BİLİMSEL ÇALIŞMALARDA ETİK KURALLAR SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ ETİK KURULU

1. BİLİMSEL ÇALIŞMALARDA ETİK KURALLARSÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ ETİK KURULU

2. ETİK NEDİR?

3. ETİK Eski Yunancadaki Ethos (Karakter-Terbiye) kelimesinden kaynaklanmıştır. Her türlü eylemde - İyiyi - Düşünmeye - Doğruyu - Uygulamaya - Gerçeği - Kullanmaya ait kuram ve kurallardır.

4. ETİK, akıl ve mantığın duygu ve zaaflara galip gelmesi ya da her türlü davranışta insana saygılı olmak, onun haklarını korumak yani insana insan olarak yönelmek şeklinde tanımlanabilir.

5. ETİK AHLAK birbirinden farklı kavramlardır. Etik ahlak felsefesi, ahlak ise etiğin araştırma konusudur.

6. ETİK; • Yasalardan farklı olarak, çoğunlukla yazılı ve kesin kurallar içermez. • Zamanla değişen koşullara, toplumsal gereksinim ve bilimsel gelişmelere bağlı olarak değişimler gösterebilir. ANCAK temelindeki “iyilik etme”, ”kötülük etmeme”, ”adil davranma” gibi ana belirleyiciler hiçbir zaman değişmez.

7. “İnsanları yasa ve ceza ile yönetirseniz, onlar bir daha yanlış yapmayacaklar, ancak şeref ve utanma duygularına da sahip olmayacaklardır. İnsanları erdemle ve ahlâk kuralları ile yönetirseniz, o zaman onlar hem şeref ve utanma duygusuna sahip olacaklar, hem de doğruyu yapmaya çalışacaklardır.” Konfüçyüs

8. BİLİMSEL ETİK NEDİR?

9. BİLİMSEL ETİK;bir çalışma faaliyetinde bulunan insanlarınahlak ilkelerini,davranış biçimlerini, görevlerini ve zorunluluklarını belirleyen kurallar zinciri olarak tanımlanabilir.

10. BİLİM ETİĞİ GENEL İLKELERİ

11. 1. İlke Genel Ahlaka Uygunluk Bilimsel etik genel ahlaki standartlara aykırı olamaz!

12. 2. İlke Örnek Olma Rolü Bir akademisyenin, öğrencisine, asistanına, meslektaşına ve hatta bütün topluma örnek olma sorumluluğu vardır.

13. DÜRÜSTLÜK EĞİTİM ONUR PAYI DİKKAT AÇIKLIK ÖZGÜRLÜK VERİMLİLİK TOPLUMSAL SORUMLULUK FIRSAT EŞİTLİĞİ KARŞILIKLI SAYGI YASALLIK BİLİMDE ETİK TAVRIN STANDARTLARI

14. NİÇİN BİLİMSEL ETİK KURULLARA İHTİYAÇ DUYULMAKTADIR?

15. Bilimsel araştırmalar ve bunların sonuçları olan bilimsel yayınlar üzerinde, son yıllarda çok önemli etik sorunlar belirmiş ve toplumun her kesiminin ilgisini üzerinde toplamıştır.

16. Bilimsel yayınlarda etik sorunların ortaya çıkmasındaki nedenler; • Bilim ve bilginin cazibesi, • Hemen şöhret olma isteği, • Kolay kazanç elde etme içgüdüsü, • Üst akademik dereceyi alma isteği, • Bulunduğu makamı koruma hırsı, • Kolaycılığı tercih etme içgüdüsü, • Yanlışı örnek alma zaafı, • İleri teknolojinin oluşturduğu olanaklar, • Sahteciliğin yapılma sınırsızlığı ve cazibesi • Doyumsuzluk... olarak sıralanabilir.

17. Akademik yaşamda ilerleme için araştırma ve bilimsel yayın zorunluluklarının getirilmesi bu yayınların doğruluk düzeylerinin de saptanması problemini doğurmuştur. Çünkü bilimsel bir yayının ve onun dayanağı olan araştırmanın doğruluk düzeyi sadece dergi editörlerini, akademik yöneticileri, bilimsel okuyucuları değil tüm toplumu ilgilendirmektedir.Bu nedenle akademik çalışmalarda belirli etik kurallarının ortaya konulması ve uygulanması bilimsel etkinliklerin güvenirliliği ve doğuracağı sonuçlar bakımından büyük önem taşımaktadır.

