BILIMSEL ALISMALARDA ETIK KURALLAR S LEYMAN DEMIREL NIVERSITESI ETIK KURULU

1. BILIMSEL �ALISMALARDA ETIK KURALLARS�LEYMAN DEMIREL �NIVERSITESI ETIK KURULU

4.

5.

6. ETIK; Yasalardan farkli olarak, �ogunlukla yazili ve kesin kurallar i�ermez. Zamanla degisen kosullara, toplumsal gereksinim ve bilimsel gelismelere bagli olarak degisimler g�sterebilir. ANCAK temelindeki �iyilik etme�, �k�t�l�k etmeme�, �adil davranma� gibi ana belirleyiciler hi�bir zaman degismez. 

7. �Insanlari yasa ve ceza ile y�netirseniz, onlar bir daha yanlis yapmayacaklar, ancak seref ve utanma duygularina da sahip olmayacaklardir. Insanlari erdemle ve ahl�k kurallari ile y�netirseniz, o zaman onlar hem seref ve utanma duygusuna sahip olacaklar, hem de dogruyu yapmaya �alisacaklardir.� Konf��y�s

9. BILIMSEL ETIK;bir �alisma faaliyetinde bulunan insanlarinahlak ilkelerini,davranis bi�imlerini, g�revlerini ve zorunluluklarini belirleyen kurallar zinciri olarak tanimlanabilir.

10. BILIM ETIGI GENEL ILKELERI

11. Bilimsel etik genel ahlaki standartlara aykiri olamaz!

12. Bir akademisyenin, �grencisine, asistanina, meslektasina ve hatta b�t�n topluma �rnek olma sorumlulugu vardir.

13. BILIMDE ETIK TAVRIN STANDARTLARI

14. NI�IN BILIMSEL ETIK KURULLARA IHTIYA� DUYULMAKTADIR?

15. Bilimsel arastirmalar ve bunlarin sonu�lari olan bilimsel yayinlar �zerinde, son yillarda �ok �nemli etik sorunlar belirmis ve toplumun her kesiminin ilgisini �zerinde toplamistir.

16. Bilimsel yayinlarda etik sorunlarin ortaya �ikmasindaki nedenler; Bilim ve bilginin cazibesi, Hemen s�hret olma istegi, Kolay kazan� elde etme i�g�d�s�, �st akademik dereceyi alma istegi, Bulundugu makami koruma hirsi, Kolayciligi tercih etme i�g�d�s�, Yanlisi �rnek alma zaafi, Ileri teknolojinin olusturdugu olanaklar, Sahteciligin yapilma sinirsizligi ve cazibesi Doyumsuzluk... olarak siralanabilir.

17. Akademik yasamda ilerleme i�in arastirma ve bilimsel yayin zorunluluklarinin getirilmesi bu yayinlarin dogruluk d�zeylerinin de saptanmasi problemini dogurmustur. ��nk� bilimsel bir yayinin ve onun dayanagi olan arastirmanin dogruluk d�zeyi sadece dergi edit�rlerini, akademik y�neticileri, bilimsel okuyuculari degil t�m toplumu ilgilendirmektedir.Bu nedenle akademik �alismalarda belirli etik kurallarinin ortaya konulmasi ve uygulanmasi bilimsel etkinliklerin g�venirliligi ve doguracagi sonu�lar bakimindan b�y�k �nem tasimaktadir.

19. SD� Etik Kurulu SD� Deney Hayvanlari Yerel Etik Kurulu SD� Idari Personel Etik Kurulu

20. 

21. S�leyman Demirel �niversitesinde deneysel, test ve egitim ama�li olarak kullanilacak t�m omurgali hayvanlarin; -barindirilmalari, -�retilmeleri, -dogadan izole edilmeleri, -nakledilmeleri, -deneylerde kullanilmalari ve -�zerlerinde g�zlem yapilmasi ile ilgili t�m s�re�lerde etik bakimdan kabul edilebilir uygulamalarin sinirlarini belirlemektir.

