PSIHIČKI POREMEĆAJI

1. PSIHIČKI POREMEĆAJI Vježbe iz nastavnog predmeta “Psihologija” Ponedjeljak, 03.12.2012. godine Fakultet za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije Mustafa Šuvalija, asistent

2. PSIHIČKI POREMEĆAJI • ELEMENTI PSIHIČKOG ŽIVOTA ČOVJEKA: KOGNITIVNI PROCESI, EMOCIONALNI PROCESI I VOLJNI PROCESI. • POVEZIVANJEM, KOMBINIRANJEM I ORGANIZIRANJEM SPECIFIČNIH NAČINA ODVIJANJA OVIH PROCESA KOD SVAKOG POJEDINCA NASTAJE LIČNOST. • LIČNOST: INTEGRALNA, SPECIFIČNA INDIVIDUALNA ORGANIZACIJA I KOMBINACIJA PSIHIČKIH OSOBINA POJEDINCA.

3. PSIHIČKI POREMEĆAJI • ODVIJANJE SVAKOG OD PROCESA KOJI SPADA U JEDNU OD OVIH KATEGORIJA MOŽE BITI POREMEĆENO. • S OBZIROM DA 1) POSTOJI VEĆI BROJ RAZLIČITIH PSIHIČKIH PROCESA 2) SVAKI OD TIH PROCESA MOŽE BITI POREMEĆEN NA VIŠE RAZLIČITIH NAČINA (NPR., POREMEĆAJI PAMĆENJA MOGU BITI HIPERMNEZIJE, HIPOMNEZIJE I AMNEZIJE) 3) MENTALNI POREMEĆAJI MOGU UKLJUČIVATI POREMEĆAJE VIŠE PROCESA, BROJ RAZLIČITIH MENTALNIH POREMEĆAJA JE DOSTA VELIKI.

4. PSIHIČKI POREMEĆAJI • PO NEKIM RANIJIM PODJELAMA SVI PSIHIČKI POREMEĆAJI SU SE DIJELILI NA NEUROZE I PSIHOZE. • NEUROZE: POJAM KOJI OBUHVATA ŠIROK SPEKTAR KOGNITIVNIH, EMOCIONALNIH I PONAŠAJNIH PROBLEMA; NAJJEDNOSTAVNIJE KAZANO, MISLI SE NA NESPOSOBNOST OSOBE DA SE PRILAGODI OKOLINI, NEMOGUĆNOST DA SE PROMIJENE ŽIVOTNI OBRASCI I DA SE RAZVIJE SLOŽENIJA, BOGATIJA LIČNOST.

5. PSIHIČKI POREMEĆAJI • SPOSOBNOST PROCJENE STVARNOSTI SITUACIJE JE NETAKNUTA; NE POSTOJE VIDLJIVI ORGANSKI DOKAZI ZA POSTOJANJE ANKSIOZNIH SIMPTOMA; UVIJEK SE MOŽE ODREDITI POČETAK POREMEĆAJA. • PSIHOZE: GUBI SE VEZA SA STVARNOŠĆU, REKACIJE NA LJUDE I SITUACIJE SU NEPRILAGOĐENE. • JAVLJAJU SE HALUCINACIJE I DELUZIJE, KOMUNIKACIJA SA OKOLINOM JE POREMEĆENA.

6. PSIHIČKI POREMEĆAJI • TERMINI “NEUROZA” I “PSIHOZA” SE KORISTE I DANAS, IAKO NEUROZE I PSIHOZE NE PREDSTAVLJAJU JEDINE DVIJE KATEGORIJE POREMEĆAJA. • U NEUROTSKE POREMEĆAJE SPADAJU (IZMEĐU OSTALIH) ANKSIOZNI POREMEĆAJI I OPSESIVNO KOMPULZIVNI POREMEĆAJI. • ANKSIOZNI POREMEĆAJI: OPŠTI ANKSIOZNI POREMEĆAJ; FOBIJE; PANIČNI POREMEĆAJ.

7. PSIHIČKI POREMEĆAJI • OPŠTI ANKSIOZNI POREMEĆAJ: ANKSIOZNOST JE UOPŠTENA (GENERALIZIRANA), NE JAVLJA SE U NEKIM POSEBNIM USLOVIMA. • BOLESNICI SE ŽALE NA STALNI OSJEĆAJ NERVOZE, DRHTANJE, MIŠIĆNU NAPETOST, ZNOJENJE, VRTOGLAVICE, ITD. • POSTOJI STALNI STRAH DA ĆE BOLESNIK ILI NEKO NJEGOV BLIŽNJI UBRZO OBOLJETI ILI DOŽIVJETI NESREĆU.

