Ochrona krajobrazów rolniczych

1. Ochrona krajobrazów rolniczych

2. Zmiany użytkowania ziemi - kurczenie się areału użytków rolnych 2009 100,0 51,6 38,7 1,1 7,9 2,3 29,7 18,8

3. Krajobraz rolniczy - czy warto go chronić? • Krajobraz rolniczy jest krajobrazem ze znacznym udziałem elementów antropogenicznych. • Na pozór jest to krajobraz niesprzyjający dzikiej przyrodzie, w rzeczywistości zamieszkany jest przez bogaty świat roślin i zwierząt.

4. Systematyka zbiorowisk roślinnych • Zbiorowiska autogeniczne - stanowią pierwotną kombinacje gatunków • pierwotne • naturalne • Zbiorowiska antropogeniczne- powstały pod wpływem czynników zależnych od człowieka, jako wtórna kombinacja gatunków • półnaturalne • synantropijne • segetalne • ruderalne W krajobrazach rolniczych

5. Różnorodność biologiczna i krajobrazowa Różnorodność biologiczna i krajobrazowa obszarów wiejskich Polski należy do najbogatszych w Europie. Zachowane dotąd wartości przyrodnicze i krajobrazowe polskich terenów wiejskich, wynikające z tradycyjnych metod rolniczych, są wartością coraz bardziej dostrzeganą w Europie i mogą stać się – obok wysokiej jakości żywności – międzynarodową wizytówką polskiej wsi.

6. Główne zagrożenia wartości przyrodniczych i kulturowych wsi polskiej 8IntensyIacjINTENSYFIKACJA ROLNICTWA • Zmiany struktury agrarnej – powiększanie pól połączone z likwidowaniem cennych użytków przyrodniczych, upraszczaniem struktury krajobrazu wiejskiego i z wprowadzaniem monokulturowych upraw • Intensyfikacja gospodarki rolnej prowadząca do nasilenia się erozji gleb, zmian warunków wodnych (melioracje), chemizacji, intensyfikacja zabiegów rolniczych ( orka pożniwna, bronowanie, itp.) • Nadmierna intensyfikacja gospodarki łąkarskiej lub pastwiskowej (wczesne terminy koszenia i wypasów, zwiększanie obsady zwierząt). • Zanik lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian roślin uprawnych

7. Główne zagrożenia wartości przyrodniczych i kulturowych wsi polskiej EKSTENSYFIKACJA ROLNICTWA • Zaniedbywanie lub zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk, które przekształcają się w tereny zadrzewione.

8. Bioróżnorodność terenów rolniczych Z rolniczego punktu widzenia wyróżniamy: • różnorodność biologiczną gatunków, odmian, ras roślin i zwierząt udomowionych, czyli uprawianych i hodowanych przez człowieka. • różnorodność biologiczną dzikich gatunków roślin i zwierząt żyjących na terenach rolniczych

9. Bioróżnorodność roślin i zwierząt udomowionych Ważniejsze odmiany jabłoni w przedwojennej Polsce: • Letnie: 'Ananas Berżenicki', 'Charłamowskie', 'Grafsztynek Inflancki', 'Kalwila Letnia Fraas'a', 'Oliwka Inflancka', 'Różanka Wirgińska', 'Titówka’ • Jesienne: 'Aporta', 'Grafsztynek Prawdziwy', 'Antonówka Zwykła', 'Antonówka Półtorafuntowa', 'Glogierówka', 'Kalwila Czerwona Jesienna', 'Kosztela', 'Kronselska', 'Malinowa Oberlandzka', 'Rarytas Śląski', • Wczesnozimowe: 'Alant', 'Cesarz Wilhelm', 'Kantówka Gdańska', 'Kardynalskie', 'Koksa Pomarańczowa', 'Królowa Renet', 'Landsberska', 'Mank's Kchenapfel', 'Parmena Szkarłatna Zimowa', 'Pepina Linneusza', 'Pepina Ribstona', 'Piękna z Boskoop', 'Rajewskie', 'Szara Reneta'. • Późnozimowe: 'Boiken', 'Grochówka', 'Kalwila Biała Zimowa', 'Kuzynek', 'Ontario', 'Pepina Londyńska', 'Piękna z Rept', 'Reneta Baumana', 'Sztetyna Zielona', 'Zorza', 'Żeleźniak'.