23. -Y�nergenin hukuksal dayanagini olusturan 5176 Sayili Yasa ve ilgili Y�netmelikte belirtilen konularda bilgilendirme ve seminerler gibi etkinliklerde bulunmak, -�niversitenin temel �geleri olan �grenci ve �gretim �yeleri ile idari personelimizin karsilikli olarak sevgi ve saygi ortaminin gelistirilmesinde katkida bulunmak ve denetimini yapmak.

24. SD� ETIK KURULU

25. SD� Etik Kurulu, �niversitemizin t�m akademik birimlerinde �alisan bilim insanlarinin- arastirma,- yayin,- egitim-�gretim,- y�netim,- danismanlik ve - bilirkisilik gibi akademik etkinliklerinde bilim ve akademik etik kavramini yayginlastirmak ve mevcut ulusal ve uluslararasi etik kural ve ilkeleri �er�evesinde uygulama yapmak ve g�r�s bildirmek amaciyla kurulmustur.

26. SD� ETIK KURULUNUN G�REVLERI NELERDIR?

27. 1. Bilim etiginin, egitimin ve kisisel ahlakin zorunlu bir par�asi oldugu g�r�s�n� t�m akademik birimlere duyurmak, etige arastirmalarda en y�ksek �nceligi vermek ve bu ama�la,� �niversite ve diger �niversitelerle birlikte etkinlikler d�zenlemek, 2. Bilim ve akademik etige aykiri durumlarla ilgili olarak Rekt�rl�k�e iletilen dosyalari incelemek ve g�r�s bildirmek, 

28. 3. �niversitelerarasi Kurul tanimlanmasinda yer alan etige aykiri davranislarla ilgili olarak basvuru yapildiginda etik danismanlik yapmak, 4. Arastirmalar yapilirken gerekli basvuru yapildiginda arastirmayi etik a�idan denetlemek, uyarida bulunmak.

29. SD� ETIK KURUL Y�NERGESININ HUKUKI DAYANAGI NEDIR?

30. -2547 sayili Y�ksek�gretim Kanununun Y�ksek�gretim Kurumlari, Y�netici, �gretim Elemani ve Memurlari Disiplin Y�netmeligi�nin 12. Maddesine,-5846 Sayili Fikir ve Sanat Eserleri Kanunun 71-1. ve 3. Maddesine,-5176 Sayili Kamu G�revlileri Etik Kurulu Kurulmasi Kanununa dayanilarak hazirlanmistir.

31. �NIVERSITELERARASI KURUL TANIMLAMASINDA YER ALAN ETIGE AYKIRI DAVRANISLAR VE YAPTIRIMLARI

32. 1. ASIRMAK (INTIHAL)

33. 2. SAHTECILIK

34. Ahmet, bir arastirma kurulusuna, �T�rkiye�deki Insan Kaynaklari Uygulamalari�ni tanimlamak �zere bir proje teklifi verir. Teklifi kabul g�ren Ahmet, 1 yil boyunca canla basla �alisarak projesini tamamlamak �zere neredeyse T�rkiye�nin t�m b�lgelerini dolasir. Fakat Ahmet, t�m �abalarina ragmen iki b�lgeden �ok sinirli sayida veri elde eder. Elinde bulunan veriler bu b�lgelerdeki uygulamalarin tanimlanabilmesi i�in sayica yeterli degildir. Ahmet, yaptigi incelemede aslinda bu iki b�lgeden elde ettigi sinirli sayidaki verilerin birbirinden �ok da farkli olmadigini fark eder. Proje teslim s�resi sona ermekte olan Ahmet, bu b�lgelerden elde ettigi sinirli sayidaki verilere dayanarak kendisi yeni veriler �retir. Bu sekilde ilgili b�lgelere iliskin anlamli bir tanimlama yapabilecek sayiya ulasan Ahmet raporunu tamamlayarak arastirma kurulusuna teslim eder.

