100 likes | 378 Views
CÜMLENİN YAPISI. SIRALI CÜMLELER. Bağımsız cümlelerin, aralarındaki anlam ilgisinden dolayı virgülle veya noktalı virgülle birbiri ardına sıralanmasıyla oluşan cümleler topluluğudur. En az iki cümleden oluşur . Sarı çiçeğin saçları yolunmuş , kana bulanmıştı .
E N D
SIRALI CÜMLELER • Bağımsız cümlelerin, aralarındaki anlam ilgisinden dolayı virgülle veya noktalı virgülle birbiri ardına sıralanmasıyla oluşan cümleler topluluğudur. En az iki cümleden oluşur. • Sarı çiçeğin saçları yolunmuş, kana bulanmıştı. • Bu, asırlardan beri böyle olagelmişti, asırlarca da böyle sürüp gidecekti.
UyarI: • Sıralı cümlelerin bütün öğeleri ayrı olabildiği gibi bazıları ortak da olabilir. • Mart kapıdan baktırır; kazma kürek yaktırır.( Özne ortak) • Merdivenleri kardeşin yıkasın, sen de sil.( Nesne ortak)
Sıralı cümleler ikiye ayrılır: 1-) Bağımlı Sıralı Cümle: Öğe ortaklığı olan cümledir. Farklı yüklemlerin özne, nesne, tümleç gibi ortak öğeleri vardır. (Ben) Dün akşama kadar çalıştım, çok yoruldum. (Özne ortak) Her zaman planlı çalışır, başarılı olurdu. ( Zarf Tümleci ortak öge)
2-)Bağımsız Sıralı Cümle: Öğe ortaklığı olmayan sıralı cümledir. Cümleler arasında anlam ilgisi olduğu hâlde hiçbir öğesi ortak olmayan cümlelerdir. • Biri yer, biri bakar. • Sınıf temiz, öğrenciler temiz, gökyüzü temizdi.
BağlI CümleleR • Aralarındaki ilgiden dolayı birbirlerine bir bağlaçla bağlanan cümlelerdir. Bağlaçlar cümle öğesi değildir. • Bağlı cümle ikiye ayrılır:
“ki” li Bağlı Cümleler: Farsça "ki" bağlacıyla birbirine bağlanan bağımsız cümlelerden oluşur.Yardımcı cümle ana cümleyi genellikle nesne ve zarf göreviyle tamamlar. Ana cümle başta, yardımcı cümle sonra bulunur. Bu sıralanış, Türkçe cümle yapısına aykırıdır. • “Gönlüm isterdi ki mazini dirilten sanat”
Yardımcı cümlenin başta, ana cümlenin sonda kullanıldığı cümleler de vardır. Burada da yardımcı cümle zarf görevindedir. • Kırk elli adım uzaklaşmıştı ki iki iri kanadın havada çarpışmasından çıkan boğuk bir gürültü işitti.
not • "ki" edatının şüphe kattığı cümleler bağlı cümle değildir. • Renk mi ki üzerimde akaduran bu nehir?
Diğer Bağlaçlarla Kurulan Cümleler: "ve, veya, ya da, da, fakat, ama, lâkin, hâlbuki, ne.....ne, meğer..." bağlaçlarıyla birbirine bağlanan bağımsız cümleler topluluğudur. • Hava bulutlu ve durduğumuz tepe rüzgârlı idi. • Çocukluk günlerini hatırladı ve gözlerinde iki damla yaş belirdi. • Okumayı bilmiyor veya numara yapıyor.