Welkom

1. Welkom Nascholing ‘onderzoek toont aan’

2. Docenten • Dr. Bert Vrijhoef • Zorgwetenschappen Universiteit Maastricht • Harm Odolphy • Voorzitter EADV TOPforum

3. Doelstellingen • Doel 1: DVK zijn zich bewust van het belang van ‘evidence based practice‘ • Doel 2: De interesse moet zodanig gestimuleerd zijn dat men voornemens is het te gaan toepassen • Doel 3: DVK's krijgen tools aangereikt om op snelle wijze de waarde van onderzoek en toepasbaarheid te kunnen formuleren

4. Programma • 11.00-11.15 Welkom door cursusleiding • 11.15-13.00 Onderdeel 1: Wat is wetenschap? • 13.00 – 14.00 Lunch met postersessies • 14.00 - 15.15 Onderdeel 2: Kritisch lezen van een wetenschappelijke tekst • 15.15 – 15.30 Theepauze • 15.30 – 16.00 Onderdeel 3: Beoordelen van posterpresentaties • 16.15 - 16.45 Onderdeel 4: Onderzoek op de werkplek • 16.45-17.00 Afsluiting met evaluatie

5. Onderdeel 1 • Onderdeel 1: Wat is wetenschap? • Bespreken thuisopdracht • Wat is wetenschap? (plenaire lezing) • Onderdelen van een wetenschappelijk artikel • Terminologie wetenschappelijk onderzoek • Waarop let je bij de beoordeling van wetenschappelijk onderzoek?

6. Onderdeel 2 • Onderdeel 2: Het kritisch lezen van een wetenschappelijke tekst? • Valkuilen in de presentatie van wetenschappelijk onderzoek • Beoordeling bestudeerde artikelen thuisopdracht aan de hand van beoordelingsformulier • Laatste half uur subgroepen bepreken poster

7. Onderdeel 3 • Onderdeel 3: Beoordelen van posterpresentaties • werkwijze • In 4-6 subgroepen worden de posterpresentatie van de lunchpauzebesproken • Plenaire terugkoppeling “poster”presentatie m.b.v stellingen

8. Onderdeel 4 • Onderdeel 4: Onderzoek op de werkplek • Breng een kritische houding in de praktijk, een interactief casuïstiek programma. • Barrage (met prijs)

9. Onderdeel 1Wat is wetenschap?Dr. HJM VrijhoefSectie Verplegingswetenschap, Universiteit Maastricht &Eenheid Transmurale Zorg, academisch ziekenhuis Maastricht

10. Inhoudsopgave • Wat is wetenschap? • Vormen van wetenschappelijk onderzoek • Wetenschappelijk onderzoeksproces • Elementen van onderzoek • De wetenschappelijke publicatie

11. Wat is wetenschap?

14. Volgens Van Dale: Wetenschap = het systematisch geordende geheel van het weten en van de regels, wetmatigheden, theorieën, hypothesen en systemen waarmee verdere kennis kan verkregen worden

15. Over het algemeen is men het erover eens dat wetenschap “zowel de verzamelde kennis als de activiteit van het verzamelen van die kennis" is. Het belangrijkste onderdeel van wetenschapis het doen van onderzoek.

16. “Een hypothese is wetenschappelijk wanneer die hypothese bevestigd kan worden door middel van de zintuiglijke waarneming”.VERIFICATIEWiener Kreis (1929)“Een hypothese is wetenschappelijk wanneer die hypothese weerlegd kan worden door een beroep te doen op de empirie”.FALSIFICATIEKarl Popper (1959)

18. Inhoudsopgave • Wat is wetenschap? • Vormen van wetenschappelijk onderzoek • Wetenschappelijk onderzoeksproces • Elementen van onderzoek • De wetenschappelijke publicatie

19. Vormen van onderzoek • Wetenschappelijk onderzoek: Het ontwikkelen, toetsen, en/of toepassen van een (wetenschappelijke) theorie in de vorm van één of meer (met elkaar samenhangende) hypothesen.

20. Vormen van onderzoek • Goed wetenschappelijk onderzoek • Slecht wetenschappelijk onderzoek • Kwantitatief versus kwalitatief

21. Verschillende vormen: • Individueel vs. Ecologisch • Individueel: Transversaal vs. Longitudinaal • Longitudinaal: Experimenteel vs. Niet-experimenteel (observationeel)

22. 3a. Experiment (RCT): Interventie + random toewijzing van interventie aan onderzoekspersonen 3b. Longitudinaal niet-experimenteel: Cohortonderzoek vs. Patiënt-controle onderzoek Timing: Retrospectief vs. prospectief

23. Experiment Basispopulatie Onderzoekspopulatie Inclusie-exclusie criteria Voormeting variabelen RANDOMISATIE Checken progn. factn. Checken progn. factn. Exp. Interventie Controle interventie Nameting effectvariabelen Nameting effectvarn.

