LATİN AMERİKA’YA GENEL BAKIŞ

1. LATİN AMERİKA’YA GENEL BAKIŞ

2. Latin Amerika ile İlk Resmi Temaslar • Türk-Latin Amerikan ilişkileri 19. yüzyılda başladı. • 1860-1918 yılları arasında Osmanlı topraklarından bu bölgeye göçler yaşanmıştır. • Bölge ülkeleri ile ilk diplomatik ilişkiler 20. yüzyılın ilk yarısında başlamış; 1910`da Arjantin, 1913`te Şili ile Konsolosluk İlişkileri Protokolleri, 1927’de Brezilya ile Dostluk Antlaşması imzalanmıştır.

3. Günümüz… • 1998 yılı Eylül ayında Dışişleri Bakanlığı’nın girişimiyle “Latin Amerika’ya Açılım” politikası benimsenmiştir. • 2006 yılında: • Latin Amerika’ya Açılım Politikası gözden geçirilmiştir. • Aynı yıl “Latin Amerika Eylem Planı 2006” uygulamaya konmuştur. • 2006 yılı “Latin Amerika Yılı” ilan edilmiştir.

4. 1998 yılından beri yürütülen bütün bu girişimler sonucunda, bölge ülkeleriyle Türkiye arasında 1999 yılında 827 milyon dolar seviyesinde olan dış ticaret hacmi, 2006 yılının ilk on ayı verilerine göre yaklaşık 2,2 milyar dolara ulaşmıştır.

5. Bölgeyle ticaretimizin bu derece düşük olmasının nedeninin, özellikle bölgedeki ekonomik ve ticari istikrarsızlıklardan, sistem farklılıklarından ve coğrafi uzaklık gibi faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. • Nitekim yakın zamanda AB ile Ortaklık Anlaşmaları bulunan Şili ve Meksika gibi ülkelerle Serbest Ticaret Anlaşmaları görüşmelerine başlanması için çalışmalar devam etmektedir.

6. THY ile direkt uçuşların başlatılması hedeflenmektedir. İlk uçuşların Arjantin ve Brezilya’ya yapılması planlanmaktadır.

7. Latin Amerika ve Avrupa Birliği Avrupa Komisyonu’nun verdiği bilgilere göre: • Makro ekonomik ve finansal meseleler, çevre, iklim değişikliği, enerji, bilim, araştırma ve teknoloji, göç, istihdam konularında diyalog halindeler. • 2007-2013 yılları arasında AB yardımı 3 milyon € civarında olacak. • AB, bölgedeki lider yatırımcı konumunda. • AB, Latin Amerika’nın 2. büyük ticaret ortağı. • AB, Latin Amerika ve Karayip liderleri yılda iki kez toplanıyorlar. Son olarak 2008’de Lima/Peru’da toplanan liderler 2010 yılında Madrid/İspanya’da bir araya gelecek.

8. AB’nin ticaretinin ise yüzde 6’sı Latin Amerika’yla yapılmaktadır.

9. Brezilya - Türkiye

10. Brezilya • BRIC ülkelerinden biri olarak Brezilya dünyanın en güçlü ekonomilerinden birine sahiptir. • Bölgesinde en güçlü ekonomiye sahip olan ülkedir. • 2006’da DEİK’in önderliğinde Türk-Brezilya İş Konseyi kuruldu. • 2007’de Brezilya Federal Ekonomi Konseyi (COFECON) İstanbul ve Ankara’da yüksek düzeyde toplantılar gerçekleştirdi. • Aynı yıl iki ülke arasında ticaret 900 milyon dolar seviyesine ulaştı (Brezilya’nın 800 milyonluk ihracatına karşılık, Türkiye bu işten 100 milyon dolar kazanabildi).

11. Meksika - Türkiye

12. Meksika • Dünyanın 13. büyük ekonomisine sahiptir • Nüfusu 110 milyon • Brezilya’dan sonra Türkiye’nin 2. en güçlü ekonomik ortağıdır • Goldman Sachs’a göre Çin, Amerika, Hindistan, Japonya ve Brezilya’dan sonra 2050’de en varlıklı uluslar arasına girecektir.

