Web: myk .tr

1. T.C. MESLEKİ YETERLİLİK KURUMU Meslek Standardı Hazırlama Süreci Web: www.myk.gov.tr

2. SUNUM İÇERİĞİ • Meslek Haritasının Çıkarılması • Meslek Profilinin Oluşturulması – İzlenen Yöntemler • Görev , İşlem, İşlem Basamağı, Başarım Ölçütleri ve Diğer Kavramlar • Seviyeler, Seviye Karşılaştırma Tablosu • Örnek Çalışmalar

3. MESLEK STANDARDI HAZIRLAMA SÜRECİ

4. MESLEK HARİTASININ ÇIKARILMASI • Öncelikle standardı hazırlanacak mesleğin, • Hangi sektör içinde yer aldığını • Sektörde (eğer varsa) hangi iş/meslek grubuna dâhil olduğunu • Sektördeki kapsam ve sınırlarını • net olarak tanımlayan meslek haritası belirlenmelidir.

5. MESLEK HARİTASININ ÇIKARILMASI-AMAÇ-

6. MESLEK HARİTASININ ÇIKARILMASI ÖRNEK AYAKKABIDA ÜRETİM AŞAMALARINA GÖRE SEKTÖRDE KULLANILAN MESLEK ADLARI 1- TASARIM BÖLÜMÜ - Tasarımcı 2- MODALHANE BÖLÜMÜ - Modelist 3. NUMUNE HAZIRLAMA BÖLÜMÜ 4. ÜRETİM PLANLAMA BÖLÜMÜ - Üretim Planlamacı 5. ÜRETİM BÖLÜMÜ A- SAYA BÖLÜMÜ B- TABAN BÖLÜMÜ a. Saya Hazırlık Bölümü - Kesimci (elle, presle, bilgisayarla) - Numaratör - Yarmacı - Kampreci - Telacı - Çaprazcı - Traşcı - Kesilmiş Ürün Ara Kalite Kontrolcü b. Saya Dikim Bölümü - Makineci (Saya Dikimci) - Regulacı - Dikilmiş Saya Kalite Kontrolcü - Aksesuarcı - Fortcu - Bombeci - Rekapteci a. İç Taban Bölümü - Presci - Çelik Koyma Operatörü - İlaç Sürme Operatörü - Birleştirme Operatörü - Preste Şekillendirme Operatörü - Kenar Zımparalama Operatörü - Numaralama Operatörü - İç Oyma Operatörü b. Dış Taban Bölümü - Taban Presci - Zımparalama Operatörü - İlaç Sürme Operatörü - Vardola Yapıştırma Operatörü - İç Oyma Operatörü - Arka İnceltme Operatörü - Devirme Operatörü (köselede) - Frezeci - Jurdancı 6. MONTAJ BÖLÜMÜ • D. FİNİSAJ • - Temizleme Operatörü • - Kalıp Sökme Operatörü • - Ökçeci (Topuk Çakma Makinecisi) • - Mostracı • - İç Yüzey Temizleme Operatörü • Konç Makinesi Operatörü • - Kaşıklama Operatörü • - Krem sürme, Bağcık takma Operatörü • - Arka Form Makinesi Operatörü • - Vardola Operatörü • - Fırça Makinesi Operatörü A. MONTAJ HAZIRLIK DEPOSU a. Depocu b.Eşleme Operatörü ( Kalıp, Alt Taban, Astar ve Taban birleştirme) C. ARKA MONTAJ - Arka Monteci (Arka Montaj Makinecisi) - Isı Fırın Operatörü - Kaba/Kalın Zımparalama Operatörü - Pisterizmacı - Çizim Operatörü - Buhar Makinesi Operatörü - İnce Zımparalama Operatörü - İlaçlama Operatörü - Üsteci (Üste Makinecisi) - Havalı Pres Makinesi Operatörü - Şok Fırın Operatörü B. ÖN MONTAJ - Ön Monteci (Ön Montaj Makinecisi) - Yan Eşitleme ve Arka Yükseklik Tespit Opr. 7- SEVKİYAT BÖLÜMÜ

7. MESLEK HARİTASININ ÇIKARILMASI ÖRNEK

8. MESLEK HARİTASININ ÇIKARILMASI ÖRNEK

9. MESLEK PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI Meslek Profili; mesleği icra eden kişinin sahip olması gereken bilgi, beceri, tutum ve davranışların kapsamlı ve doğru şekilde belirlenmesi amacı ile yapılır.

