Kimya Maddenin ozelliklerinin saptanmasi, bilesimi ve donusumleri ile ugrasan bilim dalidir. Madde

1. GENEL KIMYA Kimya Maddenin ozelliklerinin saptanmasi, bilesimi ve donusumleri ile ugrasan bilim dalidir. Madde Boslukta yer tutan ve kutle denilen bir ozellige sahip olan herseydir. Maddenin uc hali vardir: 1. Gaz: Belirli bir hacmi veya sekli yoktur. Bulunduklari kaba gore sekil alir. Sikistirilabilir veya genisletilebilirler. 2. Sivi: Belirli bir hacmi vardir, ancak bulundugu kabin seklini alir. 3. Kati: Belirli bir sekli ve hacmi vardir. Katilar sikistirilamazlar. Bilesim Bir madde orneginin bilesenlerini ve bunlarin madde icindeki bagil oranlarini belirtir.

2. Ozellikler Bir madde ornegini baska madde orneklerinden ayiran niteliklerdir. Kimi durumlarda gozle gorulebilir (renk ozellikleri). Ektensif ozellikler (kapasite ozellikleri): Maddenin buyuklugune bagli olan, kutle ve hacim gibi ozelliklerdir. Intensif ozellikler (siddet ozellikleri): Maddenin buyuklugunden bagimsiz ozellikler (yogunluk, erime noktasi. Kaynama noktasi gibi). Fiziksel Ozellikler: Maddenin bilesimini degistirmeyen ozelliklerdir. Kimyasal Ozellikler: Bir madde orneginin belli kosullarda bilesiminde bir degisme meydana getirebilmesi yetenegidir. Fiziksel Degisme: Maddenin bazi ozellikleri degisir, ancak bilesimi degismeden kalir. Orn: Sivi su donarak kati su (buz) olusturmasi. Kimyasal Degisme: Bir ya da daha fazla madde ornegi farkli bilesimlerde yeni madde ornegine donusur. Baska bir deyisle maddenin bilesiminde meydana gelen degismedir. Orn: Kagidin yanmasi bir kimyasal degismedir. Kagidin yanabilirligi ise onun kimyasal ozelligidir. C/H/O -- CO2 +H2O

3. Element Daha baska maddelere ayrilamayan, butun maddeleri olusturan en basit yapi taslaridir. Dunyadaki hersey 109 degisik elementten meydana gelmistir. Insan vucudunun % 90’I yalnizca 3 degisik elementten olusmustur: Oksijen, Hidrojen ve Karbon. Element Kisaltmalari Carbon C Fluorine F Hydrogen H Iodine I Nitrogen N Oxygen O Phosphorus P Sulfur S Aluminum Al Barium Ba Calcium Ca Chlorine Cl Helium He Magnesium Mg Platinum Pt Silicon Si Copper Cu (from cuprum) Iron Fe (from ferrum) Lead Pb (from plumbum) Mercury Hg (from hydrargyrum) Potassium K (from kalium) Silver Ag (from argentum) Sodium Na (from natrium) Tin Sn (from stannum)

4. Bilesikler Farkli elementlerin sabit ve belli oranlarda birlesmesiyle olusan saf maddelerdir. Ornegin, su % 11 hidrojen ve % 89 oksijen iceren bir bilesiktir. Molekul, bilesigi olusturan atomlari, bilesikteki ile ayni oranda iceren en kucuk birimdir. (Su molekulu, iki hidrojenin bir oksijen atomuna bagli oldugu uc atomlu bir birimdir). Bir bilesigi olusturan elementlerin kutleleri arasinda degismez bir oran vardir ve bu degismez oranlar yasasi (Proust Yasasi) olarak bilinir (J. Proust, 1799). Karisimlar Iki veya daha fazla sayidaki madde kendi ozelliklerini bozmadan bir arada bulunmasi durumudur. Homojen karisimlar yada cozeltilerin bilesimi ve ozellikleri verilen ornegin her tarafinda aynidir.Tek fazdan ibarettir ve gaz, sivi ve kati fazda olabilirler. Her madde kendi ozelliklerini korumaktadir. Orn: Tuzun sulu cozeltisi. Heterojen karisimlar: Birden fazla faz iceren karisimlar olarak tanimlanir ve her faz kendine ait ozellikleri tasir.

5. Madde Atomlar Homojen karisimlar (cozeltiler) Heterojen karisimlar 1 Cekirdek Elektronlar 1 Saf maddeler Protonlar Notronlar 2 Bilesikler Elementler 1 Fiziksel yolla ayirma 2 Kimyasal yolla ayirma

