BAHARDAN KIŞA LİBYA Emrah Göker

1. BAHARDAN KIŞA LİBYA Emrah Göker

2. Halk Ayaklanması – Şubat NATO desteği – Mart Rejim Değişikliği – Ağustos/Eylül Kaddafi’nin öldürülmesi – Ekim

3. 1969: Doğu’da Sanusinüfuzundan da, Trablus’un pan-İslamcı ulemasından da kopuk • Kontrast: Mısır’da Sedat’ın «Nasırsızlaştırma» temizliği, MB ile uzlaşma • Kontrast: Sünni grupların örgütlü temsiliyeti yok • 1996 Ebu Selim Cezaevi’nde 1200 İslamcının katli • 2008’e kadar Doğu örgütlü «İslami Mücadele Grubu»nun gerilla savaşı • Yönetimin bugünkü İslami karakteri

4. Ayrıksı diktatörlük: Cemahiriyevs Cumhuriyet; Tek Parti yok; hiç parti yok; bağımsız STK, gazete, yayınevi yok • «L’état, c’estmoi» Kitlelerin Devleti’nin vücut bulmuş hali olarak Kaddafi, Mürşidone-manshow rejimi • Renksiz, hareketsiz sözde temsiliyet mekanizmaları; Halkın Kongreleri ve Devrimci Komiteler; Bedevi geleneği süsü, hukumat ‘arabiyya • Politik durgunluk karşılığında yüksek sosyal refah • 2000 başına kadar uluslararası izolasyon • Tunus ve Mısır’daki politik sosyalleşme kanallarının hiçbiri yok mobilizasyon tecrübesi yok  ayaklanmanın silahla sürdürülebilir olması

5. Mart’ta uluslararası hukukun çiğnenmesi: • Başta Afrika Birliği olmak üzere, Rusya, Çin, Brezilya, Türkiye ve Almanya’nın önerileri öldürülüyor • Fransa, Katar ve Mısır’ın BM kararlarına rağmen silah yardımı • Kaddafi politik diyalog işareti vermişken «katliam yapacak» paniği ile oyun-dışı bırakılması; dezenformasyon • 2002-2010: ABD-NATO-Kaddafi işbirliği, açılım, normalleşme; «Terörle Mücadele» desteği, CIA’in Libya’ya sorgulama için El Kaide şüphelileri ihracı • 2011: ABD-Fransa-İngiltere müzakere/taksim seçeneğini atlıyor, askeri çözümü itekliyor; Libya’nın ayrıksı politik durumu bölgeye gözdağı vermek için fırsat; daha Şubat’ta, üçlünün kararı «rejim değişikliği»

6. 2002-2010 arası «goodbusiness»: Fransa, İtalya, İngiltere ve KİK ticareti ve doğrudan yatırımları • Öte yandan, Libya-Afrika Birliği ilişkileri çok sıkı • Batı’nın ekonomik ilişkilerin yavaş serbestleşmesi ile bir derdi yok; Anglo-Amerikan ve KİK finans kurumları ile Libya Yatırım Otoritesi arasında ilişkiler sıkı • Kaddafi-sonrası dönem daha «açık», daha cazip: İnşaat ve enerji sözleşmeleri rekabeti başladı; Türkiyeli yatırımcı ayrıcalıklı konumunu Batı Avrupa’ya kaptırdı • KİK’i temsilen Katar yatırımcıları enerji sektöründe

7. Denklemin dışında değil, ama tali bir faktör • 2010’da günde 1.8 milyon varille 18. sırada; şu an 600 bin varile düşmüş; 2012’de eski hacim • Konumu en çok güçlenen oyuncu İtalyan enerji devi Eni • Kaddafi’yle AKP’nin 2010 müzakereleri, Afrika enerji pazarına giriş planları yandı • KİK, Katar’ın savaş sırasında petrol satışı yardımı sayesinde Libya’nın enerji sektörüne giriyor; savaş varil fiyatını $100’e dayadı, KİK’in çok işine geldi • KİK’in 2008’deki rekor $460 milyarlık toplam petrol kazancından sonra 2011’de yeni rekor bekleniyor fiyat artışı sayesinde: $608 milyar

8. Libya’nın yurtdışı hesaplarında $200 milyara yakın parası süreç içinde serbest bırakılacak • Neoliberalleşmenin ilk emareleri: 6 milyonluk nüfusa yapılan refah harcamalarını kesme planları • Ali Tarhouni: «Hükümeti küçültmeli, özel sektöre daha fazla yer açmalıyız.» (Kasım 2011) • KİK ve AB için Libya’nın yeniden inşası küresel kriz etkilerini yumuşatma fırsatı • Kaddafi altında Libya ekonomisini yöneten «Chicago boys»un birkaçı yargılanacak, çoğu tekrar görev alacak

9. NATO işbirliğinin Libya-içi kutuplaşmayı kötüleştirmiş olması • İslamcı milisin intikamcı faaliyetlerinin yarattığı güvenlik riski; toplumsal barış ihtiyacı • Olmayan parlamenter-demokratik mekanizmaların inşa edilme süreci • Hem dindar, hem seküler tabanda «kaynaklarımızı Batı’da koruyalım» talebi • Yeniden bölüşüm mekanizmalarının devamı beklentisi • Müslüman Biraderlerin geri dönüşü? Teşekkürler… emrah.gokerr@gmail.com istifhanem.com