10. MESLEK PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI • Meslek profilinin oluşturulmasında; • Literatür araştırması, • Mevcut meslek standartlarının incelenmesi, • Uluslararası örneklerin/kabul görmüş standartların incelenmesi, • Çalıştaylar (mesleği icra eden uzmanların katılımıyla ortak düşünce yaratarak mesleğin tanımlanması), • Anketler, • Gözlem yöntemi, • Uzman görüşlerine başvurma, • gibi adımlar kullanılabilir.

11. MESLEK PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI • Bu kapsamda, meslek profili oluşturmada izlenebilecek yöntemler; • İş/Görev analizi • DACUM • İşlevsel (Fonksiyonel) Analiz

12. MESLEK PROFİLİNİN OLUŞTURULMASIİş/Görev Analizi İŞ YÜKÜMLÜLERİ (İŞÇİLER) NEZARETÇİLER İŞ ANALİZCİSİ MÜŞTERİLER KİU’LAR İş/Görev Analizi: Çeşitli yöntemlerle işin/mesleğin hiyerarşik ve sistematik bir biçimde iş birimlerine (görev, işlem, işlem basamağı vb.) ayrılması ve mesleğin iş birimleri bazında değerlendirilmesi olarak tanımlanabilir. İş analizi yaparken yararlanılan bilgi kaynakları:

13. İŞ YÜKÜMLÜLERİ (İŞÇİLER) NEZARETÇİLER İŞ ANALİZCİSİ MÜŞTERİLER KİU’LAR MESLEK PROFİLİNİN OLUŞTURULMASIİş/Görev Analizi İş Analizcisi;işi etüt etme konusunda uzman olan kişidir, fakat işin içeriği hakkında çok fazla bilgili değildir. İş Yükümlüleri; işin içeriği hakkında çok fazla bilgilidirler, fakat analiz tekniklerini bilmezler. Nezaretçiler; işin içeriğini iş yükümlüsünden daha iyi bilirler, fakat analiz yöntemleri hakkındaki bilgileri azdır ve işi değerlendirirken yanlı olabilirler. Konu içeriği uzmanları (KİU); işin içeriği hakkında çok fazla bilgi sahibidirler. Bu kişiler daha önceden bu işi yapmış, iş deneyimi olan bireylerdir.

14. MESLEK PROFİLİNİN OLUŞTURULMASIİş/Görev Analizi • İş Analizinde Kullanılan Yöntemler: • Mülakat: Sorular sorularak işin yapılma adımlarının belirlenmesidir. • Gözlem: İş yükümlüsünün doğal ortamında izlenerek faaliyetleri ve davranışlarının kayıt altına alınmasıdır. • Anket: Önceden belirlenmiş sorulardan hareket ederek kişilerin işin içeriği hakkındaki görüşlerinin derlenmesidir. • Günlük Tutma Yöntemi: ilgili kişilerin eğitilmesinin ardından, aynı zaman diliminde aynı işi yapan birden fazla kişiye bu yöntem uygulanarak kişilerin gün içerisinde yaptığı işin kısımları ortaya konur ve yanıtları arasındaki tutarlılık derecesi kontrol edilir. • Grup Çalışması: İşin içeriğinin grup halinde analiz edilmesidir, Kolektif görüş bireysel görüşlerden daha sağlıklıdır. • Karma yöntem: Tek yönteme bağlı kalmak yerine birden fazla güncel yöntemi uygulayarak işin özelliklerini ve gerektirdiği nitelikleri doğru bir şekilde saptamasıdır.

