GEOLOGIA

1. Egin klik gainean aurrera jo ahal izateko. GEOLOGIA BARNE EGITURA 1. LURRA

2. Egin klik gainean aurrera jo ahal izateko. Lur barneko ikerketa metodoak • Zuzenak • Laginak Sumendietan • Meatzeak eta zundaketak • Higatutako mendietan azaldutako harriak • Laborategiko ikerketak • Zeharrekoak • Grabimetrikoa • Magnetikoa • Meteoritoaen ikerketa • Geotermikoa • Sismikoa

3. Egin klik gainean aurrera jo ahal izateko. LAGINEN BILKETA Sumendietan lekukoak Higatutakomendietanazaleratzen diren beheko harri zaharrak Zundaketa Gehienez 12Km Informazioa : Tª eta beheko materialak

4. LABORATEGIKO ESPERIENTZIAK: NUKLEOARENTª: IKERBIDEA

5. LaborategikosaiakuntzakMantuaren natura fisikoaaztertzekobidea - diamante ingudea: mantukopresioalortzeko

6. Metodomagnetikoa Anomalia magnetikoak

7. MAGNETISMOA DINAMO Indar lerroak Burdin gozozko nukleoa Kobrezko haria Indukziomagnetikoa Elektroimana, nukleoimantatua Korronte elektrikoa Eremuelektrikoak → eremumagnetikoa

8. METODO MAGNETIKOA lurra dinamo autoinduzitua Barnenukleoa= elektroimanarenburdinnukleoa Elektraindarra = kanpo eta barne nukleoaren arteko errotazio diferentzialez sortutakoa Anomaliak: mineral magnetizatua, norabidea okertua polo aldaketak paleogeomagnetismoa

9. PALEOGEOMAGNETISMOA

10. Magnetismoaharrietan basaltoa Magma beroan: magnetitazkokristalakmugitu eta orientatzenahaldira N-runtz Magnetitazkokristalak Magma hotza: magnetitazkokristalakN-runtorientatuakezindiramugitu Oraingo N Kontinenteenjitoa Harriarenezarreraaldatu N N Magnetitazko kristalen orientabiedea

11. Magnetismoaren neurketa landan • Gero laborategian aztertzen da harriko mineral magnetikoaren orientazioa Kontinentearen mugimendua

12. METEORITOAK • Jatorria: • asteroide zatiakplaneta baten hondarrak: • Marte-Jupiterarteko orbita, (mm batzuk 1.20 Km Ceres asteroidea) • B) Marte-tik • C) kometanukleozatiaktalkanaskatuak • Lurreraerori → izar uxoakatmosferansartu, marruskatu → Tª ↑ lurrindu → argia)

13. METEORITOAK Sideritoak Litometeoritoak Litosideritoak Asteroidea

14. METODO GEOTERMIKOA lurraren erakuntzako beroa askapena = jario edo fluxu termikoa. • Neurketa balioa → lur barneko ezaugarri batzuk

15. LURRAREN TENPERATURA

16. TENPERATURA

17. Gradiente geotermikoa: zenbat gadutan handiagotzen den Tª 100 m jaistean • Lurrazalean: +∆ Tª = 1°C/33m= 3,3°C/100m • Aldaketak: 2,2-5 °C/100m • Magmen Ondoan: 5,0°C/100m Timanfaya • Hotz fosila dagoen tokietan azken glaziazioen hotza: 2,2°C/100m (S. Martin harria) • S. Martin harria

18. NUKLEOAREN Tª: IKERBIDEA datuak

19. METODO GRABIMETRIKOA

20. Baliorik • altuenak: bulkanismo handiko tokietan, • lurrazal meharreko alderdietan. • baxuenak: ozeano hobietan subdukziogeruza hotza azpiratzen baita, • lurrazal lodiko alderdietan = mendikateetan.

21. Anomalia grabimetrikoak kontinente eta ozeanoetan

22. 1.- METODO SISMIKOA SISMOGRAMA SISMOGRAFOA

23. Sismoak = lurrikarak Uhinak P(Primariak)1.ak heltzen sismografora (= konpresiozkoak, = luzerakoak = zizailazkoak): - Bibrazioa- uhinarentransmisionorabidean • Transmisioa: materialeguztietan S(Sekundariak), 2.ak heltzean sismografora (zeharkakoak) - Bibrazioauhinaren transmisio norabidearekiko zut - Transmisioa: materialesolidoetanbakarrik Uhinen abiadura: - Materiala gero eta zurrunagoa +∆ abiadura - Homogeneotasuna: +∆ abiadura - Materialenezaugarrietanaldaketahandiak: abiaduraaldaketahandiak

24. S eta P UHINEN JOKAERA K = konprimiezintasuna µ = zurruntasuna Vs = S uhinen abiadura d = dentsitatea Vp = S uhinen abiadura Likidoetan µ = 0; Vs = 0; Luzerakoakzeharkakoak

25. UHIN SISMIKOEN IBILERA LUR BARNEAN 700 Repetti Wiechter

26. Vp Vs abiaduraketa dentsitatea

27. Etetuneak • Lurrazala • Mohorovicic-en etetunea10-70 Km • Goiko mantua • Abiadura moteleko alderdia400-670 Km • Repetti-ren etetunea 1000 Km • Beheko mantua • Gutemberg-en etetunea 2.900 Km • Kannpoko nukleoa • D Geruza 4900-5100 • Lehman-en etetunea 5.100 Km • Barneko nukleoa • Lurraren zentrua 6371 Km