8. PSIHIČKI POREMEĆAJI • FOBIJE: JAKI STRAHOVI OD RAZLIČITIH PREDMETA I SITUACIJA KOJI NEMAJU OSNOVU U STVARNOSTI. • FOBIJE MOŽEMO PODIJELITI NA: AGORAFOBIJU, SOCIJALNE FOBIJE I SPECIFIČNE (IZOLOVANE) FOBIJE. • OSNOVNA KARAKTERISTIKA AGORAFOBIJE JE POSTOJANJE STALNOG I INTENZIVNOG STRAHA OD JAVNIH OTVORENIH MJESTA, GOMILE LJUDI ILI MJESTA KOJE JE TEŠKO BRZO NAPUSTITI I NAĆI SIGURNO SKLONIŠTE.

9. PSIHIČKI POREMEĆAJI • ŽENE ČEŠĆE OD MUŠKARACA PATE OD FOBIJA; FOBIJE OBIČNO NASTUPAJU U MLADOSTI. • OBOLJELI OD AGORAFOBIJE ISPOLJAVAJU I KLAUSTROFOBIJU, I MOGU IMATI POTREBU DA PORED SEBE IMAJU NEKU OSOBU OD POVJERENJA KOJA IH PRATI KADA NAPUSTE PREBIVALIŠTE. • SOCIJALNE FOBIJE SU STRAHOVI OD SUSRETA SA LJUDIMA, POJEDINAČNO ILI U MANJIM GRUPAMA.

10. PSIHIČKI POREMEĆAJI • RAZLIKUJU SE OD AGORAFOBIJE PO TOME ŠTO SE STRAH KOD NJIH NE JAVLJA U MASI. • OBIČNO SU POVEZANE SA KRITICIZMOM VLASTITE LIČNOSTI. • JEDAN OD NAČINA POMOĆU KOJIH NEKI LJUDI POKUŠAVAJU SUZBITI ANKSIOZNOST NASTALU SOCIJALNIM FOBIJAMA JE KONZUMIRANJE ALKOHOLA.

11. PSIHIČKI POREMEĆAJI • SPECIFIČNE FOBIJE: OGRANIČENE SU NA VRLO SPECIFIČNE SITUACIJE KAO ŠTO JE STRAH OD ODREĐENIH ŽIVOTINJA, VISINE, GRMLJAVINE, MRAKA, LETENJA, ZATVORENIH PROSTORA, KORIŠTENJA JAVNIH TOALETA, ZUBARA, ODREĐENIH ŽIVEŽNIH NAMIRNICA ITD. • ZA OVU VRSTU FOBIČNIH POREMEĆAJA JE KARAKTERISTIČNO DA NEMAJU DRUGIH PSIHIČKIH SIMPTOMA KOJE SREĆEMO KOD AGORAFOBIJE I SOCIJALNE FOBIJE.

12. PSIHIČKI POREMEĆAJI • PANIČNI POREMEĆAJ KARAKTERIŠE NAPAD PANIKE, KOJI PREDSTAVLJA SPECIFIČAN DOŽIVLJAJ STRAHA. • NAPADI PANIKE NASTAJU NAJČEŠĆE SPONTANO, BEZ VIDLJIVOG POVODA I IMAJU TENDENCIJU DA SE PONOVO JAVLJAJU. • PRAĆENI SU BROJNIM TJELESNIM SIMPTOMIMA (LUPANJE SRCA, BOL U GRUDIMA, GUŠENJE, VRTOGLAVICA, ITD.).

13. PSIHIČKI POREMEĆAJI • RADI SE O SPECIFIČNOM EMOCIONALNOM ISKUSTVU KOJE SE RAZLIKUJE OD DRUGIH ANKSIOZNIH POREMEĆAJA; ŽENE OD OVOG POREMEĆAJA BOLUJU DVA PUTA ČEŠĆE OD MUŠKARACA. • OPSESIVNO – KOMPULZIVNI POREMEĆAJI SU KARAKTERISTIČNI PO PRISUSTVU PRISILNIH MISLI I PRISILNIH PONAŠANJA. • ONI UVIJEK IZAZIVAJU NELAGODU A POKUŠAJI BOLESNIKA DA IM SE SUPROTSTAVI SU NEUSPJEŠNI.

14. PSIHIČKI POREMEĆAJI • NEKE PRISILNE MISLI MOGU BITI VRLO NEPRIJATNE (NPR. MOGU SE JAVLJATI U VIDU OPSCENIH, VULGARNIH RIJEČI) I ZBOG TOGA KOD BOLESNIKA MOGU IZAZIVATI STID. • PORED ANKSIOZNIH SPOMENUĆEMO I SOMATOFORMNE I PSIHOSEKSUALNE POREMEĆAJE. • SOMATOFORMNI POREMEĆAJI: TJELESNI POREMEĆAJI (NPR. BOLOVI) ZA KOJE SE MEDICINSKI NE MOŽE PRONAĆI NIKAKV TJELESNI UZROK.