13. Küba-Türkiye

14. Küba, Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi üyeliğini destekleyen ilk ülkelerdendir.

15. Türkiye, ABD tarafından boykot edilmesine rağmen Küba ile karma ekonomi komisyonu imzalamakta tereddüt etmedi. • 2008’de dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, Küba’daki bir toplantıda TürkiyePetrolleriAnonimOrtaklığı’nın (TPAO) Venezula, Kolombiya, Meksika ve Ekvator’da doğal gaz ve petrol tetkikine katkı sağlaması konusunda istekli olduğunu belirtmiştir. • Ayrıca Türkiye’nin Küba ile enerji projelerini gerçekleştirecek teknik takımı Küba’ya göndereceğini belirtmiştir.

16. Southern Common Market (MERCOSUR) • Andean Community. • Inter-American Development Bank (IADB) • The Economic Commission for Latin America (ECLA). • Latin American Integration Association (ALADI). • Free Trade Area of the Americas (FTAA). • The North American Free Trade Agreement (NAFTA). • Caribbean Community (CARICOM). • Organization of American States (OEA). • The Central America-Dominican Republic-United States Free Trade Agreement (CAFTA). • Secretariat for Central American Economic Integration (SIECA). • Latin American and Caribbean Economic System (SELA). • Association of Caribbean States (ACS).

17. Türkiye’nin içinde olduğu oluşumlar • Southern Common Market (MERCOSUR), • Caribbean Community (CARICOM), • the Association of Caribbean States (ACS) • the ANDEAN Group, • Free Trade Area the of Americas (FTAA), • Latin American Integration Association (ALADI).

18. Nereden Nereye… • Süleyman Demirel cumhurbaşkanlığı sırasında,Nisan 1995’te Arjantin, Brezilya ve Şili’ye bir ziyaret gerçekleştirir. • Bu bir Türk cumhurbaşkanının Latin Amerika’ya ilk ziyareti olması açısından mihenk taşı sayılır.

19. Türkiye-Brezilya-İran Üçgeni

20. Brezilya, İran'ın barışçıl amaçlı nükleer enerji elde etmek istemesinin bir hak olduğunu duyurdu. • BM Güvenlik Konseyi’nin geçici üyeleri Türkiye ve Brezilya’nın, İran’ın nükleer programı nedeniyle BM yaptırımlarına maruz kalmaması amacıyla nükleer anlaşma için aracı olmaya çalıştığı belirtildi. • Brezilya ve Türkiye, nükleer enerji faaliyetlerinden dolayı İran'a yeni yaptırımlar uygulanmasına karşı çıkıyor ve sorunun diplomatik yollardan çözülmesini savunuyor.

21. Latin Amerika - Çin

22. İlişkileri Kasım 2004’te Çin Halk Cumhuriyeti devlet başkanı Hu Jintao’nun Brezilya, Arjantin, Şili ve Küba’yla 40’a yakın ticari antlaşma imzalayarak Şili’de düzenlenen Asya-Pasifik Ticari İşbirliği (APEC) Zirvesi’ne katılımıyla başladı. • 2005’in ocak ve şubat aylarında Çin’in başkan yardımcısı Zeng Qinghong, kalabalık bir delegasyonla ve iş adamlarıyla kıtayı ziyaret etti. Venezuella’yla petrol ve konut inşaatı, Arjantin’le ulaşım, hidrokarbür, inşaat ve iletişim uyduları üzerine; Brezilya’yla demir çelik, tarımsal ürün, petrokimya, inşaat ve iş makineleri, havacılık ve hizmet sektörü konularında onlarca ikili antlaşma imzaladı.

23. Şili’yle hızla gelişen ticari ilişkiler sonucu Çin ve Şili arasında 2005 yılının kasım ayında kıta tarihinde bir ilk olmak üzere serbest ticaret antlaşması imzalandı.

24. Temelde Latin Amerika’nın Çin’le geliştirdiği ilişkilerin en önemli nedenlerinden biri, bölgenin ABD’ye olan ticaret bağımlılığını alternatif bir kanal açarak azaltmak hatta yok etmek istemesidir. • Çin devasa nüfusu ve hız kesmeden büyüyen sanayisi ile Latin Amerika’nın ABD’ye sattığı hammadde ve ara mamullerin hepsini satın alacak potansiyele de sahip. • Öte yandan ulaşım ve dil gibi zorluklar nedeniyle Latin Amerika ile Çin arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesi uzun bir zamana yayılacak gibi de gözüküyor.