24. Eisen aan onderzoek • Relevantie (maatschappelijk, wetenschappelijk) • Systematische uitvoering

25. Inhoudsopgave • Wat is wetenschap? • Vormen van wetenschappelijk onderzoek • Wetenschappelijk onderzoeksproces • Elementen van onderzoek • De wetenschappelijke publicatie

26. Empirische cyclus

27. Inductie en deductie Theorie Formulering Hypothese Patroon Observatie Theorie Hypothese Observatie Vaststelling

29. Inhoudsopgave • Wat is wetenschap? • Vormen van wetenschappelijk onderzoek • Wetenschappelijk onderzoeksproces • Elementen van onderzoek • De wetenschappelijke publicatie

30. Elementen van onderzoek • Onderzoeksvraag/ -probleemstelling/ -doelstelling • Interventie • Onderzoekspopulatie (N) • Onderzoeksvariabelen • Onderzoekshypothese(n) (H0 en Ha) • Onderzoeksontwerp/ -design • Meetinstrumenten en -momenten • Techniek(en) voor data-analyse en interpretatie • Tijdsplan & begroting

31. Veel valkuilen bij onderzoek: bias • Onderzoeksopzet • Randomisatie • Prospectief versus retrospectief • Blindering • Validiteit • Statistische significantie • Vertaling naar de praktijk (generalisatie) • et cetera…..

32. Significantie Betekent letterlijk: veelbetekend In de statistiek wordt bedoeld: (hoogstwaarschijnlijk) niet op toeval berustend. Bij hypothesetoetsing probeert men te bewijzen dat een bepaald onderzoeksresultaat niet op toeval berust.

33. De wetenschappelijke publicatie

34. Wetenschap kan heel leuk zijn!20.000 tijdschriften2.000.000 artikelen/jaar

35. Kritisch lezen van wetenschappelijke artikelen Lotte Steuten & Bert Vrijhoef Universiteit Maastricht, Cluster Zorgwetenschappen

37. Symptoombestrijding gezond verstand & een beetje achtergrondkennis

38. Waar begin je? • Titel: • Lang niet altijd een goede indicatie van de inhoud van het artikel • Voorbeeld: “The Health Technology Assessment-disease management instrument reliably measured methodologic quality of health technology assessments of disease management.” (Steuten LMG, Vrijhoef HJM, Van Merode GG, Severens JL, Spreeuwenberg C. J Clin Epidemiol 2004;57(9):881-8.)

39. Samenvatting • Korte weergave van de inhoud van het artikel: • Centrale onderzoeksvraag • Methode van onderzoek (welke patiënten, hoeveel, wat is er gemeten en hoe is dit gemeten) • Belangrijkste resultaten • Conclusie (+ eventueel aanbevelingen)

40. De inleiding • Belangrijkste: onderzoeksvraag of hypothese • Let op: formulering!!

41. Voorbeelden • “Helpt vitamine inname tegen kanker?” • Welke vitamine? Tegen welk soort kanker? 2. “Remt vitamine C inname het ontstaan van darmkanker? • In welke populatie (gezonden/zieken)? • Wat wordt bedoeld met vitamine C inname (vitaminesupplement, in welke hoeveelheden, hoeveel per dag)? • In vergelijking met wat?

42. PICO-systeem • Patient • Intervention • Control • Outcomes

43. Dit is is al beter… Voorkomt de inname van 500 mg extra vit. C per dag in de vorm van een voedingssupplement gedurende een periode van 6 maanden het onstaan van darmkanker bij gezonde volwassen personen(>= 16 jaar) zoals gemeten gedurende een jaar follow-up in vergelijking met geen enkele inname van vitamines in de vorm van een voedingssupplement?

44. PICO Voorkomt de inname van 500 mg extra vit. C per dag in de vorm van een voedingssupplement gedurende een periode van 6 maanden het onstaan van darmkanker bij gezonde volwassen personen(>= 16 jaar) zoals gemeten gedurende een jaar follow-up in vergelijking met geen enkele inname van vitamines in de vorm van een voedingssupplement?

45. P I CO Voorkomt de inname van 500 mg extra vit. C per dag in de vorm van een voedingssupplement gedurende een periode van 6 maanden het onstaan van darmkanker bij gezonde volwassen personen(>= 16 jaar) zoals gemeten gedurende een jaar follow-up in vergelijking met geen enkele inname van vitamines in de vorm van een voedingssupplement?

46. PI C O Voorkomt de inname van 500 mg extra vit. C per dag in de vorm van een voedingssupplement gedurende een periode van 6 maanden het onstaan van darmkanker bij gezonde volwassen personen(>= 16 jaar) zoals gemeten gedurende een jaar follow-up in vergelijking met geen enkele inname van vitamines in de vorm van een voedingssupplement?

47. PIC O Voorkomt de inname van 500 mg extra vit. C per dag in de vorm van een voedingssupplement gedurende een periode van 6 maanden het onstaan van darmkanker bij gezonde volwassen personen(>= 16 jaar) zoals gemeten gedurende een jaar follow-up in vergelijking met geen enkele inname van vitamines in de vorm van een voedingssupplement?

48. Methode • Beschrijving interventie • Beschrijving onderzoekspopulatie • Type onderzoek (kwalitatief/kwantitatief; vergelijkend/observationeel) • Meetinstrumenten (van bloedtesten tot vragenlijsten of pure observatie) • Statistiek (voor zover van toepassing)

49. De interventie • Is de interventie en de toepassing ervan duidelijk omschreven? • Test: zou je het na kunnen doen? • Is de interventie een logische oplossing voor het probleem? • Test: gezond verstand!

50. Onderzoekspopulatie • Is de onderzoekspopulatie duidelijk omschreven? • Let op: in EN exclusie criteria • Is de gekozen onderzoekspopulatie logisch? • Bijvoorbeeld: medicatie alleen getest op patienten zonder complicaties terwijl in de praktijk veel patienten complicaties hebben • Aantal patienten (N): voldoende? (zoek bv. naar ‘power-berekening’)