PSİKOZ

1. PSİKOZ

2. Başa çıkma mekanizmaları Kişisel incinirlik Kişisel deneyimler Çevresel stres etkenleri Sosyal destek Sağlık dizgesi Hastalık İyilik

3. Psikoz • Gerçeklikle bağlantının kopuşu • Gerçeğin çarpıtılması

4. Psikotik yaşantı • düşünme; karmakarışık olma, gerçek dışı inançlar geliştirme • hissetme; duygularda sığlaşma ya da abartılı bir hal alma • algılama;gerçekte olmayan şeyleri hissetme • davranış; sıradışı ve saçma davranışlar sergileme Bu belirtiler birbiri ile ilişkilidir.

5. Psikotik yaşantılar normal olabilir mi? • Rüya • Çocukların fantazilerinde

6. Psikotik yaşantılar normal olabilir mi? • Travma, uzun süren ağır stresler • Madde kullanımı • İzolasyon/ Uyarı yoksunluğu • Yas • Uyku yoksunluğu • Sosyal yıkımlar • Hızlı değişimler • Bazı tıbbi hastalıklarda Kingdon & Turkington (1994)

7. Yaşamboyu psikotik yaşantı sıklığı N=7076 – CIDI interviews %17.5

8. Süreklilik modeli • Normal yaşantılar ile psikotik yaşantılar arasında bir süreklilik sözkonusudur (Johns ve van Os 2001). • Verdoux ve van Os (2002) sıradışı yaşantıların genel toplumda yaygın olduğunu göstermişlerdir.

9. İngiltere çalışması • 16-74 yaşlar arasında 8580 kişinin taranmasında bir ya da daha fazla psikotik belirtisi olan 250 kişiden sadece birisinde klinisyen tarafından psikiyatrik hastalık saptandı. • Genel toplumun 1/20’sinde psikotik belirti belirlendi. Erkekler daha çok paranoid düşüncelere, kadınlar halusinasyonlara sahiptiler. Johns ve ark 2004

10. Psikoz • Temeldeki nörokimyasal işlemler ile görünürdeki psikolojik süreçler arasındaki dinamik bir etkileşim sürecidir.

11. Varsanılar Self-monitorizasyon bozukluğu • Yorgunluk • Açlık • İlaç ve maddeler • Stres • Dinsel yaşantılar • Sevilen birisinin ölümü

12. Varsanılar • Ohayon (2000) genel populasyonda gün içinde % 27 varsanı bildirdi (N = 13,057). • Tien (1991) ise varsanı prevalansını %10 – 15 olarak bildirdi (N=18,572). • Barret & Etheridge (1992) öğrencilerin %37-39’unda varsanı saptadı. • Launay & Slade(1981) %30 oranında düşüncelerini yüksek sesle duyma rapor etti.

13. Gündüz rüyası ve varsanı • Morrison et al (2000) gündüz rüyası ve varsanılar arasında benzerlik olduğunu ileri sürdü. Varsanıları, uyku sırasında aktif olan inhibitor mekanizmalarda bir bozukluk sonucu uyanıkken görülen rüyalar olarak nitelendirdi.

14. SanrılarAnormal inançlara saplanma • Eaton ve ark (1991)saçma sanrıların sıklığını%2, paranoid / özel güç sanrılarının sıklığını %4-8 olarak belirtti. • Peters ve ark (1999)sanrısal düşünce skalasında sağlıklı grubun %10’ununpsikotik ortalamanın üzerinde puan aldığını gösterdi.

15. Düşünce bozukluğu • Spence (1996)düşünce sokulması ile günlük spontan düşüncenin bir dizge içinde dağılım gösterdiğini ileri sürdü. • Cox ve Cowling (1989)bireylerin% 50’sinin iki insan arasında düşünce alışverişinin olduğuna inandığını gösterdi.

16. İçgörü yokluğu • Peters ve ark (1999) “Yeni DinHareketiTopluluğu” üyelerinde psikotik hastalarla benzer oranda anormal inanışlar saptadı. Topluluk üyeleri hastalara göre daha az stresliydi ve inançları ile daha az uğraşmaktaydı. • Kuhn (1962)Bilim adamlarıo zamana kadar bilinenlerin karşıtı inançlarında ısrar ederler.

17. Gerçeğin çarpıtılması • Mantıklı düşünme sürecinde bozukluk • Mental aktivitenin içsel monitorizasyonunda bozukluk (Frith & Done 1989; Mlakar et al,1994) • Kötülük görme sanrıları olan hastalar dış nedenlerin olumsuz sonuçlarına atıfta bulunma eğilimindedirler (Bentall, 1994).

18. Psikotik yaşantıların Nörobiyolojisi

19. Yüksek düzeydeki psikoz benzeri anormal yaşantılar sol hemisferin etkinliğinin azalması, sağ hemisferin artması ile ilişkili olabilir.

20. Pozitif belirtiler:Fazladan yaşantılar • Varsanılar • Sanrılar • Dezorganize düşünce • Saçma davranış

21. Negatif belirtiler:Deneyim yokluğu • Motivasyon yokluğu • Konuşma ve iletişim azlığı • Sosyal aktivite azlığı • Duygulanım yokluğu

22. Gerçeğin çarpıtılması • SPECT çalışmaları medial temporal lobda aşırı etkinlik göstermiştir (Musalek et al 1989) • PET çalışmaları ise sol parahipokampal girusta ve hipokampusta aşırı aktivite saptamıştır (Liddle et al 1992; Silbwersweig et al, 1995).

