FEN BİLİMLERİ ÖĞRETİMİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ölçme ve Değerlendirmenin Amacı

1. FEN BİLİMLERİ ÖĞRETİMİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME • Ölçme ve Değerlendirmenin Amacı • Ölçme ve Değerlendirme Kavramları • Fen ve Teknoloji Öğretiminde Yeni Değerlendirme Yaklaşımları • Davranış/Duyuşsal Alandaki Öğrenmelerin Ölçülmesi • Test Geliştirme • Geleneksel ve Alternatif Ölçme-Değerlendirme Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

2. AMAÇLAR Öğrencilerin davranışlarında dersler yoluyla istendik yönde gerçekleştirilmesi amaçlanan değişikliklerin gerçekleşip gerçekleşmediği, ölçme ve değerlendirme yolu ile belirlenebilir. Öğrencilerin; • Öğrenciyi tanıma ve öğretim sürecine yerleştirilmesi, • Öğrencilerin öğrenme düzeylerini tespit ederek öğretimde karşılaşılan güçlük, eksiklik ve hataları ortaya koyması, • Öğretim hizmetinin etkililiğini değerlendirilmesi, • Öğrencileri yönlendirilmesi, • Öğrencinin başarı düzeyini belirlenmesi, • belli bir dersle ilgili davranışları kazanabilmeleri, • gerekli olan davranışlara önceden sahip olup olmadıklarının belirlenmesi, amacı ile ölçme ve değerlendirmeden yararlanılabilir. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

3. ÖLÇME Nedir? Ölçme, en geniş anlamı ile "belli bir nesnenin ya da nesnelerin belli bir özelliğe sahip olup olmadığının gözlenerek sonuçlarının sayılarla ya da başka sembollerle gösterilmesidir." Bu bağlamda Fen ve Teknoloji dersinin herhangi bir ünitesi ile sınıftaki öğrencilere kazandırılacak olan duyuşsal, devimsel ve bilişsel özelliklerin tümü, o sınıftaki öğrencilerin o ünite sonunda kaza-nacakları davranışlar, öğrencilerde ölçülecek olan özellikler de, öğrencilerin o ünite sonunda kazanmaları beklenen özellikler olmaktadır. Her ölçme işlemi ölçülmek istenen özellik ya da özellikleri ölçebilecek nitelikte bir ölçek geliştirmeyi gerektirir. Bir ölçme aracının uygulanması sonucu elde edilen puanlar, tek başlarına fazla bir anlam ifade etmezler. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

4. DEĞERLENDİRME Nedir? Ölçme sonuçlarının anlam kazanması için ölçme sonucu ulaşılan verileri, yani bir ölçümü bir ölçütle karşılaştırma veya bunu bazı kriterlere göre inceleme ve bir değer yargısına ulaşma işine Değerlendirme denir. Mutlak Değerlendirme Mutlak ölçüte bağlı kalarak yapılan değerlendirmeye denilmektedir. Bağıl Değerlendirme Ölçme işlemi sonucunda elde edilen ölçüte bağıl ölçüt, ölçüm sonuçlarının bağıl ölçüt ile karşılaştırılarak öğrencilere not takdir etme işine de bağıl değerlendirme adı verilir. Örneğin, öğretmen sınıf ortalamasını esas alarak ortalamasının altında puan alan öğrencileri başarısız, ortalamanın üstünde puan alan öğrencileri başarılı olarak niteleyerek öğrencilere belli notlar takdir edebilir. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

5. Ölçme ve Değerlendirme En genel anlamı ile ölçme, bir nesneye ilişkin gözlemlerin sayı ve sembollerle ifade edilmesi, değerlendirmede ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak, ölçülen nitelik hakkında bir değer yargısına varma süreci olarak tanımlanabilir. Değerlendirme 2005 Fen ve Teknoloji Öğretim Programı’ndaki tanımıyla, “öğretme ve öğrenmenin etkililiğini belirlemek amacı ile yapılan, eğitimle ilgili verilerin toplanmasını ve yorumlanmasını içeren çok adımlı, sistematik bir süreçtir”. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

6. Çoklu Zeka Kuramı * Zekanın tek bir boyutta olmadığını, aksine her bireyin farklı derecelerde, çeşitli zekalara sahip olduğunu öne sürer.*Bu kuramın temel ilkelerini yaratıcı biçimde kullanıp, her öğrencinin bireysel farklılıklarına değer veren ve bunları güçlendiren programlar hazırlayabilmeleri için olanak sağlar. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