18. SDÜ ETİK KURULLARI

19. SDÜ Etik Kurulu • SDÜ Deney Hayvanları Yerel Etik Kurulu • SDÜ İdari Personel Etik Kurulu

20. Deney Hayvanları Yerel Etik Kurulu

21. GÖREV VE SORUMLULUKLARI Süleyman Demirel Üniversitesinde deneysel, test ve eğitim amaçlı olarak kullanılacak tüm omurgalı hayvanların; -barındırılmaları, -üretilmeleri, -doğadan izole edilmeleri, -nakledilmeleri, -deneylerde kullanılmaları ve -üzerlerinde gözlem yapılması ile ilgili tüm süreçlerde etik bakımdan kabul edilebilir uygulamaların sınırlarını belirlemektir.

22. SDÜ İDARİ PERSONEL ETİK KURULU

23. GÖREV VE SORUMLULUKLARI -Yönergenin hukuksal dayanağını oluşturan 5176 Sayılı Yasa ve ilgili Yönetmelikte belirtilen konularda bilgilendirme ve seminerler gibi etkinliklerde bulunmak, -Üniversitenin temel öğeleri olan öğrenci ve öğretim üyeleri ile idari personelimizin karşılıklı olarak sevgi ve saygı ortamının geliştirilmesinde katkıda bulunmak ve denetimini yapmak.

24. SDÜ ETİK KURULU

25. SDÜ Etik Kurulu, Üniversitemizin tüm akademik birimlerinde çalışan bilim insanlarının- araştırma,- yayın,- eğitim-öğretim,- yönetim,- danışmanlık ve - bilirkişilik gibi akademik etkinliklerinde bilim ve akademik etik kavramını yaygınlaştırmak ve mevcut ulusal ve uluslararası etik kural ve ilkeleri çerçevesinde uygulama yapmak ve görüş bildirmek amacıyla kurulmuştur.

26. SDÜ ETİK KURULUNUN GÖREVLERİ NELERDİR?

27. 1. Bilim etiğinin, eğitimin ve kişisel ahlakın zorunlu bir parçası olduğu görüşünü tüm akademik birimlere duyurmak, etiğe araştırmalarda en yüksek önceliği vermek ve bu amaçla,  üniversite ve diğer üniversitelerle birlikte etkinlikler düzenlemek, 2. Bilim ve akademik etiğe aykırı durumlarla ilgili olarak Rektörlükçe iletilen dosyaları incelemek ve görüş bildirmek,

28. 3. Üniversitelerarası Kurul tanımlanmasında yer alan etiğe aykırı davranışlarla ilgili olarak başvuru yapıldığında etik danışmanlık yapmak, 4. Araştırmalar yapılırken gerekli başvuru yapıldığında araştırmayı etik açıdan denetlemek, uyarıda bulunmak.

29. SDÜ ETİK KURUL YÖNERGESİNİN HUKUKİ DAYANAĞI NEDİR?

30. -2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun Yükseköğretim Kurumları, Yönetici, Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği’nin 12. Maddesine,-5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunun 71-1. ve 3. Maddesine,-5176 Sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

31. ÜNİVERSİTELERARASI KURUL TANIMLAMASINDA YER ALAN ETİĞE AYKIRI DAVRANIŞLAR VE YAPTIRIMLARI

32. 1. AŞIRMAK (İNTİHAL)

33. 2. SAHTECİLİK

34. Ahmet, bir araştırma kuruluşuna, “Türkiye’deki İnsan Kaynakları Uygulamaları”nı tanımlamak üzere bir proje teklifi verir. Teklifi kabul gören Ahmet, 1 yıl boyunca canla başla çalışarak projesini tamamlamak üzere neredeyse Türkiye’nin tüm bölgelerini dolaşır. Fakat Ahmet, tüm çabalarına rağmen iki bölgeden çok sınırlı sayıda veri elde eder. Elinde bulunan veriler bu bölgelerdeki uygulamaların tanımlanabilmesi için sayıca yeterli değildir. Ahmet, yaptığı incelemede aslında bu iki bölgeden elde ettiği sınırlı sayıdaki verilerin birbirinden çok da farklı olmadığını fark eder. Proje teslim süresi sona ermekte olan Ahmet, bu bölgelerden elde ettiği sınırlı sayıdaki verilere dayanarak kendisi yeni veriler üretir. Bu şekilde ilgili bölgelere ilişkin anlamlı bir tanımlama yapabilecek sayıya ulaşan Ahmet raporunu tamamlayarak araştırma kuruluşuna teslim eder. ÖRNEK

