj • Yerçekimi yardımı ile sekresyonların santral hava yollarına atılımı sağlanır. • 12 pozisyon: 5-10 dk/pozisyon • Modifiye pozisyonlar kullanılabilir (hasta toleransı, rahatlık) • Mekanizması: yerçekimi bölgesel akciğer ventilasyonu sağlar. • Manuel tekniklerle kombine kullanılabilir.

7. Postüral drenaj kontraendikasyonları • Baş aşağı pozisyon ICB > 20, • Gastroözafagialreflü • Aspirasyon riski, • Ortopne, • Hemodinamikinstabilite olanlarda kulanılmamalı.

8. Perküsyon (clapping) • Akciğer segmentlerini drene etmek için göğüs kafesine yapılan clapping uygulamalarıdır. • Ossilasyonların toraksa geçmesini sağlar. • Mekanik perküsör kullanımının sonuçları çelişkili

9. Perküsyon-2 (clapping) • Ritm düzenli (100-480 defa/dk) • Basınç her 2 elde eşit olmalı • Bebek ve çocuklarda 3 parmak kullanılarak yapılabilir. • Kemik oluşumlar ve meme dokusu üzerine uygulanmamalıdır. • Çıplak bedene direkt uygulanmamalıdır.

10. Vibrasyon ve shaking • Yalnızca ekspirasyon fazında kostalar üzerinden manuel uygulanan ossilasyonlardır. • Hafif hareket: vibrasyon • Derin hareket: shaking

11. Huffing ve öksürme • Huffing: glottis açıkken uygulanan zorlu ekspirasyonmanevrası • Öksürme: glottis kapalı yapılan kontrollü öksürme • Eşit basınç noktası • Zorlu ekspirasyontekniği Solunum kontrolu+huffing

12. Manualhiperinflasyon (MHI) • MV’na bağlı hastalarda belirgin atelektazi ve sekresyonların atılımı sağlar • atelektaziyi önler • kollabe alveolleri genişletir • oksijenasyonu↑ akciğer kompliansını↑ • manuel tekniklerle birlikte kullanılabilir. • BAROTRAVMA RİSKİ!!!!

13. Aktif solunum teknikleri döngüsü • Solunum kontrolü: hava yolu stabilizasyonu • Torakalekspansiyon egzersizleri (TEE): kollateralventilasyon • Zorlu ekspirasyon tekniği: sekresyonlarınmobilizasyonunu sağlar

14. ASTD+NIMV, MV süresi  (1,7 gün) • YBÜ kalış süresi  (1,3 gün) • PaCO2 daha stabil ve daha fazla  Austr J PhysTher 2004.

15. Otojenik drenaj • Farklı akciğer volümlerinde ekspiratuar akış ile sekresyonları mobilize eder. • Üç fazlı • Koparma • Toplama • Atma

16. KOAH (n= 30) • 20 gün: ASTD ve OD • Akciğer fonksiyonlarında  • Sekresyon atılımında 

17. Pozitif ekspiratuarbasınç (PEP) • Yüksek basınçlı PEP (50-120 cmH2O) • Düşük basınçlı PEP 10-20 cmH2O) • Havayolu kollapsını önleme • Kollateralventilasyonu artırma • Hava yolunu stabilize etme • Sekresyonun arkasına hava girişi sağlama

18. Incentive Spirometre (Triflo) • Triflo • Volümetrik • Her saat başı 30 nefes

19. Threshold PEP • Rezistör • Ağızlık • Burun klipsi

20. PEP Maskesi • Maske • Valf • Rezistör • Manometre

21. Flutter • Ağızlık • Sirküler koni • Yüksek yoğunluklu paslanmaz çelik top • Delikli koruyucu kapak

22. PEP/Flutter tekniği • 10‐20 cmH2O basınç • 10-15 adet derin nefes alınır • 3 sn boyunca verilir • 2‐3 huffing takip eder • Toplam tedavi süresi 5‐20 dk

23. ACAPELLA • Sekresyonların mobilizasyonuna yardımcı olmak • Atelektazileri önlemek veya düzeltmek • Bronkodilatatör alımını optimize etmek

24. Acapella • Vibrasyon frekansı 0 – 30 Hz. • Uygulama • Süre: 10-20dk • Frekans: 1-6 saatte

25. Solunuma Yardımcı Aletlerin Kontraindikasyonları • Pnömotoraks hikayesi • Aktif hemoptizi • Artan solunum iş yükünü hastanın tolere edememesi • Hemodinamikinstabilite • İntrakranial basınç > 20 mmHg • Yakın zamanda geçirilmiş fasial, oral ya da kafatası travması veya cerrahisi • Akut sinüzit • Özefagial cerrahi • Kusma • Bilinen timpan zarı yırtığı veya orta kulak patolojileri

26. High frequency chest wall oscillations (Hayek oscillator & VEST) • Göğüs duvarı ossilasyonları hava akış hızını artırır. • Yüksek akış hızı koparma kuvveti sağlar. • Sekresyonviskositesini azaltır. • Oldukça pahalı bir sistemdir. • Mentalretarde hastalarda iyi bir tercih olabilir.

