Download
1 / 63
630 likes | 835 Views
Współczesne społeczeństwo polskie – wykład ósmy, czyli o zdrowiu, zamożności i instytucjach. ZDROWIE. „Szlachetne zdrowie...”. Dlaczego „nikt się nie dowie jako smakujesz, aż się zepsujesz”? „zacznę jutro” „nie czuję poprawy” „dziadek palił i żył 100 lat”. Zachowania „zdrowe”:
E N D
Współczesne społeczeństwo polskie – wykład ósmy, czyli o zdrowiu, zamożności i instytucjach
„Szlachetne zdrowie...” Dlaczego „nikt się nie dowie jako smakujesz, aż się zepsujesz”? „zacznę jutro” „nie czuję poprawy” „dziadek palił i żył 100 lat” Zachowania „zdrowe”: wysiłek dzisiaj, a nagroda? Może, kiedyś.... Zachowania „niezdrowe”: przyjemność dzisiaj, a kara? Może, kiedyś.... Problem odroczonych i nieokreślonych konsekwencji
Kłopoty pojęciowe Choroba to konkret, zdrowie to abstrakcja Zdrowie „przejawia się”, ale do końca nie wiadomo, czy i jakie „jest”; to zbiór wskaźników Zdrowie ujawnia się w działaniu: jako wydolność i dobre samopoczucie; kontrola nad życiem; kontrola nad ciałem; wystarczająca kondycja organizmu i energia „duchowa” „Dbanie o zdrowie” to długi katalog obowiązków do których na ogół trzeba się zmuszać (media + edukacja) Czy w ogóle można być pewnym, że się jest zdrowym? To niekończący się wysiłek i walka!
Kłopoty z prawdopodobieństwem Wiemy, że xx% kobiet choruje na raka szyjki macicy – ale dlaczego akurat ja? Psychologiczna niezdolność do zaakceptowania przypadku („teoria sprawiedliwego świata” L. Rubina): gdybyśmy brali do siebie wszystkie ryzyka, to nie wychodzilibyśmy z łóżka Brak poczucia kontroli nad ryzykiem (zagrożenia ekologiczne, wirusy...)
Duch i ciało Złożoność zdrowia => pierwiastek duchowy i fizyczny: Badania psychologiczne (za: J. Czapiński, Cebulowa teoria szczęścia) dowodzą, że lepszą predykcją wyjścia z ciężkiej choroby okazuje się subiektywne przekonanie pacjenta niż rokowania medyczne Siła ducha a mizeria ciała: Stevena Hawkingsa zwycięstwo nad materią Więc czy liczy się ciało, czy wola działania?
Konsekwencje... Bagatelizowanie „zwykłych” chorób (np. liczba powikłań pogrypowych), bo „choroba” to coś naprawdę poważnego Wczesne wchodzenie w przewlekłe choroby Instrumentalne traktowanie organizmu (ma „służyć”, a nie stanowić dodatkowy obowiązek)
Więc jak skłonić ludzi do dbania o zdrowie, skoro w dodatku... mamy do czynienia z „deficytem troski” w sferze relacji społecznych i instytucji publicznych... kogo obchodzi moje zdrowie?
Deficyt troski: światowe trendy w ochronie zdrowia Dramatyczny wzrost kosztów opieki medycznej: Starzenie się społeczeństw Choroby cywilizacyjne (drogie w leczeniu), w tym nadwaga i jej konsekwencje Wzrost kosztów odszkodowań za błędy w sztuce W efekcie powstaje nacisk na profilaktykę i zachowania prozdrowotne Odpowiedzialność za zdrowie przerzucona na samych ludzi Presja społeczna (moda, status, ale i np. odmowa leczenia pacjentów, którzy palą) Nasilony dyskurs medialny („problem społeczny”)
Jak to jest w Polsce Zapaść systemu ochrony zdrowia Brak infrastruktury wspierającej zachowania prozdrowotne i mechanizmów „committment” Niesprzyjające środowisko, również materialne - np. ławki w szkole powodujące masowe schorzenia układu ruchu) Przyspieszenie tempa życia, zarówno obiektywnie, jak subiektywnie (poczucie presji czasu) Wzrost wymogów w sferze zdrowia (pracujemy najwięcej w Europie!) Nasilony dyskurs o „zdrowym stylu życia” – w tym „wojowniczka Ksena” i „dobra matka”; obrazy medialne Deficyt troski
Ze studenckich wywiadów... [Nie ma sensu] tak usiąść i głowa mnie boli i narzekać, to nic nie daję, bo to i tak nikt ci nie współczuje. To nic nie pomoże, bo jak sobie nie pomożesz, to nic i nikt ci nie pomoże. [kobieta, 65l., Warszawa] „weszłam, a ona [lekarka] spojrzała na mnie i mówi: jak Pani schudnie, to niech wtedy pani do mnie przyjdzie” [kobieta, 27l., Warszawa] „znowu się Pani zaniedbała” [kobieta, 54l., Warszawa]
Fatalnie oceniamy naszą służbę zdrowia Różnica pomiędzy tym czego ludzie oczekują od służby zdrowia, a tym co w rzeczywistości dostają. Źródło: Helen Disney - Poles Apart? Eastern European Attitudes to Healthcare Reform.