6. OLCME, HESAPLAMA ve BIRIM SISTEMLERI Bir buyuklugu olcmek icin karsilastirma amaciyla secilen ayni cinsten buyukluklere birim denir. Bir buyuklugun olculmesi demek, bu buyuklugun secilen birimi veya birimin belli bir kesrini kac kere icerdiginin aranmasi demektir. Bir olcme isleminde bir birim buyukluk secilir ve olculecek buyukluk bununla karsilastirilir. Bir olcme sonucu elde edilen rakamlara anlamli rakamlar denir. Aksi belirtilmedikce her olcmede en son rakamda belirsizlik oldugu kabul edilir. Ornek: Bir kagidin boyunu 1 metrelik bir cetvelle olcelim. Bu metre cubugu mm araliklarla isaretlenmis. Bulunan degerler: 279.2, 279.4 ve 279.6 mm. Ortalama 279.4 mm. Son rakam hesaplanarak bulundugu icin 1 veya 2 birim belirsizdir 4 tane anlamli rakam Olculen nicelikteki anlamli sayilar, olcme aletinin duyarliliginin bir gostergesidir. Anlamli (sifir olmayan tam sayilar) Anlamli (bir sayida ondalik basamagin sagindaki sifirlar) 0.004004500 Sifirdan farkli sayilar arasindaki sifirlar da anlamlidir Ondalik bsamagi gostermek icin kullanilan sifirlar anlamsiz

7. Sayisal hesaplamalarda anlamli rakamlar: Carpma ve bolmenin sonucu ancak hesaplamada kesinligi en az bilinen niceliginki kadar anlamli rakam icerebilir. 14.79 cm X 12.11 cm X 5.05 cm = 904 cm3 (4 anlamli rakam) ( 4 anlamli rakam) (3 anlamli rakam) (3 anlamli rakam) 14.79 x 12.11 x 5.04 = 902.69878 14.79 x 12.11 x 5.05 = 904.48985 14.79 x 12.11 x 5.06 = 906.28091 15,02 9.986,0 + 3,518 10.004,538 Toplama ve cikarmada , sonuc, ondalik sayisi en az olan nicelikteki ile ayni sayida ondalik basamakla ifade edilmektedir. Sayisal sonuclarin “yuvarlanmasi”: 15.453  15.5 14.775  1.48 x 104 Sayiyi yuvarlamak icin bir basamak atmamiz gerekiyorsa ve atilacak rakam >5 ise son rakam bir basamak artar, atilacak rakam <4 ise son basamak degistirilmez. 15.55 = 15.6 15.54 = 15.5

8. SI Birimler Sisteminin Temel Birimleri Buyukluk Adi Simgesi Uzunluk metre m Kutle kilogram kg Zaman saniye s Elektrik akimi amper A Sicaklik kelvin K Madde miktari mol mol Isik siddeti kandela cd SI Birimlerinin Onekleri Carpan Onek Simge Carpan Onek Simge 1018 Eksa E 10-1 desi d 1015 Peta P 10-2 santi c 1012 Tera T 10-3 mili m 109 Giga G 10-6 mikro m 106 Mega M 10-9 nano n 103 Kilo k 10-12 piko p 102 Hekto h 10-15 femto f 10 Deka da 10-18 atto a

9. Cevirme Faktoru Yontemi: Genel kimyada bazi hesaplamalarda bir birimler grubunda olculen bir niceligin bir diger birimler grubuna cevrilmesi icin cevirme faktoru dedigimiz oranlar kullanilir 1m = 100 cm Esitligin her iki tarafinida 1m ile bolun 1m 100 cm 1m 1m 1m = 100 cm Esitligin her iki tarafinida 1m ile bolun 1m 100 cm 1=100 cm/1m orani metreyi 1m 1m cm ye cevirmek icin kullanilacak cevirme faktorudur 6,22 m kac cm dir? 6,22 m X 100cm/1m= 622 cm Aranilan bilgi = verilen bilgi x cevirme faktoru Sehrin merkezine dogru 5 km lik bir kosu planlanmistir. Bir mil’de 8,0 sehir bloku varsa, izlenecek yol boyunca kosuya yer saglamak amaciyla, kac blok trafige kapatilmalidir? ? Blok = 5,0 km x cevirme faktorleri Kmmcminftmiblok ?Blok = 5 km x 1000m/1km x 100cm/1m x 1in/2.54cm x 1ft/12in x 1mi/5280ft x 8 blok/1mi = 25 blok

10. Bilinmesi gerek: 1 in = 2.54 cm 1 ft = 30.48 cm = 12 in 1mi = 1609 m = 5280 ft Bilinmesi gerek: 1 0C = 5/9 (0F-32) 0 0K = -273.15 0C Cevirme faktorlerinin birimlerin karesinin alinmasinda kullanilmasi: 1 m2 nin 1 ft2 cinsinden degeri nedir? 1m = 39.37 in ve 12 in = 1ft ?ft2 = 1.00 m2 x [(39.37in/1m)x(39.37in/1m)] x [(1ft/12in)x(1ft/12in)] ?ft2 = 1.0 m2 x (39.37)2 in2/1m2 x 1 ft2/(12)2 in2 =10.8 ft 2 Yogunluk ve yuzde bilesiminin soru cozumunde kullanilmasi: Yogunluk (d) =kutle (m) / hacim (V) (kg/m3 veya g/mL (cm3) Kati yogunluklar: 0.2 g/cm3 – 20 g/cm3 Sivi yogunluklar: 0.5 g/mL – 3-4 g/mL Gaz yogunluklar: cogunlukla litre basina bir kac gram araligindadir.