380 likes | 884 Views
KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ. Dr. IŞIL KÖSE. KARBON MONOKSİT ZEHİRLENME ORAN VE BELİRTİLERİ. . ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) ve Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO)’ nın , karbon monoksit için belirttiği sınır değeri 8 saatlik sürede 9 ppm ve 1 saatte 25 ppm’dir . . CO NEDİR?.
E N D
KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ Dr. IŞIL KÖSE
ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) ve Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO)’nın, karbon monoksit için belirttiği sınır değeri 8 saatlik sürede 9 ppm ve 1 saatte 25 ppm’dir.
CO NEDİR? Doğal gaz, benzin, tüp gazı, gaz yağı, kömür ve odun gibi yapısında “karbon” bulunan yakıtların tam olarak yanmaması sonucunda oluşan dumanda bulunur. Açık havada CO2’ye dönüşür.
CO KAYNAKLARI Araba egzoz dumanı. (benzinli motorda çok, dieselmotorda daha az). Isıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocak, doğalgaz Metilen klorid içeren boya sökücüler Güçlendirilmiş motorlar Tütün dumanı Jenaratör gazları Yangın. Tünel, maden ocağı gibi yerlerdeki yangın ve patlamalar
EN SIK NEDEN ABD’de ve Avrupa Birliğinde CO zehirlenmesinin en sık nedeni motorlu taşıt egzozlarından çıkan gaz Türkiyede en sık neden soba ve şofbenden sızan gaz
PATOFİZYOLOJİ O2 sunumunu ve hücreseldüzeyde O2 kullanımınıbozar. En çokyüksekmiktarda O2 gereksinimi olan organlarıetkiler (beyin, kalp..) Toksisitenin primer nedeni O2 sunumundakiazalmayabağlıselüler hipoksi
%10 düzeylerindebaşağrısıgözlenirken, %50-70 düzeylerindenöbet, koma ve ölümgörülür. KangazındaölçülenCOHbdüzeyleriileklinik durum her zamankoreledeğildir. Düşükdüzeylerderahatolmamakgerek
HbCO CO geridönüşümlü olarak Hb’ebağlanır. CO’inHb’eaffinitesi O2’in 250 katıdır Düşükkankonsantrasyonlarında bile önemliorandaHbCOoluşur CO geridönüşümlü olarak Hb’ebağlanır Fonksiyonelanemi CO; O2 dissosiasyoneğrisini sola kaydırır dokuhipoksisiartar
CO-MYOGLOBİN Kardiyakmyoglobineaffinite > Hb’eaffinite CO-myoglobinmyokarddepresyonu-hipotansiyon dokuhipoksisiartar
CO-KALP 100 ppm düzeyindeCO’emaruzkalındığındatrombosit ve endoteldennitrikoksit (serbestradikal) salınır. Nitrikoksit: KAH’da
CO-BEYİN Beyinde lipid peroksidasyonu ve lökositaracılıenflamatuardeğişiklikyapar Bu süreçhiperbarik O2 tedavisiileönlenebilir. Ciddizehirlenmedensonrademyelinizasyongelişebilirödem-nekroz (tipik olarak globuspallidus) Interestingly, the pallidus lesions, as well as the other lesions, are watershed area tissues with relatively low oxygen demand, suggesting elements of hypoperfusion and hypoxia.
CO sitokromoksidaza da bağlanır. Ancakaffinitesi O2’den azdır. Yanisitokromoksidazabağlanabilmesiiçinciddiintrasellüler hipoksi olmalıdır. Bu bağlanmasonucuaerobikmetabolizma ve ATP yapımıengellenir. Anaerobikmetabolizmabaşlarlaktikasidoz ve hücreölümü CO-sitokromoksidazdissosiasyonhızıyavaştıroksidatifmetabolizmauzunsüredüzelmez.
CO ATILIMI CO akciğerlerdenatılır. Odahavasında CO yarıömrü 3-4 saattir. %100 O2 ile 30-90 dakika Hiperbarik O2 ile 15-23 dakikadır.
BAŞLANGIÇ BULGULARI Başağrısı, (en sık. Künt-frontal ve sürekli) Yorgunluk, grip benzerisemptom Bulantı, kusma, karınağrısı, diyare
VİTAL BULGULAR KH artışı, Hipo-/hipertansiyon Hipertermi Taşipne (ağırzehirlenmelerdeyok)
GÖZ BULGULARI Retinal hemoraji Genişkırmızı retinal venler (duyarlıbirerkenbelirti) Papil ödemi Homonimoshemianopsi
NÖROLOJİK/PSİKİYATRİK Retrograd ve anterogradamnezi Duygusallabilite, kararvermedezorluk, bilişselyetenekteazalma Stupor, koma, yürümebozukluğu, rijidite Reflekslerartmıştır Apraksi, agnozi, işitmebozukluğu, vestibülerbozukluk, körlük, psikoz Ciddizehirlenmelerdensonranöropsikiyatriksekelkalabilir. Nöropsikiyatriksemptomlarhaftalarsürebilir. 2/3’ü tam iyileşir. MR değişiklikleriklinikiyileşmedensonrauzunsürekalır.