10. Bioróżnorodność roślin i zwierząt udomowionych Różnorodność miejscowych form roślin uprawnych: około 900 odmian Różnorodność miejscowych ras zwierząt gospodarskich: 215 ras rodzimych

11. Bioróżnorodność gatunków dzikich • ochrona ptaków • ochrona roślin nazywanych chwastami • ochrona krajobrazu terenów rolniczych

12. Bioróżnorodność gatunków dzikichPtaki krajobrazu rolniczego Drop - Otis tarda - wyginął w Polsce około 1986!!!

13. Ochrona ptaków obszarów rolniczych • zachowanie otwartych przestrzeni • zachowanie jak najbardziej urozmaiconych siedlisk • zachowanie zbiorników wodnych wśród pól • Ochrona ptaków jest korzystna dla ludzi!!1

14. Przyczyny ginięcia chwastów • INTENSYFIKACJA ROLNICTWA: • zmniejszenie powierzchni marginesów ekologicznych (siedlisk marginalnych). Były nimi miedze i skrawki gruntów wyłączonych bezpośrednio z użytkowania. • chemizacji upraw (głównie stosowania herbicydów), działających wybiórczo na określone grupy roślin • zaniechanie prawidłowego zmianowania upraw i nawożenia organicznego - na korzyść monokultur i stosowania nawozów mineralnych oraz intensywne nawożenie mineralne. • staranne sortowanie materiału siewnego • wprowadzanie nowych upraw, zaniechanie upraw“tradycyjnych”, np. lnu • mechanizacja.

15. Ochrona chwastów • zachowanie uprawy roślin tradycyjnych • ograniczanie stosowania herbicydów • pozostawianie pasa pola o szer. 1-3 m bez intensywnych zabiegów • celowe dosiewanie ( np. w ogródkach wiejskich, przy skansenach, muzeach, element zieleni urządzonej, itp.) • tworzenie „agrorezerwatów”

16. Ochrona zbiorowisk półnaturalnych - łąki i murawy Zasady ochrony: • Łąki wilgotne – nie osuszać, użytkowanie 1-2 kośne, • Łąki świeże – zachować dotychczasowe użytkowanie (na ogół – 3 kośne) • Murawy piaskowe: • szczotlichowe (oligotroficzne)– nie wydeptywać, zakaz wypalania • mezotroficzne – umiarkowany wypas

17. Ochrona zbiorowisk półnaturalnych - murawy izarośla kserotermiczne • Roślinność kserotermiczna (ciepłolubna) murawy ciepłolubne (stepowe), murawy napiaskowe, ciepłolubne zbiorowiska zaroślowe Zasady ochrony: • Nie zacieniać, nie wydeptywać nadmiernie, nie wypalać, umiarkowanie wypasać, chronić przed erozją, stosować ochronę częściową

18. Zadrzewienia - wg kształtu i rozmiaru • pojedyncze - drzewa i krzewy sadzone luźno i niezależnie od siebie. • grupowe - drzewa i krzewy występują w kępach do kilkudziesięciu sztuk a ich powierzchnia nie przekracza 10 arów. • rzędowe - drzewa i krzewy występują w jednym rzędzie o dowolnej długości. • pasowe - drzewa i krzewy występują w dwóch i więcej równoległych rzędach o szerokości do 10 m. • powierzchniowe - zajmują obszar powyżej 10 arów.

19. Zadrzewienia - wg miejsca występownia • zadrzewienia śródpolne tworzące kępy lub pasy wśród pól, wzdłuż brzegów pól i użytków zielonych, • zadrzewienia wokół zabudowań - przy budynkach mieszkalnych i gospodarczych, • zadrzewienia nadwodne - wzdłuż różnego rodzaju cieków i zbiorników wodnych, • zadrzewienia parkowe tworzące parki i cmentarze.

21. Zasady kształtowania krajobrazów rolniczych • Ochrona i kształtowanie bogatej struktury ekologicznej krajobrazu rolniczego (zadrzewienia, płaty leśne, oczka wodne, miedze) • Zachowanie mozaiki zbiorowisk naturalnych, półnaturalnych i antropogenicznych • Hamowanie komasacji pól – ochrona miedz (i chwastów)

22. Zasady kształtowania krajobrazów rolniczych c.d. • Rozwój sieci zadrzewień w obszarach rolniczych • Na terenach chronionych – przywrócenie tradycyjnego krajobrazu rolniczego • Ochrona wód - ochrona zbiorników śródpolnych, zagospodarowanie strefy brzegowej przez roślinność - najlepiej naturalną

23. Zasady kształtowania krajobrazów rolniczych c.d. • Obudowa roślinnością obiektów brzydkich czy szkodliwych • Edukacja ekologiczna ludności wiejskiej (ochrona zadrzewień, zakaz wypalania roślinności, zakaz nieuregulowanego wyrzucania śmieci i wylewania ścieków, dbałość o estetykę otoczenia)