27. Fizyolojik etkileri Hava akış hızını ↑ Ekspiratuar hava akışı sağlar. Akciğerlerde tekrarlı öksürük benzeri parçalama stresi yaratır. Mukus yapışkanlığını ↓ Santral ve periferal mukus temizliğini ↑ Siliyar aktiviteyi ↑ Mukusu geniş havayollarına taşıyarak öksürük veya aspirasyonla temizlenebilmesine olanak sağlar.

28. Kontraendikasyonlar • Henüz stabilize olmamış baş veya boyun yaralanması • Hemodinamikinstabilite olan aktif hemoraj

29. Uygulama Parametrelerin uygulama aralıkları Frekans:5-20 Hz Basınç: 1-10 Süre:1-60 dk.

30. Yararlar • Sekresyon temizliğini ↑ • Pulmoner fonksiyonları stabilize eder veya geliştirir. • Egzersiz toleransını ↑ • Pahalı ilaç kullanımını ↓ • Pnömoniinsidansı ve hospitalizasyon sıklığını ↓ • Hasta memnuniyeti ve tedaviye katılımı ↑ • Sağlık bakım maliyetlerini ↓ Ohnsorg F. A CostAnalysis of High-FrequencyChestWallOscillation in CysticFibrosis. AM J RespirandCritCareMed 1994; 149(4): A669 Pliophlys, AV, Lewis S, Kasnicke I.  Pulmonaryvesttherapy in pediatriclong-termcare.  Journal of theAmericanMedicalDirector’sAssociation 2002 Sep-Oct; 3 (5):  318-321.

31. Mekanik IN-EXSUFFLATIONAmaç: Mekanik In-Exsufflator CoughAssist Öksürük makinası Birikmiş bronkopulmoner sekresyonların temizlenmesi

32. HFCWO Mekanizması Normal öksürüğü taklit eder Havayoluna dereceli olarak pozitif basınç uygulanır (Nefes almak) Hızla negatif basınca döner (Nefes vermek) Basınçtaki ani değişiklik Yüksek ekspiratuar akış hızı oluşturur Daha kuvvetli ve etkili öksürük oluşur.

33. Endikasyonları Temel olarak: • Öksüremeyen • Sekresyonlarını etkili bir şeklide çıkaramayan hastalar (peakcoughflow<270 l/m veya MEP <60 cmH2O) • Spinalkord yaralanmaları • Nöromusküler hastalıklar (MS, MG, ALS….) • Akciğer hastalıkları • Yoğun bakım hastaları………..

34. Yüz maskesi, ağızlık, trakeostomi, endotrakeal tüpten uygulanabilir Evde çocuk ve yetişkin kullanımı için uygundur Otomatik ve manuelmodları mevcuttur

35. Kontraendikasyonları Bülloz amfizem Pnömotoraks Barotravma Hemoptizi

36. Tedavi İnhalasyon+exhalasyon+pause: 1 öksürük döngüsü 4-5 öksürük döngüsü 20-30 sn dinlenme 4-6 döngü

37. Ugulama Hastaya uygun maske, ağızlık, trakeostomi tüpü seçilir Her zaman öncelikle manualmod seçilir Düşük basınçlarda başlanır Her 4-6 döngüde 5 cm H2O arttırılır= öksürüğü fasilite eden optimal basınca doğru ilerlenir. +10 ve +15 cmH2O= İnspiratuar basınç= 40 cmH2O’ya kadar arttırılabilir -10 ve -15 cmH2O= Expiratuar basınç= -45 cmH2O’ya kadar arttırılabilir Otomatik modlara geçilebilir Alet 5 dk fazla çalıştırılmamalıdır

38. Peak öksürük akış hızı 160 L/dk altında olan DMD li hastalarda Mekanik IN-EXSUFFLATION • Hastaneye yatışı önlemekte • Trakeostomi ihtiyacını azaltmakta

39. İntrapulmonerperküssifventilasyon • İnhalasyon tedavisi • Toraks içinde perküsyon uygulaması • 100- 225 Hz’lik frekansla küçük basınç patlamaları ile havayolu temizliğini sağlar.

40. Solunum kas eğitimi • Nöromüsküler hastalıklarda inspiratuar ve ekspiratuar kas zayıflığı olabilir. • İnspiratuar/ekspiratuar kas eğitimi öksürük etkinliğini artırır.

41. Egzersiz eğitimi • Temel bileşendir. • Egzersiz kapasitesini artırır. • Periferal kasların oksidatif kapasitesini artırır. • Havayolunda mediatörsalınımı • Ventilasyonda artma

42. Sonuç ölçümleri • Üretilen balgam miktarı • Radioaktifaerosol dağılımı • Solunum fonksiyon testleri • Oksijenasyon • Akut alevlenmeyi önleme • Hastanaye yatış sıklığı • Yaşam kalitesi

43. Etkinlik, uygun modalitenin seçimi • Yaş • Mental durum • Sosyal durum • Ev ortamı • İş durumu • İş verenin yaklaşımı • Kişisel tercih • Hastalığın derecesi • Maddi durum/cihazların temini

44. Teşekkürler