35. 3. �ARPITMA

36. 4. DUPLIKASYON

37. 5. DILIMLEME

38. 6. HAKSIZ YAZARLIK

39. Do�ent Uzbas ile ayni anabilim dalinda g�revli Aras.G�r.Kinali bir kongrede sunulmak �zere ortak bir �alisma yapmaya karar verirler. �alismanin basindan sonuna kadar, gerek �alismanin tasarimi gerek analizi gerekse yorumlanmasi asamalarinda Uzbas ve Kinali birlikte �alisirlar. �alisma neredeyse sona ermek �zereyken Uzbas ve Kinali kisisel bir nedenden dolayi �atisirlar ve Kinali baska bir �niversiteye ge�er. Uzbas bir s�re sonra �alismaya daha fazla ugrasmadan son seklini vererek sadece kendi adini koyar ve daha �nce planlanan kongrenin tarihi ge�mis oldugundan farkli bir kongreye bildiri olarak g�nderir.

40. 7. DIGER ETIK IHLALLERI

41. 7. DIGER ETIK IHLALLERI (DEVAM)

42. �NIVERSITELERARASI KURUL TANIMLAMASINDA YER ALMAYAN ETIGE AYKIRI DAVRANISLAR

44. Y�KSEK LISANS VE DOKTORA ASAMASINDA ETIK DISI DAVRANISLAR

45. 1. Kaynak g�sterilmeden alinti yapilmasi Arastirmacinin kendinden �nce yapilmis olan �alismalardan yararlanmasi ne kadar dogalsa, dogrudan ya da dolayli, her alintida alinti yapilan kaynagi g�stermesi de o kadar zorunludur. Bu alinti, kaynak eserden alinmis bir bilgi olabilecegi gibi, herhangi bir d�s�nce de olabilmektedir. Ayni sekilde baska bir kaynaktan alinmis resimlerin de kaynagi ait olduklari kisi belirtilerek verilmelidir.

46. 2. Internet'ten erisilen bilgilerin dogrudan verilmesi Tez danismaninin tezin yaziminda kopya �ekilmedigini denetlemesi gerekmektedir. �zellikle Ingilizce bir tezde internet kaynaklarindan dogrudan alinmis c�mleler bulunabilmektedir. Bu kaynaklarla tezi karsilastirip, alintilari ortaya �ikaran programlar bulunmaktadir. Bu programlar �dev ve raporlar i�in de kullanilabilir.

47. 3. Birka� kaynaktaki bilgilerin fotokopilerinin alinarak montaj yapilip tez olarak verilmesi, 4. Baskasi tarafindan hazirlanmis olan tez, seminer, �dev gibi �alismalarin kendi �alismasi gibi sunulmasi. 5. Para karsiligi �dev ya da tez hazirlayan kisi ya da internet sitelerine tez hazirlattirilmasi.

48. ETIK DISI DAVRANISLARI EN AZA INDIRMEK I�IN� En basta gen� bilim insani adaylarinin, bilimin ve arastirmanin akademik ilerleme veya sosyo-ekonomik y�kselmeye hizmet eden bir ara�tan �ok, insanlari y�celten bir hayat tarzi, ugras ve bir �lk� olduguna inanmalari gerekmektedir.

49. ��limlerin ��r�d�g� bir toplumda saglam adam aramaya l�zum yoktur�

50. Bilim Insanlarina D�sen Sorumluluklar� 1. Arastirmanin tasarimi ve y�r�t�lmesinde en y�ksek mesleki standartlara sahip olmak. 2. Arastirmanin yapilisi ve bulgularin analizi sirasinda �zelestiri, d�r�stl�k ve a�ikligi elden birakmamak. 3. Ayni konu �zerinde arastirma yapmis ve yapmakta olan diger arastirmacilarin katkilarini teslim edici bir tavir i�inde olmak; bu tavirlarini yazili-s�zel-g�rsel sunumlarda tam olarak korumak. 4. Bir arastirmaci yalniz kendisinin degil, i�inde bulundugu arastirma grubunun t�m �yelerinin de bilimde etik disi davranislara girmesini kesinlikle �nlenmelidir.

