Gospodarowanie nieruchomościami Skarbu Państwa- aspekt legislacyjny

1. Gospodarowanie nieruchomościami Skarbu Państwa- aspekt legislacyjny Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2. Podstawowe pojęcia • Definicja własności Skarbu Państwa: • Przedmiot własności Skarbu Państwa • Sposoby władania nieruchomością przez jednostki organizacyjne Skarbu Państwa Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3. Podmiot własności Skarbu Państwa : Skarb Państwa jako suigenerisosoba prawna Państwowe Osoby Prawne Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4. Nabycie wynikające z podmiotowości Państwa na gruncie prawa międzynarodowego • Nacjonalizacja • Upaństwowienie • Przemilczenie • Wywłaszczenie Sposoby nabycia własności przez Skarb Państwa poza zwykłym obrotem cywilnym Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

5. Prawna forma władania nieruchomością przez państwową jednostkę organizacyjną: • Trwały zarząd • Najem, dzierżawa oraz użyczenie - na podstawie art. 18 ustawy o gospodarce nieruchomościami Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

6. Definicja własności Skarbu Państwa (przedmiot i podmiot) • Art. 441. § 1. Własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługują Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym. • § 2. Uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa względem państwowych osób prawnych określają odrębne przepisy, w szczególności regulujące ich ustrój. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

7. Treść artykułu wskazuje na dwa wnioski: • od strony przedmiotowej mienie obejmuje własność i inne prawa majątkowe, a więc zarówno prawa o charakterze rzeczowym jak i obligacyjnym, a więc aktywa nigdy pasywa. • podmiotami mienia państwowego, podmiotami prawnymi, którym mogą przysługiwać własność i inne prawa majątkowe co do mienia państwowego, mogą być tylko Skarb Państwa lub inna państwowa osoba prawna. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

8. Państwo jest podmiotem prawa międzynarodowego i z tego tytułu może nabywać wszelkie prawa majątkowe, w tym także własność nieruchomości. • Dekret z dnia 5 września 1947 r. o przejściu na własność Państwa mienia pozostałego po osobach przesiedlonych do Z.S.R.R. (Dz. U. Nr 59, poz. 318, z późn. zm.) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

9. Art. 1.  1. Wszelkie mienie ruchome i nieruchome osób przesiedlonych do Z.S.R.R. pozostałe na obszarze Państwa Polskiego przechodzi z mocy samego prawa z chwilą przesiedlenia tych osób na własność Państwa bez odszkodowania. 2. Na własność Skarbu Państwa przechodzi również mienie osób prawnych, których istnienie lub działalność wskutek przesiedlenia do Z.S.R.R. ich członków lub osób tą działalnością objętych stała się bezprzedmiotowa. Do stwierdzenia tej okoliczności powołana jest władza właściwa do sprawowania nadzoru państwowego nad daną kategorią osób prawnych. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

10. Nacjonalizacja • Przejęcie na własność Skarbu Państwa własności prywatnej. Akty nacjonalizacyjne są kierowane do ogólnie określonych podmiotów, należące do nich przedmioty własności mają oznaczone cechy. • Ustawa z dnia 25 lutego 1958 r. o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym (Dz. U Nr 11, poz. 37, z późn.zm.). Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

11. Art. 2. Przedsiębiorstwa pozostające w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy pod zarządem państwowym przechodzą z mocy prawa na własność Państwa, chyba że nastąpi ich zwrot w trybie określonym w niniejszej ustawie. Art. 9. 1. Przejście przedsiębiorstwa na własność Państwa następuje bez odszkodowania, w stanie wolnym od obciążeń i zobowiązań powstałych przed objęciem przedsiębiorstwa z wyjątkiem służebności gruntowych oraz zobowiązań mających swoje źródło w stosunku pracy lub odpowiedzialności za czyny niedozwolone. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

12. Upaństwowienie akt upaństwowienia jest kierowany do określonego indywidulanie podmiotu. Przykłady: • Dekret z 24 kwietnia 1952 r o zniesieniu fundacji (Dz. U. Nr 25, poz. 172), • Ustawa z dnia 9 listopada 1990 r. o przejęciu majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

13. Art. 1. Znosi się fundacje. Art. 2. Majątek zniesionych fundacji przyjmuje się na własność Państwa. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

14. Art. 1. 1. Nieruchomości i ruchomości, które pozostawały w dniu 24 sierpnia 1989 r. w samoistnym posiadaniu byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej lub wyodrębnionych jednostek organizacyjnych podległych byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w szczególności użytkowane następnie przez Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej, przechodzą na mocy niniejszej ustawy na rzecz Skarbu Państwa. 2. Na rzecz Skarbu Państwa przechodzą również istniejące w dniu wejścia w życie ustawy wierzytelności, środki finansowe i inne prawa majątkowe byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z wyjątkiem kwot pochodzących ze składek członkowskich. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

15. Przemilczenie - (nie jest to zasiedzenie) • Podstawą nabycia nie było posiadanie samoistne przez Państwo ale niewykonywanie przez właściciela władztwa nad rzeczą. • Dekret z 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich (Dz. U. Nr 13, poz. 87) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

16. Art. 34. 1. Skarb Państwa i związki samorządu terytorialnego nabywają przez przedawnienie (zasiedzenie) tytuł własności majątków opuszczonych: a) co do nieruchomości z upływem lat 10, b) co do ruchomości z upływem lat 5, licząc w obu przypadkach od końca roku kalendarzowego, w którym wojna została ukończona. 2. Roszczenia o zwrot dochodów, pobranych z majątków opuszczonych, przedawniają się z upływem lat 5, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zostały pobrane. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