7. Çoklu Zeka Kuramı • “.......bütün çocuklar bu zekâ türlerine çeşitli düzeylerde sahip olarak doğarlar, bu zekâ türlerinden bazılarına daha çok eğilimleri olabilir.” • Zekâ türleri çeşitli yöntemlerle geliştirilebilir. • Aileler çocuklarının iyi beslenip beslenmediğine iki açıdan bakmak durumundadır. • Fiziksel beslenme • Zihinsel beslenmede • Günümüzde bir çok öğretmen ve veli çocuklara aşırı biçimde yüklenerek gereksiz bir ilgi göstermektedir. Oysa gelişimde “daha erken daha iyi değildir” kuralı unutulmamalıdır. Zekayı geleneksel paradigmalarla ele almak, bu tür yanlışlara yol açabilmektedir. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

8. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

9. Zekaya ilişkin bakış açıları Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

10. Zekanın Gelişimi & Çevresel Etkenler 1- Kaynaklara ulaşım şansı :  Aile çok fakirse çocuk keman, piyano gibi müzikal zekayı geliştirebilecek enstrümanlara ulaşamadığından bu zekanın güçlenmesi, gelişmesi zorlaşabilir. 2- Tarihsel, kültürel faktörler : Okulda matematik ve fen’e dayalı programlar önemseniyorsa, öğrencinin mantık, matematik zekası gelişebilir. 3-Coğrafi faktörler : Köyde yetişmiş bir çocuk apartmanda büyümüş bir çocuğa oranla bedensel zekasını daha çok geliştirebilir. 4- Ailesel faktörler : Ressam olmak isteyen bir çocuğun ailesi avukat olmasını istiyorsa çocuğun dil zekası desteklenecektir. 5- Durumsal faktörler : Kalabalık bir ailede büyümüş ve kalabalık bir ailede yaşayan bireyler doğalarında sosyallik olmadıkça kendilerini geliştirmek için daha az zamana sahip olurlar. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

11. Zeka ALANLARI • Sözel – Dilsel zekâ • Mantıksal – Matematiksel zekâ • Görsel – Uzamsal zekâ • Müzikal – Ritmik zekâ • Bedensel – Duyudevinimsel zekâ • Kişilerarası - Sosyal zekâ • İçsel - Özedönük zekâ • Doğacı - Doğa zekâsı Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

12. SÖZEL-DİLSEL ZEKA • Soyut ve simgesel düşünme ile, kavram oluşturma, dilbilgisi, şiir, hikaye yazma anlatma ve mizah gibi karmaşık olguları içeren dilsel yetenektir. • Bir dilin temel işlemlerini kullanabilme yeteneği • Okuma, yazma, dinleme ve konuşma ile iletişim sağlama • Önceki bilgiyi anlama ve yeni bilgiye bağlama Bir insanın kendi dilini, gramer yapısını, sözdizimini, sözcüklerin telaffuzunu ve anlamını doğru bir şekilde büyük bir ustalık ve beceri ile kullanmayı gerektirir. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

13. SÖZEL ZEKASI BASKIN OLAN KİŞİLER 1.Bir okuma metninin düzenini ve sözcüklerin anlamını çabuk kavrar. 2. Bilgiyi başkasına açıklayabilme ve verilen talimatı anlayabilme gücüne sahiptir. 3. Mizaha dayalı anlatım gücü vardır kelimelerle oynamayı severler. 4. Yazılı ya da sözlü olarak etkili hitabet,ikna ve güdüleme yeteneğine sahiptirler 5. Öğrendikleri bilgileri kolay hatırlarlar. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

14. MANTIKSAL-MATEMATİKSEL ZEKA • Bilimsel düşünme, objektif gözlem yapma, elde edilen verilerden sonuç çıkarma, yargıya varma ve hipotez kurma yetenekleri baskın özelliklerdir. * Sayılar, birbiri ile ilişkili kavramlar, düşünceler arasındaki karmaşık ilişkileri anlama yeteneğidir Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

