Comhdh áil Bhliantúil GAELSCOILEANNA TEO. Baile an Bhiataigh 15 ú Samhain 2008

1. Comhdháil Bhliantúil GAELSCOILEANNA TEO. Baile an Bhiataigh 15ú Samhain 2008 Riachtanais Speisialta sa Scoil Lán-Ghaeilge (Bunscoileanna) Niamh Ní Fhoighil

2. Réamhrá • Mé féin • Cúlra an taighde seo

3. Rangú ar chomhthéacs an oideachais lán-Ghaeilge • Tumoideachas • Córas dhátheangach • (Baker agus Jones, 1998).

4. Clár Cuspóir Modheolaíocht an taighde Cleachtaí idir-náisiúnta Tacaíocht foghlama i scoileanna lán-Ghaeilge Ní Fhoighil (2008) Torthaí An Todhchaí Roinnt moltaí Plé agus ceisteanna

5. Teidil: A Comparative Study of Special Education in a Gaelscoil and a Gaeltacht School. Cuspóir

6. Modheolaíocht an Taighde • Rannpháirtí • Modhanna: Ceistneoirí, Agallaimh, Pointí Airde, Doiciméad agus Cáipéisí Oifigiúla, Nótaí, Dialann Taighde • Taighde Píolóta: Agallamh aird-ghrúpa • Teorainn

7. An cleachtas idirnáisiúnta i scoileanna tumoideachas/dhátheangach maidir le páistí go bhfuil deacrachtaí foghlama acu. • Tuaisceart na h-Éireann • Ceanada • An Chatalóin agus Tír na mBascach • An Bhreatain Bheag

8. Tuaisceart na h-Éireann • 31 gaelscoileanna • DENI • “There is a need across and within Irish-medium schools for a clearer, collective understanding and consistency of approach to SEN policy, procedures and practices, in relation to the needs of children who are learning in two languages” Education and Training Inspectorate (1999)

9. Tuaisceart na h-Éireann (ar lean) • Knipe et al 2004 • Boyle 2005 • POBAL 2008

10. Ceanada • 1960 ar aghaidh • NCCA (2006) • Riachtanais speisialta (NCCA 2006) • Tacaíocht fíor-thábhachtach ag aois 7/8 (Bruck, 1978)

11. Catalonia agus an Basque • ‘Active schools’ – 1960 ar aghaidh • Samplaí éagsúla • Moltar: • Stádas ard an mháthairteanga • Tuismitheoirí lárnach • Múinteoirí dhátheangach • Teanga baile san áireamh • Dearcadh dearfach na ndaltaí • Oiliúint gairmiúil na múinteoirí • (Artigal, 1993)

12. An Bhreatain Bheag • Samplaí éagsúla 32% Bunscoileanna 24% Meánscoileanna • Baker (1993) • Oiliúint: Bunchéim Riachtanais speisialta • Taighde

13. An bhfuil an córas tumoideachais/dhátheangach oiriúnach do dhaltaí le deacrachtaí foghlamtha? • Níl aon comhaontú idir oidí agus polasaí (NCCA 2007) • Cummins (1984); Baker (2000). • “If bilingual students are not reading extensively, they are not getting access to the language of academic success” (Cummins, 2000, lch. 98)

14. Gaffney (1999); Lindholm-Leary (2001); Johnstone (2007). • Baker (2000); Gaffney (1999); Lindholm-Leary (2001). • “Some parents who removed their children from the Dual Language Education Program, thinking that the problem resulted from the program itself, regretted the decision within a year when the child had the same problem in English instruction” (Lindholm-Leary, 2001, lch. 74)

15. “We must be cautious in insisting that immersion programmes are for everyone” Gaffney (1999). • Moill Urlabhra • Mí-ord Urlabhra

16. Moill Urlabhra • Moill Urlabhra (Language Delay) • Bruck (1978) • “Almost the only occasion when a learning difficulty of a bilingual child is attached to bilingualism is when a child enters the classroom with neither language sufficiently developed to cope with the higher order language skills demanded by the curriculum” (Baker, 2000, lch. 12) • Frederickson agus Cline (2006)

17. Mí-ord Urlabhra • Mí-ord Urlabhra (Language Disorder) • “A child with a language disability is one who in spite of physical well-being, normal intelligence and a healthy personality acquires language with painful slowness” (Bruck, 1978, lch. 52)

18. Tacaíocht foghlama i scoileanna lán-Ghaeilge • Ní Bhaoill agus Ó Duibhir (2004); Education and Training Inspectorate (1999) • Mac Donnacha (2005) • Report of the Task Force on Dyslexia (DES 2002) Guidelines on the IEP Plan Process (NCSE 2006)

19. Líon na ndaltaí le riachtanaisí foghlama • Sa Ghaeltacht • Riachtanais speisialta ag 6% de dhaltaí (Mac Donnacha et al. 2005). • Gaelscoileanna • Beagnach 14% de dhaltaí ag fáil tacaíocht foghlama. As sin, tá 12% ag fáil tacaíocht don bhéarla (Ní Bhaoill agus Ó Duibhir, 2004)