35. 3. ÇARPITMA

36. 4. DUPLİKASYON

37. 5. DİLİMLEME

38. 6. HAKSIZ YAZARLIK

39. Doçent Uzbaş ile aynı anabilim dalında görevli Araş.Gör.Kınalı bir kongrede sunulmak üzere ortak bir çalışma yapmaya karar verirler. Çalışmanın başından sonuna kadar, gerek çalışmanın tasarımı gerek analizi gerekse yorumlanması aşamalarında Uzbaş ve Kınalı birlikte çalışırlar. Çalışma neredeyse sona ermek üzereyken Uzbaş ve Kınalı kişisel bir nedenden dolayı çatışırlar ve Kınalı başka bir üniversiteye geçer. Uzbaş bir süre sonra çalışmaya daha fazla uğraşmadan son şeklini vererek sadece kendi adını koyar ve daha önce planlanan kongrenin tarihi geçmiş olduğundan farklı bir kongreye bildiri olarak gönderir. ÖRNEK

40. 7. DİĞER ETİK İHLALLERİ

41. 7. DİĞER ETİK İHLALLERİ (DEVAM)

42. ÜNİVERSİTELERARASI KURUL TANIMLAMASINDA YER ALMAYANETİĞE AYKIRI DAVRANIŞLAR

44. YÜKSEK LİSANS VE DOKTORA AŞAMASINDA ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR

45. 1. Kaynak gösterilmeden alıntı yapılması • Araştırmacının kendinden önce yapılmış olan çalışmalardan yararlanması ne kadar doğalsa, doğrudan ya da dolaylı, her alıntıda alıntı yapılan kaynağı göstermesi de o kadar zorunludur. Bu alıntı, kaynak eserden alınmış bir bilgi olabileceği gibi, herhangi bir düşünce de olabilmektedir. • Aynı şekilde başka bir kaynaktan alınmış resimlerinde kaynağı ait oldukları kişi belirtilerek verilmelidir.

46. 2. İnternet'ten erişilen bilgilerin doğrudan verilmesi • Tez danışmanının tezin yazımında kopya çekilmediğini denetlemesi gerekmektedir. Özellikle İngilizce bir tezde internet kaynaklarından doğrudan alınmış cümleler bulunabilmektedir. • Bu kaynaklarla tezi karşılaştırıp, alıntıları ortaya çıkaran programlar bulunmaktadır. Bu programlar ödev ve raporlar için de kullanılabilir.

47. 3. Birkaç kaynaktaki bilgilerin fotokopilerinin alınarak montaj yapılıp tez olarak verilmesi, • 4. Başkası tarafından hazırlanmış olan tez, seminer, ödev gibi çalışmaların kendi çalışması gibi sunulması. • 5. Para karşılığı ödev ya da tez hazırlayan kişi ya da internet sitelerine tez hazırlattırılması.

48. ETİK DIŞI DAVRANIŞLARI EN AZA İNDİRMEK İÇİN… En başta genç bilim insanı adaylarının, bilimin ve araştırmanın akademik ilerleme veya sosyo-ekonomik yükselmeye hizmet eden bir araçtan çok, insanları yücelten bir hayat tarzı, uğraş ve bir ülkü olduğuna inanmaları gerekmektedir.

49. “Âlimlerin çürüdüğü bir toplumda sağlam adam aramaya lüzum yoktur” Bir bilgelik sözü…

50. BU BAKIMDAN Bilim İnsanlarına Düşen Sorumluluklar… 1. Araştırmanın tasarımı ve yürütülmesinde en yüksek mesleki standartlara sahip olmak. 2. Araştırmanın yapılışı ve bulguların analizi sırasında özeleştiri, dürüstlük ve açıklığı elden bırakmamak. 3. Aynı konu üzerinde araştırma yapmış ve yapmakta olan diğer araştırmacıların katkılarını teslim edici bir tavır içinde olmak; bu tavırlarını yazılı-sözel-görsel sunumlarda tam olarak korumak. 4. Bir araştırmacı yalnız kendisinin değil, içinde bulunduğu araştırma grubunun tüm üyelerinin de bilimde etik dışı davranışlara girmesini kesinlikle önlenmelidir.