25. Latin Amerika: Tanrı’ya Uzak ABD’ye Yakın

26. Big Brother/Ağabey Politikası • 1880’li yıllarda Latin Amerika’yı geride bırakmak ve ABD’ye bağımlı hale getirmek için güdülen politikadır.

27. Good Neighbour / İyi Komşuluk Politikası • 1930’lu - 40’lı yıllarda Başkan Franklin Roosevelt tarafından güdülen Latin Amerika politikasıdır. • Pan-Amerikanizm kampanyasıdır: Güçlü yerel lidere destek, ekonomik ve kültürel yaygınlaşma, finansal denetim ve siyasal yıkımı içerir. • İyi Komşuluk Politikası aslında ABD’nin Latin Amerika’yı barışçıl bir şekilde kontrol altında tutma stratejisidir.

28. Küba Devrimi • 1959 yılında Fidel Castro tarafından yürütülen Küba Devrimi ABD’nin aldığı ilk yenilgidir. • Bundan sonra ABD Küba’ya ambargo uygulayarak Küba ekonomisinin dayandığı şeker alımını ve petrol satımını durdurur.

29. ABD Hegemonyası Zayıflarken… • 11 Eylül sonucunda sarsılmaz sanılan ABD gücü sarsıldı. • 2002’de ABD’nin Chavez hükümetine karşı desteklediği askeri darbe boşa çıktı. • Siyasi hegemonya kaybı ABD’nin Irak Savaşı’nda batağa saplandığı ve ekonomik göstergelerin sinyal vermeye başladığı 2005 yılından bu yana daha da artmış durumda. • Öte yandan Venezüella, Küba, Bolivya, Arjantin, Brezilya, ALBA ve ALBA Bankası bölgede ABD eksenli ticaret antlaşmalarının (ALCA, NAFTA, FTA) alanlarını büyük oranda daraltarak bu antlaşmalar işlevsiz hale getirildi. • Latin Amerika IMF ve Dünya Bankası’na olan tüm borçlarını nerdeyse tamamen ödedi. • ALBA’nın “adil ticaret bloğu” adı altında yürüttüğü ülkeler arasında karşılıklı bağımlılığa dayanan ve küçük ülkelerin borç batağına sürüklenmeyecekleri bir finansal yapının -en azından- altyapısının kurulabilmiş olması gibi gelişmeler, ABD’nin bölgede yıllardır uyguladığı klasik finansal sömürü çarklarını işlemez hale getirdi.

30. Çin ve Latin Amerika arasındaki ticaretle sınırlı görünen ikili ilişkilerin ABD’yi rahatsız etmemesi de mümkün görünmüyor. • Özellikle Çin Halk Cumhuriyeti’nin ABD ambargosunu açıkça delerek Küba’nın Venezüella’nın ardından ikinci ticari ortağı haline gelmesi, ABD hükümetinin paranoyalarını arttırıyor.

31. Latin Amerika’nın Değişen Lider Profili • Latin Amerika’da neo-liberalizm karşıtı solcu, devrimci, yerel, Katolik liderler çağı başladı: • Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez, 180 yıl aradan sonra iktidara gelen ilk yerel Bolivya lideri sosyalist Evo Morales, Uruguay lideri TabaréVazquesve Şilili solcu lider Michelle Bachelet

32. Küresel bir oyuncu haline gelip kendi bölgesindeki güçlerle (Rusya, Çin, İran) daha rahat rekabet etmek isteyen Türkiye Latin Amerika ile ilişkilerini kuvvetlendirmelidir.

33. Bünyesinde barındırdığı çok sayıda ülke, 600 milyonluk nüfusu ve gelişen ticaret hacmi ile uluslar arası organizasyonlarda daha çok söz sahibi olup gitgide uluslar üstü bir kimliğe bürünen Latin Amerika’nın önemi göz ardı edilemez.