1 / 35

Osnove prevencije depresije

Osnove prevencije depresije. Prof. dr Du š ica Le č i ć -To š evski. Sadržaj. Normalna tuga i depresija Sekundarna prevencija – rana dijagnostika i tretman Depresivni poreme ćaji – simptomi Dijagnostika i terapija Skrining u primarnoj zdravstvenoj zaštiti

shad-stephenson
Download Presentation

Osnove prevencije depresije

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Osnoveprevencijedepresije Prof. dr Dušica Lečić-Toševski

  2. Sadržaj • Normalnatuga i depresija • Sekundarnaprevencija – ranadijagnostika i tretman • Depresivniporemećaji – simptomi • Dijagnostika i terapija • Skrining u primarnoj zdravstvenoj zaštiti • Uputstva za vođenje u primarnoj zdravstvenoj zaštiti

  3. Depresijajedan od najvećih zdravstvenih problema od javnog značaja

  4. Kratkotrajne i prolazne promene raspoloženja kod svih ljudi Žalost i melanholija (Frojd, 1917) Prazan spoljašnji svet ili prazan Ego Žalost i depresija - strah i anksioznost Anatomija melanholije (Robert Burton, 1621) Melagcolia - ljubav i religija – uzroci Normalna tuga (žalost) i depresija

  5. „Sveto i profano” – Mirče Elijade „Da li je ožalošćenost bolest?” – Engel, 1961. Special article, World Psychiatry, 2009. Mnoge karakteristike somatskih bolesti (poznata etiologija, distres, predvidljivi simptomi, funkcionalni poremećaj) Normalna ožalošćenost Komplikovana ožalošćenost Depresija povezana sa ožalošćenošću DSM-V klasifikacija, 2013. Traumatski rani odnosi, problemi sa attachmentom, istorija depresije i anksioznosti, loše fizičko zdravlje, nedostatak podrške, ličnost Suicid pacijenta – ožalošćenost psihijatra Ožalošćenost

  6. Depresija - patološka promena raspoloženja (bolesno tugovanje) Sindrom - patološko raspoloženje + drugi somatski i psihički simptomi i znaci Dimenzionalna klasifikacija Psihotična depresija Poremećaji raspoloženja

  7. Kontinuum Normalnoneraspoloženje Patološkoneraspoloženje Patološkoneraspoloženjeidisfunkcionalnost

  8. Prevencija • Primarna – univerzalna, selektivna i indikovana • Univerzalna prevencija – cela populacija • Selektivna prevencija – podgrupe populacije kod kojih su rizici za razvoh mentalnih poremećaja viši od proseka (biološki, psihološki ili socijalni faktori) • Indikovana – osobe pod visokim rizikom, identifikovane preko minimalnih simptoma ili bioloških markera koji pokazuju predispoziciju za mentalne poremećaje, a ne ispunjavaju kriterijume za poremećaj • Sekundarna – ranadijagnostika i lečenje

  9. Major depresija • Visoka prevalenca – najčešći mentalni poremećaj u opštoj populaciji(i u primarnoj zdravstvenoj zaštiti) • Bihejvioralna i somatska disregulacija, kognitivni i emocionalni poremećaj • Visok komorbiditet sa drugim telesnim ili psihičkim poremećajima • Hronična, rekurentna, dupla depresija • Rizik od suicida i funkcionalna nesposobnost • Negativan uticaj na kvalitet života • Povećan rizik od morbiditeta i mortaliteta (i preranog) • Značajan zdravstveni i socioekonomski “teret” za pojedinca i društvo u celini

  10. Major depresija – najčešći simptomi • Neraspoloženje ituga (76%) • Gubitak energije, umor iravnodušnost (73%) • Poremećaj spavanja (63%) • Gubitak motivacije/apatija (39%) i interesovanja (37%) • Snižen apetit • Nemogućnost doživljaja zadovoljstva • Smanjenje aktivnosti

  11. Drugi česti simptomi • Oštećenje koncentracije i pažnje • Sniženo samopoštovanje • Osećanje krivice i bezvrednosti • Negativan self-koncept • Sumoran i pesimističan pogled na svet oko sebe i na budućnost (kognitivni trijas) • Ideje o samopovređivanju ili suicidu

