440 likes | 1.75k Views
Heisenberg ’ in Belirsizlik İlkesi . TUBA BİLGİN Kocaeli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Danışman:Yrd. Doç.Dr . Jale Yılmazkaya Süngü. İçerik. Karl Werner Heisenberg Kimdir? Heisenberg’in Belirsizlik ilkesinin Tanımı Belirsizlik ilkesi formülleri
E N D
Heisenberg’ in Belirsizlik İlkesi TUBA BİLGİN Kocaeli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü Danışman:Yrd.Doç.Dr. Jale Yılmazkaya Süngü
İçerik • Karl WernerHeisenberg Kimdir? • Heisenberg’in Belirsizlik ilkesinin Tanımı • Belirsizlik ilkesi formülleri • Çift yarık deneyi
Karl WernerHeisenberg • Karl WernerHeisenberg, 5 Aralık 1901 Würzburg'da doğdu, 1 Şubat 1976 Münih'te öldü. • Atom yapısı bilgisine katkılarından dolayı 1932 yılında fizik dalında Nobel Ödülü'ne layık görülen Alman fizikçi Karl WernerHeisenberg,1927 de kendi ismiyle anılan Belirsizlik İlkesi'ni bulmuştur.
Heisenberg’in Belirsizlik ilkesi • 1920'lerde Heisenberg, atomlardan daha küçük (atomaltı) taneciklerin davranışlarının ne dereceye kadar belirlenebileceğini görebilmek için düşünsel (hipotetik) deneyler tasarladı. Bunun için taneciğin konumu ve momentumu gibi iki değişkenin ölçülmesi gerekliydi. • Temelde kuantum parçacıkları aynı anda hem dalga hem parçacıktır. Fakat ölçmeye veya gözlemlemeye kalkarsanız ya dalgayı ya da parçacığı bulursunuz. İkisi aynı anda saptanamazlar. Dalga ve parçacığı aynı anda net bir şekilde saptayamama durumu Heisenberg’in belirsizlik İlkesinin özüdür.
Bir kuantum parçacığı üzerinde yapılan ölçüm bu parçacığın momentini kalıcı olarak değiştirir. Bu durum takip eden ölçümlerin de sonucunu belirsizleştirir.
Heisenberg belirsizlik ilkesine göre: Bir taneciğini konumu ve ve momentumu aynı anda tam bir duyarlılıkla ölçülemez. Momentum belirlenebiliyorsa bu kez de taneciğin konumunu belirleyemeyiz. Eğer bir taneciğin nerede olduğunu kesin olarak biliyorsak, aynı anda taneciğini nereden geldiğini veya nereye gittiğini kesin şekilde bilemeyiz. Benzer şekilde bir taneciğini nasıl hareket ettiğini biliyorsak onun nerede olduğunu belirleyemeyiz. Bir parçacığın momentumunun ya da konumunun ayrı ayrı belirlenmesinde bir sınır yoktur. Ancak momentum ve konum aynı anda yani aynı dalga fonksiyonu için belirlenmesinde temel bir sınır vardır.
Belirsizlik ilkesi formülleri. • Heisenberg'in yaptığı çalışmalara göre elektronların yerini ve momentumlarını diğer bir ifadeyle dalga mı parçacık mı olduğunu kesin olarak saptayamayız. Bu formüller kısaca bir cismi gözlemlediğimizde kaçınılmaz olarak hep hatalı verilere sahip olacağımızı anlatır
Enerji niceliği ne denli azsa, aynı oranda dalga boyuyla bağlantılı olarak bekleme süresi uzar ve ölçülen zaman belirsizleşir. Tersine; Enerji niceliği ne denli çoksa, aynı oranda dalga boyuyla bağlantılı olarak bekleme süresi azalır ve ölçülen zamanın belirsizliği azalır.
Çift Yarık Deneyi Elektronlar öncelikle tek yarık bulunan bir levha ve arkasında fotoğraf filmi bulunan bir düzeneğe gönderildiler. Deney sonuçları bilim insanlarının tahminlerini doğrular nitelikteydi ve tek bir çizgi şeklinde fotoğraf filmi üzerinde hat oluşturdular.
Levhada iki delik açıldıktan sonra tekrar elektronlar gönderildi ancak bu seferde deney sonuçları beklenenin tam tersine bir girişim deseni oluşturuyordu. Girişim deseninin oluşabilmesi için elektronların dalga şeklinde hareket etmesi gerekiyordu. • Bilim adamları elektronların teker teker gönderilmemesi sonucu birbirleri üzerine binebileceğini ve bazı bölgelerde sönümlenmeler olabileceğini düşünerek; elektronları teker teker yolladılar.
Sonuç yine beklenenin aksine girişim deseniydi. Bir girişim deseni oluşabilmesi için elektronlar; aynı anda iki delikten birden geçmiş olmalıydılar, aynı anda farklı birkaç konumda ve birkaç hareket durumunda olmaları gerekiyordu. Deneye elektronların hareketlerinin incelenebilmesi için bir ölçüm cihazı (gözlemci) yerleştirildi. Elektronlar tekrardan, teker teker fırlatıldığında fotoğraf filmi üzerinde bir girişim deseni değil de ilk beklendiği gibi iki çizgi oluştu. Ölçüm cihazının varlığı deney sonucunu etkilemiş gibi görünüyordu.
Kaynaklar: • http://www.msxlabs.org/forum/bilim/16164-belirsizlik ilkesi.html • http://www.evrensel.net/v2/genchayat/haber.php?haber_id=1759 • http://www.genelbilge.com/belirsizlik-ilkesi.html