28. Zergatik kokatu ziren Lur geruzak dentsitatearen araberanukleotik azaleraino? • Hau ulertzekolurraren erakuntza Ikusiko dugu

29. Nebulosarenkondentsazioa NEBULOSA :gas + hautskosmikoa Eraztun planetarioen eraketa

30. Planetesimalen eraketa eta planetak Orbita bakoitzean Partikulen erakartzea Planetesimalak - talkak Akrezioa Planetakeratuak

31. LURRA ERATUA LIKIDO EGOERAN Talkek askaturiko beroak lurra urtu zuten Gas arinak (H, He) ihesi joan ziren

32. LUR LIKIDOAN MATERIALEN DEKANTAZIOADentsitateen arabera

33. DENTSITATEA

34. LUREREDUAK • Dinamiko Estatikoa (=geokimikoa)

35. A. EREDUESTATIKOAGERUZEN NATURA KIMIKOAREN ARABERA

36. Lurgeruzak

37. 2. EREDUDINAMIKOA

38. Lur geruzak mugimenduaren arabera • Lur geruzen higidura • Nukleoa-mantuen arteko D geuza • Luma termikoen jatorria • Luma termikoen eragina • Mesosferan (mantua) • Mugimenduen jatorria: • mantuaen jokaera elastiko- plastikoa. • Olibinoaren jokaera diamante ingudea • Litosferan • Isostasia • Epiroforesia

39. Kanpo nukleoa NUKLEOA Barne nukleoa NUKLEOAbolumena: lurraren % 16 Etetunea Sakonera Km Tª °C 2.900 Gutenberg 3.500 5.100 Wiechert-Lehman 6.000 6.370 lur erdia Osaera: Fe %80, Ni %5; S%15 (Si eta beste elementu arinago batzuk)

40. MANTUALur bolumenikhandiena: lurraren % 82 Goi mantua MANTUA Behe mantua Etetunea Sakonera Km Tª °C Mohorovicic 50 2.000 Repetti 2.900 Gutenberg 4.000 Goiko partean Litosfera osatzen du azalarekin batera: gogorra eta hauskorra Litosferatik-670 Km arte: abiadura moteleko alderdia bakarrik dago bukanismo handiko eta jarduera tektoniko alderdien azpian. Erdi urtutako harriak omen daude. . Osaera: -∆ Si,+∆Fe, Mg Peridotitak, (Harri Plutoniko ultrabasikoak) silikatoak

41. Beheko mantua: 670-2900 Km • Harriak nahiko trinkoak Uhimen abiadura handituz doa • Nahiko plastikoa P eta Tª altuengatik, materiak jarioa dago • D geruza Beheko mantuaren asken 200 Km • Irregularra, likido jariakorra, bat dator nukleoko zatirik beroenekin • NUKLEOA • S,O apur bat, Ni (%5-10) Fe gehiena • Kanpoko nukleoa • Likidoa, material korronteak Tª eta d aldaketengatik (elektrizitatea, bilbe) • Barneko nukleoa • Solidoa, eremu magnetikoaren egilea (imana)

42. orr. LURRAZALA (Lur bolumenaren %1,6) Lodiera: aldakorra 1-70 km Batez beste: 30-40Km

43. Lurrazala Iragapenaozeaniko-kontinental~kontinentala; meheagoa eta hautsiagoa. Itsas maila Lurrazalkontinentala H. sedimentarioak Harri granitikoak Harri basaltikoak Conrad 10 Km Lurrazal ozeanikoa Mohorovicic MANTUA 70 Km

44. Lurrazala

46. Geruzak 1.- Harri sedimentariozko geruza: 0,5-1Km (Dortsaletan ez dago) 2.- Basaltozko geruza (H bolkaniko basikoak) 2.1.- Kuxin erako labak 2.2.- Dike basaltikoak (koladak) 3.- Gabroak (H. Plutoniko basikoak) 4.- Peridotitak (Intrusio ultrabasikoak) Lurrazalozeanikoa SIMA 2.1 2.2

47. AZAL OZEANIKOA Egitura horizontala Lautada abisalak (mendiak, sumendiak, hobiak) Dortsalak, egitura.failak Ertz kontinentala (sedimentuen metaketa) KONTINENTEEN AZALA Egitura horizontala Plataforma kontinentala (ur azpian) Kratoiak (lautada zaharrak, erabat higatuak Adib.: Sahara) Orogenoak edo mendikateak (harri masa tolestuak) Antzinatasuna: gaztea 180 mu etengabeko sorrera eta suntsipena zaharra >500 mu. Kratoietan.

49. Lurrazalkontinentala • Geruzak • 1.- Gainaldea • Harri sedimentariozkogeruza: tolestua edo t. gabe 0,5-1km • Intentsitate txikiko metamorfismoaH.metamorfiko • Plutoiak (Granito, h. Plutoniko azido) urtuak eta gero kristalduak (*) • 2.- Tartekoaldea • - Intentsitate erdiko metamorfismoaH.metamorfiko H. metamorfiko • - Plutoiak (*) Granito Aiako Harriak Plutoi granitikoa (batolito) • Conrad etetunea • 3.- Barnealdea • - H. Plutoniko basikoak (Peridotitak) • P eta Tª handiko metamorfismoaH.metamorfiko. Metamorfikoak • - Intrusioultrabasikoak(gabro) SIAL 1 eta 2 : SIALaluminiosilikatoak, 3 SIMAmagnesiosilikato (l. A. ozeanikoenosaerabera, bainoplutonikoa) SIMA

50. HONDO OZEANIKOAREN EGITURA