Fatalnie oceniamy naszą służbę zdrowia Źródło: Helen Disney - Poles Apart? Eastern European Attitudes to Healthcare Reform.
Więc co robimy? Zabiegi magiczne, medycyna naturalnai feng shui „Samoleczenie” (3-ci na świecie rynek OTC, odraczanie wizyty u lekarza) Obrona przed narzucaniem poczucia winy Bagatelizowanie, niedopuszczanie do świadomości, „spychanie” choroby (wielu ludzi boi się zrobić badania – bo może się okazać, że są jednak na coś chorzy...)
I jakie są tego skutki? ... nasz stan zdrowia
Jak pamiętamy... • żyjemy wciąż krócej niż przeciętna dla starej Europy • choć sytuacja bardzo się poprawia • śmiertelność noworodków jest już na przeciętnym europejskim poziomie Jaki jest jednak nasz stan zdrowia? • według miar obiektywnych: na co chorujemy i na co umieramy • według samopoczucia • i czy prowadzimy zdrowy tryb życia?
Występowanie chorób przewlekłych wśród osób w wieku 15 lat i więcej wg płci w grupach wieku Źródło: obliczenia własne na podstawie Rocznika Demograficznego 2001, tabl. 39
Przewlekłe choroby „cywilizacyjne” wśród osób w wieku 15 lat i więcej wg płci 1 choroba nadciśnieniowa 2 choroba niedokrwienna serca 3 inne choroby serca 4 miażdżyca 5 choroby stawów 6 wrzód żołądka i dwunastnicy 7 choroby wątroby 8 alergie 9 choroby kości (w tym kręgosłupa) 10 nerwice 11 zapalenie nerwów i nerwobóle Źródło: obliczenia własne na podstawie Rocznika Demograficznego 2001, tabl. 39
Osoby niepełnosprawne wg płci i wieku, 2002 (w % ogółu ludności) ogółem: 14,2% ogółu ludności jest niepełnosprawna Źródło: na podstawie danych GUS: www.stat.gov.pl
Subiektywne oceny naszego stanu zdrowia nieco się poprawiają
Czy prowadzimy prozdrowotny tryb życia?
Korzystanie z porad lekarskich (w % w poszczególnych grupach wieku) W roku 2006 w porównaniu do wyników poprzedniego badania na temat ochrony zdrowia, które zrealizowano w roku 2003, udział osób korzystających z porad lekarskich w POZ obniżył się o prawie 2% (z 41,6% w 2003 roku do 39,7% w 2006 roku). W roku 2006 odsetek kobiet, które odwiedziły lekarza POZ wynosił 43,9%, podczas gdy w roku 2003 był o 3% wyższy (46,9%). Dla mężczyzn pozostawał na zbliżonym poziomie i wynosił odpowiednio 35,0% w 2006 roku i 35,7% w 2003 roku Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS z badania Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2003 roku
Osoby z nadwagą GUS
Leczenie w zakładach psychiatrycznych z powodu zaburzeń poalkoholowych na 100 tys.) Źródło: Na podstawie danych Instytutu Psychiatrii i Neurologii
Leczenie w zakładach psychiatrycznych z powodu zaburzeń po przyjmowaniu substancji psychoaktywnych (na 100 tys.) Źródło: Na podstawie danych Instytutu Psychiatrii i Neurologii
Jak przedstawiają się inwestycje w zdrowie?
Wydatki na mieszkańca, w dolarach przeliczonych według Parytetu Siły Nabywczej, w roku 2003 • Polska 744 USD • Czechy 1 298 USD • Grecja 2 011 USD • Norwegia 3 807 USD
Jak więc jest z naszym zdrowiem? • nie dbamy o zdrowie (Aniu, to już nie jest aktualne – dbamy coraz bardziej) • nie najlepiej się czujemy – także coraz lepiej się czujemy (spożycie leków bez recepty na głowę jest w Polsce bardzo wysokie – jesteśmy na 2-im miejscu w świecie!) • wciąż umieramy głównie na choroby, którym można zapobiegać przy dobrej profilaktyce i tka, i nie – najczęstsza choroba to nowotwory • a do tego zaczynamy zapadać na nowe choroby „cywilizacyjne” (alergie, układ ruchowy) • nakłady na opiekę zdrowotną są niskie, a do tego system służby zdrowia jest niewydolny • a mimo to sytuacja (śmiertelność) poprawia się!
PKB at PPP? • Parytet Siły Nabywczej (ang: Purchasing Power Parity): uwspółmiernienie wartości waluty przez uwzględnienie cen koszyka dóbr (por. np. „Koszyk Polityki”!)
