BOŞALTIM SİSTEMİ

1. BOŞALTIM SİSTEMİ

2. BOŞALTIM NEDİR? BOŞALTIM:Hücrede sindirim sonucu oluşan vücut için zararlı atıkların çeşitli yapı ve organlarla vücuttan uzaklaştırılmasıdır.

3. ATIK MADDELERİ VÜCUTTAN UZAKLAŞTIRAN ORGANLAR • AKCİĞER • KARACİĞER • DERİ • KALIN BAĞIRSAK • BÖBREKLER

4. AKCİĞERLER • Kan içindeki karbon dioksidi ve suyu soluk verme esnasında vücut dışına atar.

5. KARACİĞER • Proteinlerin sindirilmesi sonucunda oluşan zehirli bir maddeyi, daha az zararlı olan üreye dönüştürür.

6. DERİ • Vücudumuzdan suyun ve tuzun fazlasını terleme yoluyla dışarı atar.

7. KALIN BAĞIRSAK • Su,safra ve besin atıklarının dışkı şeklinde vücuttan atılmasını sağlar.

8. BÖBREKLER • Kan içindeki zararlı atıkları ve üreyi süzerek idrar şeklinde vücuttan uzaklaştırır.

9. DİKKAT Üre,karbondioksit ile suyun ve tuzun fazlası vücuttan uzaklaştırılması gereken atık maddelerdir.Atık maddeler vücuttan uzaklaştırılmadıkları takdirde zehirleyici olabilir.

10. BOŞALTIM SİSTEMİMİZİ OLUŞTURAN YAPI VE ORGANLAR Böbrek atardamarı • Vücudumuzdaki temel boşaltım organı böbreklerdir. • Böbreklerimiz,vücudumuzda çeşitli faaliyetler sonucunda oluşan zararlı maddeleri kanımızdan süzerek uzaklaştırır. Böbrek Böbrek toplardamarı Üreter İdrar kesesi Üretra

11. Böbreklerimiz kanımızı süzerken vitamin,su,mineraller gibi kanımızın içindeki yararlı maddeleri koruyup atık maddeleri uzaklaştırması gerekir. Peki böbrekler bunu nasıl gerçekleştirir?

12. NEFRON • Her bir böbrekte, yaklaşık bir milyon nefron bulunur.Nefronlar boşaltım maddelerini kandan süzer ve idrarı oluşturur.Böylece kanımız zararlı atıklar ve üreden temizlenmiş olur.

13. Peki, böbreklerimizin idrarı nasıl oluşturduğunu biliyor musunuz? • 1.Kan, böbrek atardamarları yoluyla böbreklere gelir. • 2.Süzülme sırasında kan içindeki yararlı maddeler nefronlarda geri emilir ve yeniden kana geçer. • 3.Süzülerek temizlenen bu kan böbrek toplardamarı ile böbreklerden çıkar • 4.Süzülmeden sonra kalan tuzun ve suyun fazlası ile üre, idrarı oluşturur. • 5.Oluşan idrar, üreter ile idrar kesesine taşınır ve burada toplanır. • 6.İdrar, üretra ile vücuttan dışarı atılır.

14. BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ ? • Böbreklerimiz her 10-20 dakikada bir vücudumuzdaki kanı süzer. • Bu işlem günde 100-150 defa tekrar edilir. • Bir günde yaklaşık 500 litre kan böbreklerimiz tarafından süzülerek 1.5 litre idrar üretilir. • Bu da hayatımız boyunca ortalama 45 000 litre idrar ürettiğimiz anlamına gelmektedir.

15. SAĞLIĞIMIZ VE BOŞALTIM SİSTEMİMİZ Boşaltım Sistemi Hastalıkları: • Böbrek iltihabı,böbrek taşı,şeker hastalığı ve yüksek tansiyona bağlı böbrek rahatsızlıkları,idrar kesesi ve idrar yolları iltihabı ile böbrek yetmezliği. Boşaltım Sisteminin Sağlığını Korumak İçin Neler Yapmalıyız? • Temiz olmalı ve idrar yollarını soğuktan korumalıyız. • Günde en az iki litre su içmeliyiz. • Böbrek iltihabı rahatsızlığında tedavi yarıda kesilmemeli, doktorun verdiği ilaçlar kullanılmalıdır. • Ağrılı işeme ve iltihaplı akıntı görülürse doktora gidilmelidir. • Diş çürükleri en kısa sürede tedavi edilmeli,boğaz iltihaplanmasında tedavi yarıda kesilmemelidir.Çünkü bu hastalıklar tedavi edilmezse kalıcı böbrek rahatsızlığına yol açabilir.