15. MESLEK PROFİLİNİN OLUŞTURULMASIDACUM Yöntemi • DACUM Yöntemi: Mesleği icra edenlerin (iş yükümlülerinin) bir araya getirilip bir çalıştay yöntemi ile mesleğin analiz edilmesi ve analiz sonucu elde edilen iş birimlerinin ve genel olarak mesleğin belli kriterler çerçevesinde gerektirdikleri açısından değerlendirilmesi yöntemidir. DACUM’un temel felsefesi; • Bir mesleği en iyi o mesleği yapan kişilerin bilip tanıması, • Bir mesleği tanımlamanın en iyi yolu, mesleği icra edenlerin yapması gereken görev ve işlemleri doğru ifade etmesi, • Mesleği yapabilmek için gerekli olan tüm bilgi ve beceriler, kullanılan araç/gereç/makine ve aletler ile sergilenmesi gereken tutum ve davranışların da tanımlanmasıdır.

16. MESLEK PROFİLİNİN OLUŞTURULMASIDACUM Yöntemi

18. MESLEK PROFİLİNİN OLUŞTURULMASIİşlevsel Analiz Yöntemi • İşlevsel (Fonksiyonel) Analiz: İşlevsel analiz yöntemi meslek analizine önce mesleğin yer aldığı sektör içerisindeki konumunu, sınırlarını ve kapsamını belirleyerek başlar. • İzlenen bu teorik yöntem meslek analizine yukarıdan aşağıya bir bakış açısı sunarak öncelikle resmin tamamını gösterip sonrasında parça parça analizine başlamaktadır. • İşlevsel analizin uygulanmasında belirli seviyede teorik bilgiye sahip kişilerin yönlendirme ve gözlem yapması gerektiğinden pratikte uygulaması daha zor ve daha uzun sürelidir

19. MESLEK PROFİLİNİN OLUŞTURULMASI • Meslek Standardı hazırlayan kuruluşlar; • kapasiteleri ve kaynakları doğrultusunda, • tüm tarafların beklentilerini tam olarak karşılayabilmek üzere, • iş analizine dayanmanın gereklerini yerine getirerek, • bir yöntemin eksik kaldığı yerlerde onu tamamlayan farklı yöntemleri izleyerek, • tek yönteme bağlı kalmadan karma yöntemler kullanabilirler.

20. MESLEK PROFİLİ YÖNTEMLERİ Görevlendirilen Kuruluşlardan Örnekler MESS: Danışman nezaretinde işyeri ziyaretleri ve işyerinde birebir görüşmeler, anketler vs yapılıyor. GAZBİR: Her mesleğe yönelik oluşturulan Komisyonlar tarafından karma yöntem uygulandı. İNTES: Meslek standardı hazırlama ekibi oluşturuldu, saha ziyaretleri ile birebir görüşmeler yapılıyor, karma yöntem uygulanıyor. İTKİB-TTSİS: Meslek standardı hazırlama ekibi oluşturuldu, saha ziyaretleri sonucu veriler toplanıyor ve DACUM yöntemi ile meslek analiz çalışması yapılıyor. TÜRKLİM: Danışman nezaretinde DACUM yöntemi ile meslek analiz çalışması yapılıyor. ÇEİS: Danışman nezaretinde DACUM yöntemi ile meslek analiz çalışması yapılıyor.

21. İş/Meslek, Görev ve İşlem İlişkisi İş/Meslek tanımı İş/Meslek görevlere ayrılır Görevler (6-12) Görevler, işlemlere ayrılır (75-125)

22. Meslek ve Unvan Kavramları MESLEK Nedir? İnsanın, toplumsal yaşamını sürdürebilmek, maddi ve psikososyal ihtiyaçlarını karşılamak için; belli bir eğitim-öğrenme ve deneyim süreciyle kazandığı, belli ekonomik üretim veya hizmet alanında, belli bilgi, beceri ve yetkinliklerine dayalıolarak icra ettiği ekonomik faaliyetler grubudur.