51. Bilim Kurumlarina D�sen Sorumluluklar� Kurallari, Gerekli altyapilari ve Saydam y�netimleri olmalidir. Bilimde etik disi davranislara karsi duyarli ve donanimli olmali ve bunlara karsi yapisal ve d�zenleyici �nlemler almalidir. Bilimsel kurumlarda etik kurullar kurulmali, onlarin etkin ve bagimsiz olarak �alisabilmeleri saglanmalidir.

52. Toplumu bilimsel yaniltmaya karsi korumak, i�me suyunun veya besinlerin temizligini saglamak gibi bir halk sagligi islemidir. Michael Farthing

53. SONU�

54. Bilimsel etik ihlalleri, bilimin yanlis y�nlendirilmesi demektir. Son yillarda ortaya �ikan etik ihlalleri daha �ok akademik y�kselme kaygilari sonucunda kimi zaman iyi niyetli ve bilmeden yapilan eylemleri i�erirken, kimi zaman da tamamen bilin�li ve �ikar saglamak amaciyla yapilmaktadir.

55. Ancak neden ne olursa olsun, bilime katki veren b�t�n akademik personel bilimsel aktivitelerini yerine getirirken etik kurallari bilmeli ve geregini yerine getirmelidir. Unutmayalim: �HAYATTA EN HAKIKI M�RSIT ILIMDIR� Onu kisisel �ikarlar ugruna yanlis uygulamak, yorumlamak ve toplumu yanlis y�nlendirmek bilime ve insanliga yapilmis en b�y�k k�t�l�k olacaktir.

56. KAYNAKLAR1) American college of Physicians, Ethics Manual, Fourth Edition, Ann Intern Med 128:576-594,1998.2)Andersen D, Attrup L, Axelsen N, Riis P, Scientific Dishonesty & Good Scientific Practice, Danish Medical Research Council,1992. 3)Anonim, 2002. Bilimsel Arastirmada Etik ve Sorunlari, T�rkiye Bilimler Akademisi Bilim Etigi Komitesi, T�rkiye Bilimler Akademisi Yayinlari, Sira No:1, Ankara.4)Anonim, 2007 a. http://efg2007. mcayirli.net/PresentationFiles /Prof.Dr.Isik.Tuglular. Etik.Genetik.ppt5) Anonim, 2007 b. http://fenbilimleri.atauni.edu.tr/BilimEtik/2007-8%20G %C3%BCz %203.%20Hafta%20-%20Bilim%20Eti%C4%9Fi%20A%20(H.%20Se%C3%A7en).pdf6) Anonim, http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/sbvt/kurultay2/arbak.ppt#27)Anonim, 2007 c. http://fenbilimleri.atauni.edu.tr/BilimEtik/2007-8%20Bahar %205. %20Hafta%20-%20Bilim%20Eti%C4%9Fi%20(%C4%B0%20Efeoglu).pdf8) Anonim, T.C. S�leyman Demirel �niversitesi, Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu Y�nergesi9) Anonim, 2008. Bitirme Projesi Yazim Kilavuzu. Marmara �niversitesi, Bankacilik ve Sigortacilik Enstit�s�, Istanbul. 10) Aydin, V. IIBF-KY� Hukuk Bilim Dali. 11) Bishop C, How to Edit a Scientific Journal, ISI Press,Philadelphia,1984,s.74.12) Kansu E,Bilimsel Yaniltma ve �nlenmesi,D�nyada ve T�rkiye�de Bilim, Etik ve �niversite,T�rkiye Bilimler Akademisi Yayinlari,1994 13) Lynch A, Publication of research: The ethical dimension, J Dent Res,73:1778-1782,1994.14)Malone RE, Ethical issues in publication of research, J emerg Nurs,3:281-3,199815)Ruacan, S. Bilimsel Arastirma ve Yayinlarda Etik Ilkeler. www.karto.itu.edu.tr /derslerimiz/etik/sruacan2.pdf.16) Yayin Etigi, Sempozyumu,T�BITAK Yayinlari,Ankara,1996