15. Bu zekanın özündeki yeterlikler 1. Soyut yapıları tanıma: Çevredeki örüntüleri ayırt etme gücü. 2. Tümevarım yoluyla akıl yürütme: Parçalardan bütüne gitme süreci 3. Tümdengelim yoluyla akıl yürütme: Bütünden parçalara gitme 4. Bağlantı ve ilişkileri ayırt etme 5. Karmaşık hesaplamalar yapma 6. Bilimsel yöntemi kullanma Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

16. GÖRSEL-UZAMSAL ZEKA Görme duyusu ve buna bağlı olarak şekiller tasarlama ve zihinde resimler yaratma yeteneğidir. Bireyin objektif olarak gözlemleme ya da görsel ve uzaysal fikirleri grafiksel olarak sergileme kabiliyetlerini içerir. Bu zekaya sahip olan insanlar, renge, çizgiye, şekle, biçime, uzaya ve bu olgular arasındaki ilişkilere karşı aşırı duyarlıdırlar. ”Bir resim bin sözcük değerindedir.” sözünden anlaşılacağı gibi,bu zeka pek çok yol ile beynin kullandığı ilk dildir. Görsel/uzamsal zekanın dili,renkler, şekiller,desenler,dokular,imajlar, resimler ve diğer görsel sembollerdir. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

17. Bu zekanın özündeki yeterlikler 1. İmgelem / hayal gücü:Bireyin zihinsel hayal gücü 2. Zihinde canlandırma:Olayların,kişilerin şekilleri akılda resimleme 3. Mekan duygusu / Uzayda yer/yol bulma, 4. Grafikle gösterme: görsel resimler yaratma 5. Uzaydaki nesneler arasındaki ilişkileri tanıma 6. Çeşitli açılardan objeler arasındaki benzerlik ve farklılıkları tanıma Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

18. Bu zekası kuvvetli olan bir öğrenci; 1.Haritaları, çizelgeleri ve diyagramları daha kolay okur. 2.Yaşına göre yüksek düzeyde figürleri ve resimleri çizer 3.Filmleri, slaytları ve diğer görsel sunuları izlemeyi tercih eder. 4.Renklere karşı çok duyarlıdır. 5.Resimli yayınlardan daha çok hoşlanır. 6.Elinde bulunan materyallere bir şeyler çizer. 7.Daha önce gittiği yerleri kolay hatırlar. 8.Yaşına göre ilginç üç boyutlu yapılar ve modeller oluşturur. 9.Varlıkların görsel imgelerini çok iyi çizer. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

19. MÜZİKAL-RİTMİK ZEKA • Tonal ve ritmik kavramları tanıma ve kullanma; çevresel seslere, insan sesi ve müzik aletlerine karşı duyarlı olma yeteneğidir. • Çevredeki seslerden anlam çıkarma • Ses tonundan duygu durumunu kestirme, • Arabanın motor sesinden problemin ne olduğunu anlama bu zeka türüne girer. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

20. Bu zekanın özündeki yeterlikler 1. Müziğin ve ritmin yapısına değer verme. 2. Müzikle ilgili şemalar oluşturma. 3. Seslere karşı duyarlı olama. 4. Melodi, ritim ve sesleri taklit etme, tanıma ve yaratma. 5. Ton ve ritimlerin değişik özelliklerini kullanma. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

21. BEDENSEL-DUYUDEVİNİMSEL ZEKA Vücudunu kullanarak (dans ve vücut dili), oyun oynayarak ya da yeni bir ürün yaratarak duygularını ifade etme yeteneğidir. • Bu zekası gelişmiş bireyleraktör, sporcu, balerin ve dansçı olabilir. • Bu zeka türü, vücut hareketlerini kontrol etmeyi ve yorumlamayı, fiziksel nesneleri kontrol etmeyi ve yorumlamayı, vücut ile zihin arasında bir uyum oluşturmayı sağlar. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

22. Bu zekanın özündeki yeterlikler 1.Önceden planlanmış vücut hareketlerini kontrol etme, 2.Bedenin farkında olma, 3.Zihin ve beden arasında güçlü bir bağ kurma, 4.Pandomim yeteneğini kullanma, 5.Bedeni tümüyle iyi kullanma Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