23. Meslek ve Unvan Kavramları • ÜNVAN Nedir? • Bir işletme veya kurumda, iş süreçlerinin işletilmesi için tanımlanmış faaliyet grupları ve/veya işlerin,özlük karşılığı olan kadro tanımlayıcılarıdır. • Müdür / Şef / Amir vb. • Ustabaşı, Tekniker, Formen, Supervizör, Kontrolör vb. • Usta, Teknisyen vb. 23

24. GÖREV KAVRAMI • Görev; mesleğin temel alanlarını tanımlayan, tek başına anlamlı, bir grup ilişkili işlemin genel başlığıdır. • Performans yönünden işin belirli bir alanını tanımlar, • Bir grup ilişkili işlemin genel başlığıdır, • Tek başına işin anlamlı bir bölümünü tanımlar, • Görev metninde tutum ve davranışlar, kullanılan araç ve gereçler ile gerekli olan bilgi ve becerilere atıf yapılmaz, • Metin kısmı yüklem, nesne ve genelde sıfattan oluşur, • Bir meslek ortalama 6 – 12 görevle ifade edilir.

25. GÖREV KAVRAMI-2 • Meslek kapsamındaki görevler tanımlanırken dikkat edilmesi gereken önemli iki nokta; • Mesleğe özel görevler: Mesleğin ana fonksiyonlarını yansıtan, kritik konumu haiz olan görevler. • Genel (torba) görevler: Aynı sektör/meslek gruplarında yer alan mesleklerde, benzer mesleklerde ya da farklı mesleklerde benzer şekilde gerçekleştirilen benzer/aynı adımlara sahip görevler.

26. GÖREV KAVRAMI-3 • Genel (torba) görevler / işlemler: • İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almak • Çevre güvenlik önlemlerini almak • Kalite yönetim sistemi dokümanlarına uygun çalışmak • İş organizasyonu yapmak • Mesleki gelişime ilişkin faaliyetleri yürütmek

27. GÖREVLERDE SONSUZLUK TUZAĞI Görevler ifade edilirken eylem tabanlı olarak yazılmalı, yapılan bir işlem farklı parçalar ya da farklı ürünler için tekrar tekrar yazılmamalıdır. “Sonsuzluk Tuzağı” olarak adlandırılan bu tekrarlama meslek standardının etkinliğini ve hazırlanma amacına hizmet etmesini azaltmanın yanı sıra, meslek analizinde gereksiz iş yükü de getirmektedir.

28. GÖREVLERDE SONSUZLUK TUZAĞI Örnek: İşlem “hamur hazırlamak” ise bunun pasta, ekmek vb. ürünler için başarılması gerektiği ifade edilir (ürün tekrarına girmeden). Diğer bir örnekte ise, “bakım-onarım yapmak” için her araç/bileşen için tekrarlardan kaçınıp, bu görev/işlemin hangi araç/bileşen için olduğu dip not ile ifade edilir. !!!Önemli olan husus yeterliğin sergilenmesinde gereken bilgi ve becerinin farklı olduğu durumları ortaya çıkartmak, benzer bilgi ve beceri gerektiren yeterliklerde tekrarlardan kaçınmaktır.

29. İŞLEM KAVRAMI • İşlem; gözlemlenip ölçülebilir çıktıları olan başlangıç ve bitiş noktaları belirli anlamlı iş birimleridir. • Sonucunda bir ürün, hizmet ya da karar çıkar, • Devredilebilir bir iş birimini temsil eder, • Kesin bir başlangıç ve bitiş noktası vardır, • Kısa sürede yapılabilir, • Gözlemlenebilir ve ölçülebilir, • İki veya daha çok basamaktan oluşur, • Diğer işlemlerden bağımsız olarak yapılabilir, • İşlemi yaparken gerekli bilgi, beceri, tutum ve davranışlara, alet ve ekipmana referans vermeden açıkça ifade edilir, • Bir görev ortalama 6 – 12 adet işlem ile tanımlanır.

30. GÖREV-İŞLEM ÖRNEKLERİ MESLEK MESLEK : Öğretmen : Bahçıvan GÖREV GÖREV :Ders hazırlamak :Bitkilere bakmak İŞLEM İŞLEM :Alıştırma geliştirmek :Ağaçları Budamak

31. İŞLEM BASAMAĞI İşlem Basamağı: Bir işlemin yerine getirilmesinde gözlenen ve alt parçalara ayrılamadan tek başına bir eylem ifade eden başlıca adımlardır. Dolayısıyla her bir işlemin gerçekleşmesinde en az iki işlem basamağı tanımlanmalıdır. MESLEK • :Öğretmen GÖREV • :Ders hazırlamak İŞLEM • :Alıştırma geliştirmek BASAMAK • -Alıştırma kağıtlarını bastırmak -Alıştırmaları çoğaltmak