17. Wywłaszczenie: Uregulowany przepisami prawa administracyjny szczególny tryb pozbawienia lub ograniczenia prawa własności nieruchomości albo innego ograniczonego prawa rzeczowego. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

18. Art. 113. 1. Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. 2. Nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa nie może być wywłaszczona. Nie dotyczy to wywłaszczenia prawa użytkowania wieczystego oraz ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

19. ustawa z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” • (Dz. U. Nr 84, poz. 948, z późn. zm.) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

20. Art. 37a. 1. Grunty wchodzące w skład linii kolejowych pozostające w dniu 28 lutego 2003 r. we władaniu PKP SA, niestanowiące własności Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub PKP SA stają się z dniem 1 czerwca 2003 r. z mocy prawa własnością Skarbu Państwa za odszkodowaniem, z zastrzeżeniem ust. 7. 2. Do gruntów, o których mowa w ust. 1, PKP SA przysługuje z mocy prawa z dniem 1 czerwca 2003 r. prawo użytkowania wieczystego i prawo własności budynków, lokali i innych urządzeń znajdujących się na tych gruntach. 8. Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 7, wypłaca PKP SA. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

21. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

22. Prawna forma władania nieruchomością przez państwową jednostkę organizacyjną • Trwały zarząd • Najem, dzierżawa i użyczenie – art. 18 ustawy o gospodarce nieruchomościami Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

23. Historia: • Pod rządem ustawy z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach - użytkowanie • Pod rządem ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości – zarząd • Aktualnie na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm.) – trwały zarząd Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

24. Trwały zarząd może zostać ustanowiony z mocy prawa albo na podstawie decyzji właściwego organu. • Trwały zarząd, który zgodnie z art. 43 ust. 1 art. 60 ust. 2u.g.n. może być ustanowiony tylko na rzecz państwowych lub samorządowych jednostek niemających osobowości prawnej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

25. Art. 43. 1. Trwały zarząd jest formą prawną władania nieruchomością przez jednostkę organizacyjną.2. Jednostka organizacyjna ma prawo, z zastrzeżeniem ust. 6, korzystania z nieruchomości oddanej w trwały zarząd, a w szczególności do: 1) korzystania z nieruchomości w celu prowadzenia działalności należącej do zakresu jej działania; 2) zabudowy, przebudowy lub remontu obiektu budowlanego na nieruchomości, zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, za zgodą organu nadzorującego; 3) oddania nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę albo użyczenie na czas nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

26. 3. Nieruchomości, o których mowa w art. 60a ust. 1, oddane w trwały zarząd Rządowemu Centrum Legislacji, Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, ministerstwom, urzędom centralnym i urzędom wojewódzkim lub części tych nieruchomości mogą być oddawane w najem, dzierżawę lub użyczenie za zgodą ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa. • 4. Jednostka organizacyjna ma prawo wypowiedzenia, za zgodą organu nadzorującego, każdej umowy najmu, dzierżawy i użyczenia nieruchomości lub jej części, obciążających nieruchomość objętą trwałym zarządem, z zachowaniem trzymiesięcznego terminu wypowiedzenia. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

27. 5. Nieruchomości stanowiące przedmiot własności lub przedmiot użytkowania wieczystego Skarbu Państwa oddaje się w trwały zarząd państwowej jednostce organizacyjnej, a nieruchomości stanowiące przedmiot własności lub przedmiot użytkowania wieczystego jednostki samorządu terytorialnego - odpowiedniej samorządowej jednostce organizacyjnej, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. • 6. Wojewoda albo odpowiednia rada lub sejmik mogą ustalić, odpowiednio w drodze zarządzenia lub uchwały, szczegółowe warunki korzystania z nieruchomości przez jednostki organizacyjne. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

28. Art. 50 u.g.n. • Do trwałego zarządu w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o użytkowaniu. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

29. Skutki: Postanowienie SN I CK 141/02 1.Nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie następuje z mocy prawa a orzeczenie sądu ma charakter jedynie deklaratoryjny. 2. Jakkolwiek starosta nie jest organem Skarbu Państwa w rozumieniu art. 67 § 2 k.p.c., jednak jest uprawniony do reprezentacji Skarbu Państwa w sprawach sądowych dotyczących między innymi stwierdzenia nabycia przez Skarb Państwa w drodze zasiedzenia własności nieruchomości. 3. Sprawowanie przez Skarb Państwa administracji i zarządu nad nieruchomością nie przesądza o samoistności posiadania a niekiedy może wręcz świadczyć o tym, że było to posiadanie zależne. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

30. Najem, dzierżawa i użyczenie – art. 18 ustawy o gospodarce nieruchomościami • Do pozostałych form władania nieruchomością wymienionych w art. 18 u.g.n., tj. do najmu, dzierżawy i użyczenia, zastosowanie mają odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

31. Oddawanie nieruchomości w trwały zarząd może nastąpić tylko na rzecz własnej jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Najem, dzierżawa i użyczenie mogą być stosowane w innych konfiguracjach. (jako formy uregulowane w kodeksie cywilnym, który nie wprowadza ograniczeń w ich stosowaniu w zależności od osoby właściciela lub formy organizacyjnej stron umowy) Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

32. Rozstrzyganie sporów na tle umów zawieranych między Skarbem Państwa a jednostkami organizacyjnymi na podstawie treści art. 18 u.g.n. może mieć miejsce tylko poza systemem ochrony sądowej. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

33. Dziękuję za uwagę Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego