“Mbrojtja e Mjedisit dhe Efiçenca e Energjisë – Praktikat, mundësit, veprimet”

1. KONFERENCË NDËRKOMBTARE 20 - 21 Tetor 2008 - PRISHTINË - KOSOVË Ministria e MjedisitdhePlanifikimitHapësinor Agjencia e KosovëspërMbrojtjen e Mjedisit “Mbrojtja e Mjedisit dhe Efiçenca e Energjisë – Praktikat, mundësit, veprimet” SESIONET TEMATIKE REKOMANDIMET E GRUPEVE PUNUESE THEMATIC SESSION Recommendations

2. SESIONI A GROUP 1 SESSION A LEGAL FRAMEWORK KORNIZA LIGJORE • Reprocessing of the draft law on EE • Completion of the secondary legislation on EE and RES • Municipalities to issue Regulation according to their competencies in order to implement Ais on EE and Environmental Protection • 4. Decentralization of the competencies on the local level for EE and EP • 5. Participation of the Municipal officials on the working groups since the beginning of the legislative drafting process • Procedimi i serishëm i projekt-ligjit për EE • Kompletimi i legjislacionit sekondar për EE dhe BRE • Komunat të nxjerrin rregulloret në bazë të kompetencave, për zbatim të UA-ve për EE dhe mjedis • Decentralizimi i kompetencave në nivel lokal, për EE dhe mjedis • Pjesëmarrja e zyrtarëve komunal në grupet punuese qysh me nismën e hartimit të ligjeve në nivelin ministror

3. SESIONI A GROUP 2 SESSION A INSTITUTIONAL FRAMEWORK KORNIZAT INSTITUCIONALE • Establishment of the Municipal Offices for EE • Establishment of the Kosovar Agency on EE • 3. Establishment, strengthening the energy auditors and do their licensing • Creation of the GEO data base for EE and RES • To coordinate activities on EE among national Institutions (MEM, MESP, KEPA, MLGA) local institutions (Municipalities) and NGOs • Ngritja e zyrave komunale për energji • Themelimi i Agjencisë së Kosovës për EE • Ngritja dhe fuqizimi i auditorëve të energjisë si dhe licencimi i tyre • Krijimi i gjeodatabazës për EE dhe BRE • Të koordinohen aktivitetet rreth EE ne mes institucioneve qendrore (MEM, MMPH, AKMM, MAPL), institucioneve lokale (komunat) dhe OJQ-ve

4. SESIONI A GROUP 3 SESSION A Financial and stimulation measures Financat dhe masat stimuluese • Facilitation measures for businesses –investors on EE and RES on the central and local level • Establishment of the EE and RES Funding • The Municipalities to prioritize co financed EE projects • To provide soft loans for EE projects • 5. Financial decentralization for the capital projects (investments) on the local level • Masa lehtësuese për bizneset – investitorët në EE dhe BRE në nivel lokal dhe qendror • Themelimi i Fondit për EE dhe BRE • Komunat t’u japin prioritet projekteve për EE me bashkëfinancim • Ofrimi i kredive të buta për projekte të EE • Decentralizim financiar për projekte kapitale në nivel lokal

5. SESIONI B GROUP 1 SESSION B Projektet për ngritjen e kapaciteteve Projects on Capacity Building • Themelimi i Rrjetit Nacional për EE si organ i pavarur institucional, OJQ • Projekte për ngritjen profesionale të kapaciteteve nëpër komuna , • Trajnimi i trajnerëve për EE, • Trajnimi zyrtarëve të komunave për EE • Ngritja (themelimi) e qendrës për trajnime për Mjedis dhe EE • Bashkëpunimi regjional për këmbim të përvojave për EE dhe Mbrojtje të Mjedisit • Organizimi i vizitave studimore për zyrtarët e komunave, zyrtarë të institucioneve qendrore, OJQ dhe aktere tjere. • Establishment of the National Network for EE as an independent institution (NGO) • Projects on professional capacity building in municipalities • Training of trainers for EE • EE Training for the municipal officials • To establish a training center on Environment and EE • Regional cooperation for the exchange of experiences on EE and Environmental Protection • Study tour visits for the municipal, MESP, MEM officials, NGO-s and others.

6. SESIONI B GROUP 2 SESSION B Projektet për vetëdijesim dhe sensibilizim Projects on Awareness Rising • Finalizimi i paketës së gjelbër dhe implementimi i saj në institucionet edukative publike • Edukimi dhe vetëdijësimi mjedisor dhe për Efiçiencë të energjisë jashtë sistemit publik, • Forcimi i Sektorit të ministrive që kanë të bëjnë me fushaten dhe vetëdijësim • Publikimi i revistës mjedisore dhe EE • Organizimi I debateve publike me qytetaret duke perfshi OJQ-t • Involvimi më i madh i mediave • Përfshirja në universitet dhe në planprogramet shkollore e lendes për EE • Telefoni i gjelbër • Finalization of the green pack and its implementation in the public education institutions • Education and environmental awareness for EE outside public system • Strengthening of the ministerial sector in charge of sensibilisation and awareness • Publication of the environmental & EE brochures • Organization of public debates with citizens involving NGOs • Increased involvement of Media • Inclusion of the EE in univerisities and school curicula • Green phone

7. Group 3 SESIONI B Projektet konkrete teknike • 1. Studime, hulumtime, për potencialet alternative për përfitime të energjisë (Ujore, Erës,Biomasës, Solare,Mbeturinave dhe Geo-thermal) • Me qëllim të krijimit të bazës së të dhënave për potencialet e energjisë alternative • 2. Promovim të zvogëlimit të konsumit energjisë reaktive në industri dhe distribuim, • 3. Trajtimi biomekanik të mbeturinave bazuar në modelin PPP • 4. Përdorimi i kamerës termo-grafike për objekte publike (pilot projekte) • 5. Forcimi i sistemit të monitorimit të mjedisit • 6. Organizimi i konferencës për teknologji të EE • Hartimi i Planit për zbatimin e masave të EE në sektorin e transportit, industrisë dhe bujqësisë • Vazhdimi i projektit për ngrohje të qytetit të Prishtinës nga termocentralet • Instalimi i ngrohjeve qendrore me teknologji solare dhe gjeotermale • Ndriçimi publik i qytetit me panela P.V. për Shtime (pilot projekt) • Zbatimi i ndriçimit efiçient • Përdorimi i paneleve diellore për ngrohje të ujit sanitarë në objekte publike (spitale, çerdhe, kazerma, konvikte, halla sportive, objekte të banimit social)

8. Group 3 SESIONI B Concrete Technical Projects • 1. Studies, researches for alternative potentials for energy production (Water, Wind, Biomass, Solar, Solid waste & Geothermal) • In order to establish a database for the potentials of the alternative energy • 2. Promotion of the decrease of the reactive energy in industry and distribution • 3. Biomechanical treatment of the waste based on the PPP model • 4. Utilization of the thermo-graphic camera for the public buildings (pilot project) • 5. Improvement of the Environmental monitoring system • 6. Organization of a conference on EE technology • 7. Draft-plan on the implementation of EE measures in transport, agriculture and industry sector • 8. Extension of the district heating of Prishtina city from thermal power plants • 9. Installation of the central heating systems with solar and geothermal technology • 10. Public street lighting with P.V. panels in the municipality of Shtime (pilot project) • 11. Implementation of the EE lighting • 12. Utilization of solar panels for heating the sanitary water in public buildings (such as: hospitals, kinder gardens, army buildings, student dormitories, sport halls, social housing)