PULSE OKSİMETRE Pulse-oksimetre (2 dalgaboyu) yanlışyüksek CO-oksimetre (7 dalgaboyu)
KAN GAZI-HbCOdüzeyi Yüksekseviyeönemli Düşükseviyedışlamaz (süre-O2 tedavisi) Sigaraiçenlerde %10 seviyelerindeolabilir. Doğrusonuçalabilmekiçin PaO2 normal düzeylerdeolmalı
KAN GAZI-SO2 Doğru SO2 için PaO2 düzeyleri normal olmalı. Pekçokkangazıcihazındaoksijen saturasyonu PaO2 değeriylehesaplanır. Doğrudeğerler SO2’yi direkölçencihazlarlamümkündür.
KAN GAZI-DİĞER PCO2 normal veyahafifyüksekolabilir. İskeminedeniyleoluşan laktik asidozabağlımetabolikasidozortayaçıkar
Troponin, Kreatinin kinaz-MB, Myoglobin Myokardialiskemiorta-ağırzehirlenmelerdegörülür ve mortalite belirleyicilerindendir. Önceden kardiak hastalığıolanlarda %5-10 düzeylerinde bile eforanginasıgörülebilir.
Kreatinin kinaz-idrarmyoglobini Ağır CO zehirlenmelerinde travmatik olmayan rabdomyoliz olabilir ve ABY’nenedenolabilir.
ŞüpheDurumundaGerekliDiğer Lab Etanoldüzeyi Methemoglobin düzeyi (yüksek PaO2 düşük SpO2 varlığında) Toksikolojipaneli Siyaniddüzeyi (Siyanürzehirlenmesinin en sıknedenidumaninhalasyonudur) Gözdibi
ToksikolojiPaneli Amfetamin Barbiturat Benzodiazepin Kannabinoid Kokain/ Metabolit Metadon Opiat Fensiklidin Propoksifen
AKCİĞER GRAFİSİ Ciddibelirti, pulmoner semptomlar, hipoksi varsa Hiperbarik O2 kullanılacaksa Geneldenormaldir Buzlu cam, perihilersilinme, intra-alveolerödemkötü prognoz göstergesidir.
BT-MR Mental durumdadeğişiklik olan hasta hızladüzelmemişse Serebral ödem ve fokallezyonara. Sıklıklabazalganglionlardadüşükdansitelilezyonlar olarak gözlenir. BT bulgusunörolojikkomplikasyonriskininyüksekolduğunugösterir. MR BT’dendahadoğrusonuçverir (fokallezyonlariçin) ve izlemdekullanılır. Mental durum değişikliğindesık BT gerekebilir.
EKG En sıksinüstaşikardisigörülür. Aritmi; hipoksi, iskemiveyaMI’asekonder Özellikleeşlikedenkardiyakhastalığıolanlardamutlakagörülmelidir.
NÖROFiZYOLOJiK TESTLER Konsantrasyon, motor fonksiyon ve problem çözmeyeteneğiniölçennörofizyolojiktestler (kısaltılmışversiyonları) Acilserviste Nörolojiksekelriskini, hiperbarikoksijengereksinimini ve butedavininsekelleriçinyararlıolupolmayacağınıgösterir.
O2 TEDAVİSİ Şüphevarlığındahemengerisolumasızmaskeile %100 O2 (>10 L/dk) O2 tedavisi hasta asemptomatik olanadek, HbCO<%10 (kalp ve akciğerhastalığıolanlarda <%2) olanadeksürdürülür. Süre: BaşlangıçHbCO ve yarıömür (%100 O2 ile30-90 dk) ilehesaplanır. VenözHbCOdoğrulukoranıyüksektir.
HİPERBARİK OKSİJEN ENDİKASYONLARI HbCOdüzeyi >%40 (gebe >%15) Kardiak/Nörolojikciddibulgular 4 saat %100 O2’e rağmenbulgularındüzelmemesi
HBO2 ETKİ MEKANİZMASI Normalde 1,5 g/dl olan çözülmüş O2 miktarını 6g/dl’yeçıkarır. Bu da Hb’ebağlı O2 sunumundanbağımsız olarak dokuların O2 gereksiniminikarşılar. (istirahathalinde) HbCOyarıömrü 3 atmbasınçta 23 dk.yainer. (N. 240 dk. / normobarik %100 O2 ile 90 dk.)
BeyinÖdemi Başınelevasyonu Mannitol Hiperventilasyon
pH DEĞİŞİKLİKLERİ pH>7.15 isedüzeltme Alkolozdankaçın ! Beyinödeminde CO2
+ SİYANÜR ZEHİRLENMESİ Dumaninhalasyonundaeşlikedebilir. Tedavidekullanılansiyanürkitindekinitritinmethemoglobineyapar. Eğri sola kayar, O2 sunumudaha da azalır. CO ve siyanürzehirlenmesibirlikteisetedavideSodyumtiosülfatkullanılmalıdır. (12,5 g i.v)