16. Böbrek Yetmezliği Nedir? Böbrekfonksiyonlarındaki kalıcı bozukluk nedeniyle böbrekle atılması gereken zararlı maddelerin atılamamasına bağlı olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Böbrek yetmezliği ilerler ve kalıcı hale gelirse başka tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekir. Tedavisi: Diyaliz: Böbrekler yeterince çalışmadığı zaman, idrarla atılması gereken üre gibi bazı zararlı maddeler atılamaz ve kanda birikir.Diyaliz cihazı, kandaki bu zararlı maddeleri süzerek kanın temizlenmesini sağlar.Bu yöntem kalıcı bir tedavi olmayıp cihaza bağımlı yaşanmaktadır.Kesin tedavi böbrek naklidir.

17. DİYALİZ TEDAVİSİ NASIL GERÇEKLEŞİR? • Böbrekler yeterince çalışmadığı zaman, idrarla atılması gereken üre gibi bazı zararlı maddeler atılamaz ve kanda birikir. Diyaliz cihazı kandaki bu zararlı maddeleri süzerek kanın temizlenmesini sağlar. Bu yöntemle kalıcı tedavi ile sağlanamadığından hastalarımız cihaza bağlı yaşamaktadır. Bu yüzden böbrek nakli daha da önem kazanmaktadır. • BÖBREK TAŞININ OLUŞMASININ SEBEPLERİ NELERDİR TAŞ OLUŞUMUNU ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPABİLİRİZ? • Oluşan taşların sebebi bazen tam olarak bilinemez. İdrar yolları iltihabı gibi bazı böbrek hastalıklarında böbrek taşı oluşması kolaylaşır. Besinlerle alınan fazla kalsiyum ve d vitamini taş oluşumuna sebep olabilir.

18. Taş oluşumunu önlemek için günde en az iki litre su içmek, süt ürünlerinin ve tuzun aşırı miktarda tüketilmesinden uzak durmak, günlük egzersizleri düzenli yapmak gerekir. • BÖBREKTAŞI NASIL TEDAVİ EDİLİR? • Böbrek taşının tedavi yöntemlerinden biri de taş kırmadır. Bunun için yüksek enerjili ses dalgaları, cilde ve iç organlara zarar vermeden böbreklere gönderilerek böbrek taşları kırılıyor. Böylece böbrek taşlarının idrar yolundan kolaylıkla atılması sağlanıyor. Çok büyük taşlar ise ameliyatla alınmaktadır.

21. SORULAR 1-Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilen organların tamamı vücudumuzdan atık maddeleri uzaklaştırır? A)Böbrekler–Karaciğer–Akciğer–Deri–Kalınbağırsak B) Mide-Böbrekler-İncebağırsak-Kalınbağırsak-Akciğer C) Akciğer-Deri-Kalınbağırsak-Mide-İncebağırsak D) Deri-İncebağırsak-Böbrekler-Kalınbağırsak-Karaciğer

22. 2-Aşağıdaki şekilde boşaltım sistemini oluşturan yapı ve organlar gösterilmiştir. • Şekle göre aşağıdaki soruları cevaplayalım. • a)1,2,3,4,5 ve 6 numaralı yapı ve organların isimleri ve görevleri nelerdir? • b) 2 numaralı organın görevi ve önemi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? • A) Üreyi oluşturarak uzaklaştırır. • B) Kan içindeki karbon dioksidi uzaklaştırır ve temizler. • C) Taş oluşmasını atıkları uzaklaştırır. önleyerek sağlığımızı korur. • D) İdrar oluşumu ile kandaki 1 2 3 4 5 6

23. 3-Boşaltım sistemi organlarının sağlığını korumak için alınabilecek önlemler nelerdir?

24. KAYNAKÇA • MEB 7. SINIF DERS KİTABI • FENOKULU.COM