23. rCBF ve gerçeğin çarpıtılması Gerçekliğin çarpıtılması medial temporal lobda aktivite artışı ile ilişkili görünmektedir. Liddle et al, 1992

24. Gerçeğin çarpıtılması • D2 reseptör blokürleri gerçekliğin çarpıtılmasını azaltırlar. • Dopamin agonistleri ise sanrı ve varsanıları arttırırlar. • 5HT2 reseptor agonistleri (LSD gibi) halusinojendirler. • Glutamaterjik blokürler ( ketamin gibi) gerçekliği çarpıtırlar.

25. Sanrı oluşumu • Aberran hippokampal ateşlenme sanrı oluşumuna neden olabilir. • Dopamin hiperaktivitesi striato-talamo-kortikal geri bildirim yolu aracılığı ile hipokampal hiperaktiviteye neden olabilir.

26. Yüz tanıma ile ilgili sanrılar

28. Dezorganizasyon • Yönetsel işlevlerde özellikle seçim yapmada bozulma sözkonusudur. Stroop performansı belirgin derecede bozulur (Liddle & Morris, 1991). • Semantik ve fonolojik çağrışımlarda belirgin bir dağınıklık olur (Spitzer et al 1994).

29. Dezorganizasyon • PET çalışmalarında medial frontal korteks/anterior cingulat & talamusta aktivite artışı, ventral prefrontal korteks, insula,temporoparietal junctionda aktivite azalması saptanmıştır (Liddle et al 1992). • SPET çalışmalarında medial prefrontal korteks/ anterior cingulatda aktivite artışı gösterilmiştir (Ebmeier et al 1993; Yuasa et al, 1995). ACC tepki seçimi ile ilişkili bir bölgedir (Örn Stroop performansı).

30. Dezorganizasyon Liddle et al, 1992

31. Psikomotor fakirlik • Bellek sorunları • Soyutlama • Hareketi planlama ve başlatma • Sözel akıcıcılıkta bozuklukla ilişkilidir (Liddle & Morris, 1992; Norman et al 1997).

32. Psikomotor fakirlik Liddle et al, 1992

33. Psikomotor fakirlik Psikomotor fakirlik ventriküler atrofi ile korelasyon gösterir (Lewis, 1990).

34. Psikomotor fakirlik • Dopamin metabolismasında azalma gösterilmiştir (van Praag & Korf, 1971). • Stimulanlar apatiyi azaltabilir (Marin et al 1995). • Dopamin blokürleri psikomor etkinliği daha da azaltırlar (vanPutten et al, 1990).

35. Basınçlı konuşma Eksite ya da irritabl duygudurum Motor hiperaktivite Psikomotor uyarılma

36. Psikomotor uyarılma • Dopaminerjik nörotransmisyonu arttıran ilaçlar (örn amfetamin) sağlıklı insanlarda psikomotor uyarılma oluştururlar (Jaobs and Silverstone, 1986).

37. Uyaranlara önem atfında sapma kuramı • Mezolimbik dopaminerjik sistem “uyaranlara önem atfetme” işlevinde önemli bir role sahiptir. • Güdüleyici uyaranlara dikkati yöneltme, eyleme karar verme, ödül getirici davranışı öngörme, davranış sonucunda ödül ya da ceza ile karşılaşma sonucu öğrenme bu sistemin görevlerindendir.

38. Uyaranlara önem atfında sapma kuramı • Normal koşullar altında uyaranla bağlantılı bir dopamin salınımı ile güdüleyici uyaranlara gerekli tepki oluşturulur. • Psikozda uyaranla ilişkili olmaksızın da dopamin salgılanmaya başlar. • Bu nörokimyasal sapma, dış nesnelere ve iç temsilcilerine yüklenen anlam ve önemde değişiklik oluşturur.

39. Sanrı ve varsanı • Sanrılar önemi sapmış yaşantılara anlam atfetme çabasıdır. • Varsanı ise önem derecesi sapmış iç temsilcilerin algılanmasıdır. Kapur 2003

40. Sanrı gelişimi • Dikkat ve farkındalık artışı, duygularda yoğunlaşma • Anksiyete ve çıkmaza girme duygusu • Duruma anlam yükleme ile rahatlama • “Yeni farkındalık” ile sanrının kristalize olması ve varsanıların ortaya çıkması • Sanrıların mantıksal sonuç çıkarma sistemini etkilemesi

41. Psikozlar Şizofreniform bozukluk <6 ay Şizoaffektif bozukluk Şizofreni > 6ay Madde bağ BAB Tıbbi bir duruma bağlı ikincil psikoz Kısa psikotik bozukluk Sanrısal bozukluk

42. Şizoaffektif bozukluk Affektif Bozukluk Şizoaffektif Şizofreni

43. Affektif Bozukluklar Mani Hipomani Distimi Depresyon Bipolar Bozukluk

44. Kaynaklar • Johns LC, van Os J. The continuity of psychotic experiences in the general population.Clin Psychol Rev. 2001 Nov;21(8):1125-41. • Johns LC, Cannon M, Singleton N, Murray RM, Farrell M; Brugra T, Bebbington P, Jenkins R and Meltzer H (2004) Prevalence and correlates of self-reported psychotic symptoms in the British Population. British Journal of Psychiatry, 185, 298-305. • Kingdon, D G & Turkington, D (1994) Cognitive—Behavioural Therapy of Schizophrenia. New York: Guilford Publications. • PF Liddle, KJ Friston, CD Frith, SR Hirsch, T Jones and RS Frackowiak Patterns of cerebral blood flow in schizophreniaThe British Journal of Psychiatry 160: 179-186 (1992) • Roberts G: The origins of delusion. Br J Psychiatry 1992; 161:298–308 • Shitij Kapur, Psychosis as a State of Aberrant Salience: A Framework Linking Biology, Phenomenology and Pharmacology in Schizophrenia. Am J Psychiatry 2003; 160:13–23