23. KİŞİLERARASI-SOSYAL ZEKA • Diğer insanlarla sözlü ve sözsüz iletişim kurma, grup içinde işbirliği içerisinde çalışma yetenekleridir. • Bireylerle iletişim kurma, onları anlama, ruh durumlarını ve yeteneklerini tanıma önemlidir. • Bu zekası gelişmiş bireyler, • Çevredeki bireylerle iletişim kurma,onları anlama, bu kişilerin duygusal durumlarını ve yeteneklerini tanıma gibi davranışlara işaret eder. • Politikacılar,dini liderler, öğretmenler, psikologlar bu yetileri ustalıkla kullanırlar. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

24. Bu zekanın özündeki yeterlikler • İnsanlarla sözlü ya da sözsüz iletişim kurma, • Bir bireyin ruhsal durumunu, duygularını okuma, • Grupla işbirliği içinde çalışma, • Karşıdaki kişinin bakış açısıyla dinleme, • Empati kurma, • Sinerji kazanma ve yaratma. Bu zekası gelişmiş bireyler; Sözel ve bedensel dili etkili bir biçimde kullanırlar. Farklı ortamlara, farklı insan topluluklarına girdiklerinde kolaylıkla uyum sağlayabilirler. İnsanları organize etme yetenekleri vardır. Liderlik vasıflarını taşırlar. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

25. İÇSEL- ÖZEDÖNÜK ZEKA İnsanın kendi duygularını, duygusal tepkilerinin derecesini, kendi biliş bilgisi sürecini tanıma, kendi öz benliğini anlama ve başkalarına ifade etme yeteneğidir. • Kişinin kendiyle ilgili bilgisi olması ya da yaşamı ve öğrenmesi ile ilgili sorumluluk almasına işaret eden zekadır. • Özedönük zekası güçlü olan birey,kendi coşkularının sınırlarını anlayabilen,kendi davranışlarını yönetirken bunlara dayanabilen kişidir. Böyle bir kişi zamanında düşünmeyi, yanıtlamayı ve kendini değerlendirmeyi başarabilir. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

26. Bu zekanın özündeki yeterlikler 1. Konsantrasyon:Sadece bir konuya ya da etkinliğe odaklaşma, 2. Düşünsellik(mindfulness):insanı kendisini düşünmeye ve yaşantıdaki her ayrıntıya değer vermeye yöneltme, 3. Üstbiliş- biliş ötesi: verilen kararları analiz ederek değerlendirme, 4. Değişik duyguların farkında olma, 5. ”Öz”ü tanıma ve değer verme, 6. Yüksek düzeyli düşünme becerileri ve akıl yürütme. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

27. DOĞA ZEKASI • Gardner geliştirdiği çoklu zeka kuramına sonradan (1996’da) doğa zekasını da eklemiştir. • Doğa zekası; bölgesel ya da küresel çevre değişikliklerini açıklama, ev hayvanları,doğa hayatı,bahçe ve park ilgisi, teleskop ya da mikroskop kullanarak doğayı çekme davranışlarını kapsar. • Doğal çevreyi anlama, tanıma • Bitki ve hayvanların türlerini fark etme Botanik ve zooloji, organik kimya, böcek bilimi,fotoğrafçılık, vb. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

28. Bu zekanın özündeki yeterlikler 1. Doğa ile bütünleşme: Doğal ortamı ev olarak hissetme. 2. Doğal bitki örtüsüne duyarlılık. 3. Canlılar ile etkileşim kurma, koruma. 4. Doğanın tepkilerine karşı duyarlılık ve farkındalık. 5. Doğadaki bitki ve hayvanları tanıma ve sınıflama. 6. Bitki yetiştirme. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

29. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

30. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

31. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

32. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

33. ÇOKLU ZEKA KURAMININ OKULLARDA UYGULANMASI • Çoklu zeka kuramının okullarda öğretmenler tarafından uygulanması çocukların üstün olan yönlerini ortaya çıkaracak ve bu yönlerini geliştirip kuvvetlendirmelerini sağlayacaktır. • Ayrıca sınıfta kendilerine sağlanan ortamlarla diğer zeka türleri de gelişecektir. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR

34. ÖDEV (1 sayfa)İlköğretim 4. veya 5. sınıf Fen ve Teknoloji dersi müfredatından belirli bir konuyu ele alarak sekiz farklı zeka düzeyine ait bu konunun nasıl işleneceğine dair bir plan oluşturunuz. En az üç zeka düzeyine ait uygulama örnekleri olmalıdır. Yrd.Doç.Dr. Fikret KORUR