3 listopada 2010

1. 3 listopada 2010

2. Mapa Mapa - uogólniony obraz powierzchni Ziemi lub jej części, wykonywany na płaszczyźnie, w skali, według zasad odwzorowania kartograficznego, przy użyciu umownych znaków graficznych. Nauka o mapach to kartografia.

3. Skala mapy Skala mapy (podziałka mapy) - stosunek wielkości modelu Ziemi dla jakiego opracowano odwzorowanie kartograficzne danej mapy do rzeczywistej wielkości Ziemi. Rodzaje skal mapy: • skala liczbowa– przedstawiona w postaci ułamka, w którym mianownik określa wielokrotność zmniejszenia wymiarów liniowych; skala mapy jest tym mniejsza, im większy jest mianownik ułamka, np.  1 : 100 000 000 – mała skala 1 : 10 000 – duża skala • skala mianowana– wyraża długość odcinka na mapie w odniesieniu do długości tego samego odcinka w terenie, np. 1 cm – 1000 km 1 cm – 100 m • skala liniowa (podziałka)– to graficzne przedstawienie skali mapy, np.

5. Podział map Podział map ze względu na skalę: • mapy topograficzne w skali do 1:200 000, przedstawiające szczegółowo np. rzeźbę terenu lub sieć dróg • mapy przeglądowo-topograficzne w skali od 1: 200 000 do 1: 1 000 000, zawierające zgeneralizowane elementy bardziej szczegółowych map topograficznych. Przedstawiają np. pokrycie i rzeźbę terenu, sieć komunikacyjną lub wodną • mapy przeglądowe w skali mniejszej niż 1:1 000 000, mocno zgeneralizowane, przedstawiają ogólny obraz kontynentów lub ich większych części

6. Odwzorowanie kartograficzne Istotą odwzorowania kartograficznego jest sposób przeniesienia obrazu z trójwymiarowej powierzchni kuli na dwuwymiarową płaszczyznę.

7. Mapa topograficzna Mapa topograficzna jest bardzo szczegółową mapą w dużej skali. Przedstawia większość obiektów trwale występujących w terenie, m.in. pojedyncze zabudowania, drogi polne i leśne, rowy z wodą.

8. Mapa turystyczna Mapa przeznaczona do użytkowania przez turystów, zawierająca przede wszystkim wiadomości o przedmiotach godnych zwiedzenia (zabytkach przyrody i architektury, pamiątkach narodowych), drogach turystycznych (szlakach wycieczkowych, ścieżkach znakowanych np. rowerowych) i ogólnie dostępnych środkach komunikacji (przystankach autobusowych i stacjach kolejowych), urządzeniach turystycznych (schroniskach, campingach, przystaniach wodnych).

9. Wysokość względna i bezwzględna Wysokość względna - wysokość jakiegoś punktu względem punktu odniesienia innego, niż poziom morza. Wysokość bezwzględna - wysokość danego punktu względem przyjętego punktu odniesienia, którym jest poziom morza. Wysokość bezwzględna oznaczana jest skrótem n.p.m., czyli nad poziomem morza.

10. Poziomice • Poziomica (warstwica) to linia krzywa na mapie łącząca punkty o takiej samej wysokości nad poziomem morza. • Powstaje poprzez przecięcie powierzchni terenu płaszczyznami poziomymi, równoległymi i oddalonymi od siebie o stałą wartość (np. co 10 m). • Poziomicę 0 m wyznacza linia miejsce styku morza z lądem. Kolejne poziomice mogą przedstawiać różną wysokość. Na mapach poziomicowych rysuje się je co 5, 10 lub 20 m itp. (cięcie poziomicowe) w zależności od skali i szczegółowości mapy. Liczba opisana przy poziomicach zawsze określa wysokość nad poziomem morza

12. Odwzorowanie terenu na mapie

15. Orientowanie mapy

16. Marsz na azymut Azymutjest to kąt zawarty między północą, a kierunkiem na dany punkt mierzony zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Służy on do określenia kierunku marszu do wybranego miejsca. Wyznaczanie azymutu: • układamy krawędzie kompasu wzdłuż kierunku marszu (orientacja mapy nie ma tu znaczenia) - strzałka kierunkowa kompasu powinna wskazywać kierunek marszu na mapie, • obracamy pierścień kompasu, aż północ na podziałce pokryje sie z północą na mapie, • odczytaj azymut geograficzny na strzałce kierunkowej kompasu i skoryguj o wartość deklinacji, • sprawdź czy nie pomyliłeś się o 180 stopni, np. jeśli mamy iść na północny-wschód to azymut powinien mieć około 45 stopni. Jeśli wyznaczyliśmy azymut i zamierzamy iść zgodnie z nim:  • trzymaj kompas przed sobą  tak abyś mógł na niego patrzeć, • obracaj się aż igła magnetyczna znajdzie się na strzałce orientacyjnej, • wyszukaj punkt charakterystyczny na przedłużeniu strzałki kierunkowej (np. drzewo, krzak) i dojdź do niego, • powtarzaj aż dojdziesz do celu.

23. Jar Jar to forma ukształtowania terenu w postaci wydłużonego zagłębienia o wąskim dnie i stromych zboczach. Powstaje najczęściej w wyniku erozyjnego działania wody. Zwykle jary są niewielką formą terenu, związaną z korytem potoku, lub o suchym dnie, które jedynie okresowo wypełnia się wodą podczas opadów.

24. Przełęcz (siodło) wybitne, poprzeczne obniżenie w przebiegu grzbietu górskiego lub grani między sąsiednimi szczytami.

25. Szczyt w ścisłym znaczeniu: najwyższy punkt wypukłej formu terenu: góry, grzbietu, grani, wzgórza.

26. Grzbiet obszar położony wzdłuż linii grzbietowej łączący znaczące szczyty danego pasma górskiego (formacji górskiej).

27. Stok Pochyła powierzchnia formy terenu, zwłaszcza formy wypukłej: pagórka, wzgórza lub góry. W odniesieniu do form wklęsłych bardziej odpowiedni jest termin zbocze. Gdy nachylenie jest bliskie 90°, wówczas stok przechodzi w urwisko, przepaść. Jeśli zaś jest mniejsze niż 10°, mówimy wtedy o wypłaszczeniu.

28. Dolina wklęsła forma terenu o wydłużonym kształcie otoczona ze wszystkich stron wzniesieniami i wyraźnie wykształconym dnie, najczęściej powstała w wyniku działalności rzek lub lodowców. Rozróżniamy doliny: • V-kształtne - przekrój w kształcie litery V - strome zbocza i wąskie dno, występują w górnym biegu rzek, powstają na skutek działania erozji wgłębnej • U-kształtne - przekrój w kształcie litery U, występują w środkowym i dolnym biegu rzek, powstają na skutek działania erozji bocznej lub działania lodowca na dolinę V-kształtną • Dolina płaskodenna

29. Kotlina rozległa, niezbyt mocno wydłużona, wklęsła forma terenu, ze wszystkich stron otoczona wzniesieniami. Może być w postaci zamkniętej (bezodpływowej) lub otwartej. Kotliny powstają na skutek ruchów górotwórczych lub w wyniku erozji (np. Kotlina Sądecka).