1 / 37

GENSKE MUTACIJE

GENSKE MUTACIJE. I. Novakovi ć. Genske mutacije. Definicija : promena u strukturi gena Tipovi Molekularna osnova: Supstitucije, delecije, insercije, pove ćanje broja trinukleotidnih ponovaka Efekat na sintezu proteina :

guy-mays
Download Presentation

GENSKE MUTACIJE

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. GENSKE MUTACIJE I. Novaković

  2. Genske mutacije • Definicija: promena u strukturi gena • Tipovi • Molekularna osnova: • Supstitucije, delecije, insercije, povećanje broja trinukleotidnih ponovaka • Efekat na sintezu proteina: • Isti protein, izmenjen protein (pojačana ili oslabljena funkcija, nova funkcija), prekid sinteze proteina

  3. mutacije: - Mogu da se dese u bilo kom genu genoma, u bilo koje vreme od embrionalnog razvića do poznih godina života -Imaju specifičan efekat • - Su većinom negativne - Su u malom broju pozitivne (faktor evolucije) - Su važne za preživljavanje vrste -Su slučajne, nezavisne od efekta koje imaju na nosioca PREDSTAVLJAJU IZVOR NOVIH OBLIKA GENA - ALELA

  4. a+ a D+ D aa+ OBLIK GENA KOJI JE ŠIROKO RASPROSTRANJEN U PRIRODI PREDSTAVLJA DIVLJI OBLIK GENA a+ Direktna mutacija Učestalost povratnih manja od direktnih Povratna (reverzna) mutacija DD+ rekurentne mutacije – promene u isti alelni oblik

  5. Tipovi mutacija • Germinativne • U gametima, prenose se na potomstvo • Somatske • U telesnim ćelijama, ne prenose se na potomstvo

  6. retinoblastom

  7. EFEKAT MUTACIJA NA FENOTIP IZRAŽAVA SE U RAZLIČITIM PERIODIMA ŽIVOTA na rodjenju (Tay-Sachs; cistična fibroza) tokom života (ćelavost, Huntington horea) SE RAZLIKUJE PO JAČINI letalan ; dovodi do steriliteta; nema efekta na preživljavanje SE ISPOLJAVA SAMO POD ODREDJENIM USLOVIMA temperatura (propustljiva ili ograničavajuća) G6PD deficijencija SE ISPOLJAVA POSREDNO - MODIFIKATORI pojačivači i supresori DOMINANTAN ILI RECESIVAN

  8. A DOMINANTAN ALEL a RECESIVAN ALEL FENOTIP DOMINANTAN DOMINANTNI HOMOZIGOT HETEROZIGOT RECESIVAN RECESIVNI HOMOZIGOT

  9. Tipovi mutacija • Vrsta promene u genu: • SUPSTITUCIJE (zamene baza, tačkaste mutacije) • Tranzicije, transverzije • DELECIJE • DUPLIKACIJE • POVEĆANJE BROJA TRINUKLETIDNIH PONOVAKA

  10. Supstitucije

  11. Supstitucije • Missens (druga a.k.) • Nonsens (STOP kodon) • Tihe (silent) (ista a.k.) • Neutralne (slična a.k.)

  12. G G G A A A A A A A A A C C C U U U U U U U U U U U U U U U Supstitucije baza Phe Ser Cys Tyr His Asn Stop Tyr Asp Stop

  13. Fe HEMOGLOBIN

  14. GEN ZA b GLOBIN – deo prvog egzona 5’ – GTG CACCTGACTCCTGAGGAGAAG – 3’ 3’ – CAC GTG GAC TGA GGA CTC CTC TTC – 5’ transkripcija 5’ – GUG CACCUGACUCCUGAGGAGAAG – 3’ translacija val - his - leu - thr - pro - glu - glu - lys 1 2 3 4 5 6 7 8

  15. 5’ – GTG CACCTGACTCCTGAGGAGAAG – 3’ 3’ – CAC GTG GAC TGA GGA CTC CTC TTC – 5’ TRANSVERZIJA 5’ – GTG CACCTGACTCCTGTGGTGAAG – 3’ 3’ – CAC GTG GAC TGA GGA CAC CAC TTC – 5’ transkripcija 5’ – GUG CACCUGACUCCUGUGGAGAAG – 3’ translacija val - his - leu - thr - pro - val- glu - lys bS 1 2 3 4 5 6 7 8

