Təsnifatda yeri :

1. 4.2 Fəsilə bitkilərinin antraknoz, unlu şeh, septorioz xəstəlikləri və onlarla mübarizə • Pomidorunantraknozu– Colletotrichum • atramentariumTaub. Badımcanvəbibərinantraknozu – Colletotrichum capsiciSanthw.,C.gloesporioidesPenz. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Coelomycetessinfi, Melanconialessırası, Melanconiaceaefəsiləsi, Colletotrichumcinsi. Biolojiqrupu: Hemibiotrof

2. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəliküstyarpaqlardanbaşlayırvəbitkininsoluxmasıiləmeydanaçıxır. Beləbitkilərtorpaqdanasanlıqlaçıxır, onlarınkökləridağılmışvəziyyətdəolur, buradatoxumayayüklənmişkiçiksklerosiyalargörünür. Bəzəngövdəvəmeyvələrdəqonuryastıcıqlar (lojalar) damüşahidəedilir. Xəstəliyitörədəngöbələkinkişaftsiklindəuzunqaratüklükonidiallojaəmələgətirir. Konididaşıyanlarbirhüceyrəli, deməkolarki, rəngsizvəyaqonurtəhər, konidiləruzunsov-silindrik, əyilmişuclu, ölçüləri 15-22 x 3-6 mkm-dir. Göbələkkartofudayoluxur. Torpaqdasklerosiyahalındaqışlayır. Antraknoz bibərinbütünyerüstüorqanlarınıböyüməmərhələsindənasılıolmayaraqyoluxur. Toxmacarlarınyoluxmasıfilqəyarpaqlarlaməhdudlaşabilir, buzamaninfeksiyauzaqməsafələrəyayılabilmir. Yarpaqvəgövdələrdənekrozluləkələrəmələgəlir, buradadaləkəninrəngibozdanqəhvəyiyəqədərdəyişəbilir. Yüksəkiqtisadiitkilərləsəciyyəolunanformameyvələrinsirayətlənməsidir. Meyvələrdəxəstəliyinsimptomlarısuiləzənginhissələrdəbaşverirvəmeyvətədricənsarıyabənzərqəhvəyivəyaqəhvəyirəngalır. Meyvəüzərindəmeydanaçıxanzədələrkiçikdir, həlqəvidir, beləzədələrbirləşirvəmeyvətoxumasınınəhə-miyyətlibirhissəsinitutur. Rütubətlihavazamanımeyvələrinüzərindəçəhrayı, narıncıçəhrayıvənarıncırənglisporkütləsiyerləşir. Göbələyinnövündənasılıolaraqyoluxmuşsahədəqaravəyaqəhvəyisapabənzərstrukturlarfərqlənirlər. Antraknozlahəmyetişməmişyaşıl, həmdəyetişmiş bibərmeyvələriyoluxurlar.

11. PATOGENLƏRİN EKOLOGİYASI

13. Pomidorununluşehi-Erysiphecommunis (Wallr.) • f. solanilycopersiciJacz., Leveillula • taurica (Lev.) G.Arnaud. Təsnifatdayeri: FungivəyaMycotaaləmi, Ascomycotaşöbəsi, Euascomycetessinfi, Erysiphalessırası, Erysiphaceaefəsiləsi, ErysiphevəLeveillulacinsləri Biolojiqrupu: Biotrof

15. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Bitkiləronlarıninkişafınınistənilənfazasında-birinciyarpaqlardanmeyvəverməfazasınaqədəryoluxur. Xəstəlikyarpaqlarınüstsəthindəvəgövdədəspormərhələsindənibarətağörtükşəklindəmeydanaçıxır. Örtükmüəyyənzamanmüddətindəqonurrəngalır. Sirayətlənmişyarpaqlarsaralırvəölüşgəyir. Bitkilərinvegetasiyadövrüunluşehkonidilərinköməyiiləyayılır. Erysiphe communis f. solani lycopersici göbələyininkonidilərisadəqısa, uzunluğu 100-300 mkmolankonididaşıyanlardaəmələgəlir. Konidilər, oval, rəngsiz, ölçüləri 36,6 x 20,2 mkmtək-təkvəyaqısazəncirdəyerləşir. Göbələyinkleystotesiləri 65-180 mkmdiametrli, boşqabşəkilli, müxtəlifformavəçıxıntılıdır. Onlardakisələrformalaşırlar: yumurtayaoxşar, həlqəvi, ölçüləri 46-72 x 30-45 mkm, hərbirkisədə 3-6 elliptikkisəsporlar (ölçüləri 19-35 x 9-14 mkm) vardır.

16. Yayılması. Pomidordaunluşehxəstəliyiilkdəfə 1988-ciildəkeçmişSSRİ-ninQərbhissəsindəörtülüqruntdaqeydəalınmışdır. SonraxəstəlikLatviyadamüşahidəedilmişdir. Ukraynadaunluşehaçıqşəraitdəbecərilənpomidorbitkilərindəaşkaredilmişdir (Qelyutavəbaşqaları, 1994). Leveillulatauricagöbələyitərəfindəntörədilənunluşehilkdəfə 1957-ciildəQaza-xıstanda, 1966-cıildənbaşlayaraqisəKrasnodardiyarındatarlaşəraitindərastgəlinməyəbaşlamışdır. Budiyardaxəstəliyininkişafınəticəsindəməhsulitkisi 50%-əçatır. XəstəliyəAzərbaycandadarastgəlinir. Ekologiyası. Patogenlərgeniştemperatur (18-280C) vəhavanınnisbirütubətişəraitindəinkişafedirlər. Tez-tezazyağanyayyağışlarıxəstəliyininkişafınısürətləndirir. Təsərrüfatəhəmiyyəti. Ədəbiyyatməlumatlarınagörəxəstəliyinnəticəsindəyarpaqsəthininassimilyasiyasıazalır, nəticədəpomidorməhsulu 40-50%-əqədərazalır. Mübarizətədbirləri. Bitkiqalıqlarınınməhvedilməsi, növbəliəkindəbitkilərinnövbələşməsi, yüksəkaqrotexnikaönəmlidir. Lakinvegetasiyadövrüxəstəliyinilkinsimptomlarıgöründükdəfungisidlərləçiləmələraparılabilər. Ölkəninhəmistixana, həmdəaçıqşəraitdəbecərilənpomidorəkinlərindəunluşehininkişafıiqtisadiəhəmiyyətkəsbetmir.

17. Badımcanvəbibərinunluşehi– Leveillulataurica Am. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Ascomycotaşöbəsi, Euascomycetessinfi, Erysiphalessırası, Erysiphaceaefəsiləsi, Leveillulacinsi Biolojiqrupu: Biotrof

19. Pomidorun ağləkəliyivəyaseptoriozu –SeptorialycopersiciSpeg. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Coelomycetessinfi, Sphaeropsidalessırası, Sphaeropsidaceaefəsiləsi, Septoriacinsi. Biolojiqrupu: Hemibiotrof