32. İş, Görev, İşlemve İşlem Basamağı Örnekler İŞ - Bahçıvan GÖREV - Bitkilere bakmak İŞLEM - Bitkileri sulamak BASAMAK • Hortumu bağlamak • Musluğu açmak İŞ - Bahçıvan GÖREV - Bitkilere bakmak İŞLEM - Ağaçları budamak BASAMAK • Budama makasını almak • Dalları kesmek

33. BAŞARIM ÖLÇÜTLERİ 33

34. BAŞARIM ÖLÇÜTLERİ-ÖRNEK- MESLEK: ODA TEMİZLEME VE DÜZENLEME GÖREVLİSİ

35. BAŞARIM ÖLÇÜTLERİ-ÖRNEK- MESLEK : BACACI

36. BAŞARIM ÖLÇÜTLERİ-ÖRNEK- MESLEK : OTOMOTİV BOYACISI

37. BAŞARIM ÖLÇÜTLERİ-ÖRNEK- MESLEK : MAKİNE BAKIMCI

38. ULUSAL MESLEK STANDARDI FORMATI

39. ULUSLARARASI STANDARTLARLA KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ YAPILMASI

40. MESLEK TANIMININ YAPILMASI • Meslek analizinin yapılması ve meslek profilinin oluşturulması süreçlerinin devamında elde edilen • Görev • İşlem • Başarım Ölçütleri • Süreçte toplanan veri ve bilgilere dayanarak • Meslek kapsamında icra edilen eylemler ve mesleğin ana fonksiyonları hakkında fikir verecek şekilde meslek tanımı yapılır.

41. MESLEK TANIMININ YAPILMASI ÖRNEK: Bacacı (Seviye 4) Bacacı; iş sağlığı ve güvenliği ile çevresel önlemleri alarak, kalite sistemleri çerçevesinde, mesleği ile ilgili iş organizasyonu yapan, baca projelendirme çalışmalarına katılan, baca montaj ön hazırlığı ve dikey ve yatay montaj yapan, montajı yapılmış bacayı devreye alan, periyodik baca kontrollerini gerçekleştiren ve mesleki gelişime ilişkin faaliyetleri yürüten nitelikli kişidir.

42. SEVİYE

43. SEVİYE BELİRLEME ÖLÇÜTLERİ • teorik ve pratik bilginin genişliği ve derinliği; • kavramaya, yaratıcılığa ve pratiğe ilişkin becerilerin karmaşıklığı; • entelektüel becerilerin karmaşıklığı; • kişinin aldığı sorumluluğun miktarı; • problem çözme ve/veya yaratıcılığın derecesi; • ekip çalışması miktarı; • liderlik ve hesap sorulabilirliğin kapsamı ……..

44. AVRUPA YETERLİLİK ÇERÇEVESİ 8 REFERANS SEVİYESİ

45. MESLEK STANDARDI SEVİYE KARŞILAŞTIRMA TABLOSU

46. DİĞER KAVRAMLAR Araç, Gereç ve Ekipman: Mesleğin icrasında kullanılan ve çalışanın, kullanımı ile ilgili gerekli her türlü bilgiye sahip olmakla sorumlu olduğu donanımlardır. Bilgi ve Beceriler: Çalışanın belirli bir iş alanında performans gösterebilmesi ve problemleri çözebilmesi için gerekli olan bilişsel (mantıksal, sezgisel ve yaratıcı düşünme) ve pratik (el becerisi ve yöntem, malzeme, araç ve gereçlerin kullanımı) kabiliyet ile bir iş alanına ilişkin olgular, ilkeler, süreçler ve genel kavramlar hakkında sahip olduğu teorik ve/veya fiili bilgilerdir. Tutum ve Davranışlar: Mesleğin başarı ile icrasında çalışanın süreç boyunca tüm iç ve dış müşterileri ile olan ilişkilerinde takınması gereken hal ve hareketlerdir.