  12. Drugi depresivni poremećaji • Distimija (hronična depresija) – 66% + PL • Atipična depresija, histeroidna disforija (PL) • Psihogene depresije (reakcije na teške životne stresore) • Latentni i maskirani oblici depresija • Komorbiditet sa anksioznim poremećajima(do 60%) • Kod neuroloških, KVS i drugih somatskih oboljenja (circulus vitiosus) • Jatrogene depresije, zbog upotrebe lekova (antihipertenzivi, antireumatici, hormonska terapija, itd)

  13. Depresivna ispoljavanja od posebnog značaja za lečenje • Subsindromskadepresija • Teškadepresivnaepizodasapsihotičnimsimptomima • Depresivnaepizodasasuicidnimrizikom • Bipolarnadepresija • Atipičnadepresija - histeroidna disforija (PL) • Sezonskadepresija (sezonskiafektivniporemećaj)

  14. Negativan uticaj depresije • Opštezdravstvenostanje (višenegoartritis, astma, dijabetes, angina pectoris) • Većpostojećetelesnebolesti(Moussavi i sar, 2007) • Depresija i koronarna bolest (D ličnost) (Vukovic i sar, 2013) • Funkcionisanje ličnosti (depresivna dekompenzacija, granični nivo funkcionisanja – Lecic-Tosevski, 2000) • Bračneiporodičnerelacije • Odnosiizmedjuroditeljaidece(Ramachandani i Stein, 2003)

  15. Depresija našeg doba • Polovina svetske populacije može očekivati jednu ili više epizoda depresije tokom života! • Prospektivne studije - Andrews i sar, 2005; Moffitt i sar, 2010. • Depresija i “godine života izmenjene zbog invalidnosti” • Četvrti najčešći uzrok, do 2020. na drugom mestu (SZO)

  16. Zašto ? • Produženje životnog veka → povećanaprevalencatelesnih oboljenja koja su često praćena depresivnim poremećajima • Porast jatrogeno izazvanih depresija • Kontinuiranopovećanjenivoastresa i brzinasocijalne tranzicijeslabesocijalnupodršku (Sartorius, 2007)

  17. Evolutivna perspektiva – “nesrećni primat” • Tendencija ka nesreći i nezadovoljstvu - inherentna ljudskom rodu • Jedan od faktora koji je doprineo uspehu naše vrste, vodeći homo sapiensa napred, u potrazi za novim teritorijama i izazovima • Primena evolutivne perspektive - novi pristup tretmanu i nove etiološke teorije (Nesse, 2009; Kelleher i sar, 2010)

  18. Epidemiološki podaci i onesposobljenost

  19. Životnaprevalencadepresivnih poremećaja • Velikaučestalost u opštoj populaciji • 1 od 4 žene i 1 od 10 muškaraca (25% žena i 10% muškaraca) ima neki afektivni poremećaj • Depresivnaepizoda: 4-10% • Distimija: 2.5-5%(Waraichisar., 2004) • Opštapopulacija: 3.1-10.1 (Wittcheni Jacobi, 2005) • Populacijaadolescenata od 16-17 godina (VelikaBritanija): 2.6%; uzuključivanjesubsindromskihdepresija 11.4% (Singelton i sar, 2001)

  20. Faktori rizika • Ženskipol(Waraich i sar, 2004) • Ličnost • Socioekonomski faktori • Nezaposlenost, siromaštvo, niža formalna edukacija i kvalifikacija, pripadnost nižoj socioekonomskoj klasi, život u urbanim sredinama (Singelton i sar, 2001)

  21. Lečenje depresije - izazovi Depresivnibolesnici(100%) Na terapijiantidepresivima(18%) Bez terapije(82%) • Ne obraćaju se lekaru • Nedijagnostikovani • Dijagnostikovani ali nelečeni • Lečeni ali nesaradljivi Adekvatno lečeni* (10%) *6-mesečni tretman optimalnom dozom koja dovodi do pozitivnog terapijskog odgovora Tylee A. Int Clin Psychopharmacol 1999; 14 (3): 139–151.

  22. Osnovniprincipi lečenja

  23. Dijagnoza • Ispravnopostavljenadijagnoza – osnovaplanalečenja • Klinički intervju, praćenneurološkim i somatskimpregledom • Skrininginstrumenti (Upitnik o pacijentovom zdravlju - The Patient Health Questionnaire – PHQ-9) • Tokomlečenjadijagnoza i terapijski plan podložnikorekciji

  24. Suicidnirizik • U populacijipsihijatrijskihpacijenatarizik od suicidanajvećikodosobasadepresijom(Angst i sar, 1999) • Detaljna evaluacija suicidnog rizika neophodna je kod svakog pacijenta!