20. Ní Fhoighil (2008) • Mionphointí • Torthaí

22. Ní Fhoighil (2008) • Téamaí coitianta: • Tumoideachais/Dhá-theangachas • Easpa eolas • Tuismitheoirí • Téarmaíocht mata • Tacaíocht don bhéarla – tús áite

23. Téamaí éagsúla • Méid agus réimse na riachtanais • Múinteoirí oilte • DEIS • Cúntóir Teanga • Tacaíocht don Ghaeilge • Tacaíocht trí Ghaeilge

24. Láidreachtaí • Líofacht na múinteoirí • Socraithe de réir imlitir 02/05 • Tuismitheoirí sásta • Daltaí sásta • Oiliúint gairmiúil roinnt de na múinteoirí i riachtanais speisialta • Tacaíocht ó DEIS/HSCL/Muintearas/An Roinn Gnóthaí, Tuaithe agus Gaeltachta • Club Obair Bhaile • Club Mata

25. Laigeachtaí • Measúnú agus seirbhísí tacaíochta trí Bhéarla • Aonad teanga/teiripe labhartha • Clár tacaíochta don litríocht Ghaeilge • Forbairt gairmiúil do phríomhoidí i suíomh dhá-theangach • Oiliúint gairmiúil do mhúinteoirí Tacaíocht Foghlama/Acmhainne i suíomh dhá- theangach • Eolas do thuismitheoirí • Scoileanna dara leibhéal • Cúntóirí teanga (Gaelscoileanna) • Tionchar Imlitir 12/96

26. An bhfuil an córas tumoideachais/dhá-theangach oiriúnach do dhaltaí le deacrachtaí foghlamtha? • Pointí Tábhachtach: Measúnú • Tacaíocht foghlama trí Ghaeilge nó trí Bhéarla? • Oiliúint do mhúinteoirí TF/A

27. Measúnú: • “Tá difríochtaí suntasacha idir an dá chóras a bhfuil impleachtaí don mheasúnú ag baint leo” (Ó Siaghail agus Déiseach, 2004, lch. 1) • Solúbthacht ag teastáil (Baker, 2000; Cline agus Shamsi, 2000; Cummins, 2000) • “Assessment through L1 is essential for a small number of pupils, and assessment drawing on both L1 and L2 is desirable for many others” • (Cline agus Shamsi, 2000, lch. 31)

28. Tacaíocht foghlama trí Ghaeilge nó trí Bhéarla? • “Cuirtear comhairle ar scoileanna, i gcásanna áirithe, cloí le Béarla amháin le páistí ag a bhfuil riachtanais speisialta” (Mac Donnacha, 2005, lch. 8). • Bruck, 1978; Baker, 2000. • Só-lúbthacht molta “The learning environment at school may play a crucial role in facilitating or inhibiting progress” (Frederickson agus Cline, 2006, lch.297).

29. Oiliúnt do mhúinteoirí Tacaíocht Foghlama / Acmhainne • Príomhoidí “easnamhach go maith maidir leis na ceisteanna a bhain le tumoideachais agus na délitearthacha de” (Ó hAiniféin, 2008, lch. 56). • Gearr gá le oiliúint do mhúinteoirí TF/A: Modhanna múinte Gaol idir T1 agus T2 Measúnú T1 agus T2 Eolas faoi ghnéithe sóisialta/cultúrtha T1/T2 Straitéisí chun cabhrú le tuismitheoirí(Neil et al., 2000; Ewart and Straw, 2001; Baker, 2002; Ortiz, 2007)

30. Roinnt Moltaí • Gaelscoileanna • An Roinn Oideachas agus Eolaíochta

31. Gaelscoileanna • Grúpaí tacaíochta do mhúinteoirí TF/A • Eolas faoin ábhar seo a thóraíocht agus a bhailiú • Tacaíocht don Ghaeilge –sa rang? • Club obair bhaile • Club Mata • Club léitheoireachta – T2 • Eolas do thuismitheoirí • Lucht léinn a cheistiú • Abhcóideacht

32. An Roinn Oideachais agus Eolaíochta • Oiliúint do mhúinteoirí • Aonaid Speisialta – NEPS, An Chigireacht, NCSE, SESS • DENI • Cúntóirí Teanga do Ghaelscoileanna • COGG • Grúpaí tacaíochta faoi stiúir comhordaitheoir • Cúrsa inseirbhíse • Treoir i leith Imlitir 12/96

33. An Todhchaí • Oiliúint ghairmiúil do mhúinteoirí TF/A • Measúnú agus seirbhísí tacaíochta trí Ghaeilge • Eolas do mhúinteoirí/tuismitheoirí • Aonaid teanga Gaeilge • Rangú: moill urlabhra/mí-ord urlabhra • Tacaíocht foghlamtha don Ghaeilge • Tacaíocht foghlamtha trí Ghaeilge • Tacaíocht don mhúinteoir TF/A

34. Buíochas • Na príomhoidí, múinteoirí, tuismitheoirí agus páistí a bhí rannpháirteach • Coláiste Phádraig • An Roinn Oideachais agus Eolaíochta

35. Aon cheist?