  16. SRPASTA ANEMIJA

  17. GT AG GT AG GT GT AG Mutacije obrade (spilce site) • PROGERIJA • Znaci starenja od najranijeg detinjstva • Smrt oko 10. g. zbog promena na k. sudovima srca • mutacija u genu za lamin A(LMNA) • protein jedrove membrane • silencemutacija • aktivira kriptično mesto za splicing – iskrajanje introna i povezivanje egzona

  18. Delecije • Ceo gen ili deo gena • Uticaj na okvir za čitanje genetičke informacije

  19. Delecije • Gen za distrofin

  20. the the dog dog can can eat eat Delecije • Gen za distrofin frame-shift pomeranje okvira čitanja xyz the dog can eat the dca nea t Dišenova mišićna distrofija normalno

  21. DMD

  22. the dog can eat Delecije • Gen za distrofin the dog can eat in-frame ne pomera se okvir čitanja the dog can eat the dog eat normalno Bekerova mišićna distrofija

  23. CISTIČNA FIBROZA – DELECIJA U CFTR GENU Ile – Ile – Phe – Gly - Val NORMALNO T ATC ATC TTT GGT GTT T ATC AT-- - T GGT GTT CISTIČNA FIBROZA Ile – Ile – - - - – Gly - Val izgubljena amino kiselina fenilalanin na položaju 508 D F508

  24. Cistična fibroza • Najčešće ARoboljenje kod belaca • CFTR gen • Identifikovan 1989.

  25. Cistična fibroza: od gena do proteina • preko 900 različitih mutacija • ALELSKA HETEROGENOST • oboleli: homozigoti složeni heterozigoti • dve različite mutacije • >70% = delta F508

  26. Povećanje broja trinukleotidnih ponovaka Dinamičke mutacije ANTICIPACIJA

  27. Povećanje broja trinukleotidnih ponovaka • Hantingtonova bolest • Gen It-15, egzon 1: …CAG CAG CAG CAG… • Normalno: (CAG) < 26 • Premutacija: (CAG) = 26-40 • Bolest: (CAG) > 40

  28. Nasledjivanje bolesti kod čoveka • Autozomno - dominantno - recesivno genotip fenotip A*A* bolestan A*abolestan aa zdrav A*, a AA zdrav Aa* zdrav, prenosi a*a* bolestan A, a*

  29. Nasledjivanje bolesti kod čoveka • Vezano za X hromozom: XX, XY Muškarac (XY) je HEMIZIGOT za gene na X hromozomu!!! Mutacije se uvek izražavaju u fenotipu!!!

  30. Nasledjivanje bolesti kod čoveka • Vezano za X hromozom • dominantno • recesivno m. ž. XY zdrav X*Ybolestan XX zdrava X*Xbolesna X*X* bolesna m. ž. XX zdrava X*Xzdrava, prenosi X*X* bolesna XY zdrav X*Ybolestan

  31. mtDNK • Nasledjivanje preko majke • Matroklino • Nervno i mišićno tkivo • Hetroplazmija • Raznovrsnost fenotipa! 10 molek./mt 8000 molek./ćel.

  32. Nasleđivanje bolesti kod čoveka • Penetrantnost ili probojnost • 80 od 100 nosilaca mutacije ima promenu u fenotipu • Penetrantnost = 80%

  33. Nasleđivanje bolesti kod čoveka • Ekspresivnost ili izražajnost Mutacije SHH gena: Holo-prozen-cefalija

  34. Nasleđivanje bolesti kod čoveka • Lokusna heterogenost • Alelska heterogenost • Genokopija • Fenokopija

  35. Enzimopatije Fenilketonurija Defekt transportnih proteina Srpasta anemija Cistična fibroza Defekt strukturnih proteina Dišenova mišićna distrofija Neurodegenerativne bolesti Hantingtonova bolest Molekularna osnova bolesti

More Related