  25. Hospitalizacija Glavnirazlozi • Bezbednostpacijenta (suicidalnost) • Dijagnostičkaevaluacija • Brzopogoršanjestanjailitežinakliničkeslike • Disfunkcionalnost • Nagligubitaksocijalnepodrške • Teškasocijalno-egzistencijalnastanja Cilj • Uspostavljanjeremisije i sposobnostisamostalnogfunkcionisanja(Reesal i sar, 2001)

  26. Problemi dijagnostike • Simptomipoputslabosti i insomnijezajedničkiza depresiju i mnoge somatske bolesti • Stav- “depresija - normalnareakcijanasomatsko oboljenje” • Negacija depresivnihsimptoma – pacijent & lekar • Otpor da se postavepitanjao depresiji • OtporpremapropisivanjuADkodpacijenatasanpr. srčanimoboljenjem, zbog neželjenih efekata

  27. Upitnik za detekciju depresija PHQ - 9 • PHQ (The patient Health Questionnaire) -upitniksamoprocene izvedenizPRIME-MD-a (The Primary Care Evaluation of Mental Disorders) • PRIME-MD - koristise za evaluacijunajčešćihpsihijatrijskihporemećajananivouprimarnezdravstvene zaštite • Skraćeniupitnikkoji se odnosisamonadepresivneporemećaje • Merisvaki od 9 DSM-IV (MKB-10) kriterijumapotrebnih za postavljanjedijagnozedepresivnogporemećaja • Odgovor na svako pitanje boduje se od 0 ( bez tegoba) do 3 (skoro svaki dan)

  28. PHQ-9upitnik

  29. Interpretacija rezultata Ukupni skor Težina depresije 1-4 Minimalna depresija 5-9 Blaga depresija -subsindromska 10-14 Umerena depresija 15-19 Umereno teška depresija 20-27 Teška depresija

  30. Uputstva za vođenje u primarnoj zdravstvenoj zaštiti • U početku često jedan ili više telesnih simptoma (zamor, bol) • Razdražljivost • Grupe pod većim rizikom: porodilje, osobe sa moždanim udarom, parkinsonizam, MS

  31. Savetovanje pacijenta i porodice • Pitati o rizicima od samoubistva • Isplanirati kratkotrajne aktivnosti koje pacijentu donose zadovoljstvo • Ohrabriti pacijenta • Utvrditi aktuelne životne probleme ili socijalne stresore • Usredsrediti se na male korake koje pacijent može preduzeti ka boljem savladavanju problema • Ako su prisutne fizičke tegobe razgovarati o vezi između tih simptoma i raspoloženja

  32. Antidepresivi • Tužno raspoloženje ili gubitak interesovanja traju najmanje 2 nedelje • 4 ili više nedelja postoje sledeći simptomi: • Zamor, poremećaj spavanja, slaba koncentracija, krivica ili samooptuživanje, poremećaj apetita, misli o smrti ili samoubistvu • www.azus.gov.rs • www.imh.org.rs

  33. Izbor lekova • Ako je pacijent dobro reagovao na neki lek u prošlosti - primeniti ponovo taj lek • Stariji ili somatskibolestan pacijent - lekovi sa manjim antiholinergičkim i kardiovaskularnim sporednim dejstvima • Pacijent anksiozan ili ne može da spava - lekovi sa jačim sedativnim dejstvom • Objasniti pacijentu da se poboljšanje očekuje u roku od 2-3 nedelje • Mogu se razviti blaga sporedna dejstva koja obično nestaju u roku od 7-10 dana • Nastaviti terapiju antidepresivima 6-9 meseci

  34. Zaključak • Dobra dijagnostika (egzaktna, a ne impresionistička) je osnovaprevencije • Klinička Dg, kriterijumi, skale procene • Tražiti ceo spektar simptoma i znakova depresije • Vodič za lečenje depresija (protokol) • Depresije se mogu izlečiti (psihijatrija zasnovana na dokazima) • Težiti remisiji svih simptoma • Individualizovanje lečenja (orijentisano na ličnost pacijenta)

  35. Zaključak, 2 • Dualnadijagnoza (somatskabolest, PL) • Različita klinička slika kod PL • Terapija udruženog PL (isomatskogporemećaja) • Kombinacija FT i YT je sine qua non! • Terapijski odnos je isceljujući! “Givesorrowwords: The griefthatdoesnotspeak Whispers the o’erfraught heart”. Macbeth IV, 3

More Related