15. PSIHIČKI POREMEĆAJI • JEDAN OD OVIH POREMEĆAJA JE I HIPOHONDRIJA, STRAH DA SE BOLUJE OD TEŠKE I NEIZLJEČIVE BOLESTI. • RADI SE O NEADEKVATNOJ INTERPRETACIJI BOLOVA; PACIJENTE JE NEMOGUĆE UBIJEDITI DA NEMA OPASNOSTI I PORED TOGA ŠTO SE PRETRAGAMA NE MOŽE USTANOVITI UZROK BOLI. • PSIHOSEKSUALNI POREMEĆAJI SE DIJELE U SVIJE VRSTE: SEKSUALNE DISFUNKCIJE I PARAFILIJE.

16. PSIHIČKI POREMEĆAJI • SEKSUALNE DISFUNCKIJE: POREMEĆAJI SEKSUALNOG NAGONA, NEMOGUĆNOST DOŽIVLJAVANJA SEKSUALNOG ZADOVOLJSTVA. • PARAFILIJE: SEKSUALNO UZBUĐENJE IZAZVANO OSOBAMA, SITUACIJAMA ILI PREDMETIMA KOJE OBIČNO NISU UZROK SEKSUALNOG UZBUĐENJA; • UKOLIKO SE SEKSUALNO UZBUĐENJE MOŽE DOŽIVIJETI SAMO U TAKVIM SITUACIJAMA, RADI SE O POREMEĆAJU.

17. PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET • JEDNA OD POSTOJEĆIH PODJELA KRIMINALITETA JE I ONA NA SOCIJALNI I PATOLOŠKI KRIMINALITET. • SOCIJALNI VRŠE PSIHIČKI NORMALNA LICA; PATOLOŠKI KRIMINALITET VRŠE PSIHIČKI NENORMALNE OSOBE. • PREMA NEKIM ISTRAŽIVAČKIM PODACIMA KRIVIČNA DJELA SE ČEŠĆE MANIFESTUJU MEĐU DUŠEVNO POREMEĆENIM NEGO U OPŠTOJ POPULACIJI.

18. PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET • ODNOS IZMEĐU MENATLNOG POREMEĆAJA I KRIMINALITETA MOŽE BITI SLJEDEĆI: • KRIM. PONAŠANJE I MEN. POREMEĆAJ KONCIDIRAJU • KRIM. PON. JE POSLJEDICA MEN. POR. • KRIM. PON. JE UZROKOVALO MEN. POR. • KRIM. PON. SASTAVNI DIO PONAŠANJA POREMEĆENE LIČNOSTI. • KRIM. PON. JE POLJEDICA IZVRŠENJA NAGONSKIH IMPULSA I PRISILNIH RADNJI • KRIM. PON. JE POSLJEDICA OVISNOSTI

19. PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET • OVISNOST O DROGAMA JE ODUVIJEK U USKOJ VEZI SA KRIMINALITETOM; U VEĆINI DRUŠTAVA, DROGA SE MOŽE NABAVITI SAMO ILEGALNO. • OVISNOST O ALKOHOLU, OSIM U NEKIM ZEMLJAMA, NIJE NUŽNO VEZANA ZA KRIMINALITET, ALI KONZUMIRANJE ALKOHOLA MOŽE BITI I POSLJEDICA I JEDAN OD UZROKA ČINJENJA KRIVIČNOG DJELA. • ALKOHOLIZAM DOVODI DO ODREĐENIH MENTALNIH POREMEĆAJA.

20. PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET • GODIŠNJE U SAD OKO 200 000 LJUDI UMRE OD OBOLJENJA KOJA SU DIREKTNO IZAZVANA ALKOHOLOM. • PROCJENJUJE SE DA U ISTOJ ZEMLJI 25% DO 40% SVIH BOLESNIKA U OPĆIM BOLNICAMA SE LIJEČI ZBOG NEKOG OBOLJENJA KOJE JE UZROKOVAO ALKOHOL. • 60% DO 90% OBOLJENJA JETRE JE UZROKOVANO ALKOHOLOM.

21. PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET • U VIŠE OD 50% SAOBRAĆAJNIH NESREĆA UZROK JE ALKOHOLOM; U 33% SAMOUBISTAVAVA I 67% UBISTAVA ALKOHOL IGRA ZNAČAJNU ULOGU. • NEKI OD FAKTORA KOJI POVEĆAVAJU VJEROVATNOĆU DA ĆE SE KOD POJEDINCA RAZVITI OVISNOST O ALKOHOLU: • POSTOJANJE ALKOHOLIZMA U PORODICI • PRITISAK ZAJEDNICE, OKRUŽENJA, DRUGOVA DA SE KORISTI I ZLOUPOTREBLJAVA ALKOHOL;

22. PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET • POSTOJANJE MOGUĆNOSTI DA SE LAHKO DOĐE DOĐE DO ALKOHOLA (ZBOG NISKE CIJENE ILI NISKIH POREZA, LIBERALNIH ZAKONSKIH PROPISA I/ILI MINIMALNIH ZAKONSKIH OGRANIČENJA I KAZNI ZA PONAŠANJA U PIJANOM STANJU. • NEKI POREMEĆAJI UZROKOVANI ALKOHOLOM KOJI MOGU VODITI KRŠENJU ZAKONA: • PATOLOŠKA INTOKSIKACIJA: NASTAJE KONZUMIRANJEM MALIH KOLIČINA ALKOHOLA KOJE KOD DRUGIH NE BI IZAZVALO OPIJENOST.

23. PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET • ISPOLJAVA SE KAO SUMRAČNO STANJE SVIJESTI U KOJEM POJEDINCI NIČIM IZAZVANI BEZOČNO I AGRESIVNO NAPADAJU OKOLINU, UGROŽAVAJUĆI SVE ONI KOJI SE TADA NAĐU U NJIHOVOJ OKOLINI. • OVAKVIM REAKCIJAMA SU SKLONE OSOBE SA OŠTEĆENJIMA CNS-A, OSOBE SA ODREĐENIM POREMEĆAJIMA LIČNOSTI, ALI I OSOBE KOJE DUGO NISU SPAVALE, OSOBE SA POVIŠENOM TEMPERATUROM, OSOBE KOJE SU UMORNE ILI ISCRPLJENE TE SEKSUALNO UZBUĐENE OSOBE.

24. PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET • ALKOHOLNA PARANOJA: NAJČEŠĆE SE ISPOLJAVA U VIDU LJUBOMORE PREMA SUPRUZI. • U PIJANOM STANJU, OVAKVI POJEDINCI OPTUŽUJU SUPRUGU ZA NEVJERSTVO, A ZATIM KADA SE OTRIJEZNE NEGIRAJU DA SU UPUĆIVALI TAKVE OPTUŽBE. • PSIHOZA SE RAZVIJA POSTEPENO; JAVLJAJU SE SUMANUTE IDEJE LJUBOMORE KOJE NEMAJU PODLOGU U STVARNOSTI.

25. PSIHIČKI POREMEĆAJI I KRIMINALITET • DA BI DOKAZAO NEVJERSTVO, BOLESNIK ŽENU UHODI NA SVAKOM KORAKU, I POKUŠAVA VRŠITI KONTROLU (ZAKIVA PROZORE, KONTROLIŠE ODJEĆU, SOBU I POSTELJINU NA KOJIM NALAZE “SUMNJIVI” TRAGOVI, ITD.). • U PIJANOM STANJU, TUČE I MALTERETIRA ŽENU TRAŽEĆI OD NJE PRIZNANJE; MOŽE DOĆI DO UBISTVA SUPRUGE.

26. PITANJA ZA PONAVLJANJE • PODJELA SVIH PSIHIČKIH POREMEĆAJA NA PSIHOZE I NEUROZE JE JOŠ UVIJEK VAŽEĆA. (TAČNO / NETAČNO) • NAVEDITE JEDNU KARAKTERISTIKU PSIHOTIČNIH POREMEĆAJA. • KOD OPŠTEG ANKSIOZNOG POREMEĆAJA, ANKSIOZNOST SE JAVALJA SAMO U ODREĐENIM, SPECIFIČNIM USLOVIMA. (TAČNO / NETAČNO) • FOBIJE SU... (NAVEDITE DEFINICIJU) • NAJVEĆI BROJ BOLESNIKA KOJI PATE OD AGORAFOBIJE SU A) MUŠKARCI B) ŽENE • AGORAFOBIJA JE... (NAVEDITE DEFINICIJU) • SOCIJALNE FOBIJE SU... (NAVEDITE DEFINICIJU)

27. PITANJA ZA PONAVLJANJE • KONZUMIRANJE ALKOHOLA PREDSTAVLJA JEDAN OD NEUSPJEŠNIH NAČINA NOŠENJA SA SOCIJALNIM FOBIJAMA. (TAČNO / NETAČNO). • U KOJU GRUPU POREMEĆAJA SPADA HIPOHONDRIJA? ____________________________ • PSIHOSEKSUALNI POREMEĆAJI SE DIJELE NA: 1) SEKSUALNE DISFUNKCIJE 2)___________________ • NAVEDITE JEDAN RAZLOG ZBOG KOJEG POJEDINAC MOŽE RAZVITI OVISNOST O ALKOHOLU: • NAVEDITE JEDAN POREMEĆAJ UZROKOVAN ALKOHOLOM KOJI MOŽI VODITI KRIMINALNOM PONAŠANJU: