Rahman ve Rahim Olan Allah’ın Adıyla

1. Rahman ve Rahim Olan Allah’ın Adıyla ABESE SURESİ 1

2. ABESE SURESİ عَبَسَ وَتَوَلّٰى ﴿١ 1 O (KİBİRLİ ADAM) surat astı ve sırtını dönüp uzaklaştı, اَنْ جَاءَهُ الْاَعْمٰى ﴿٢ 2 Yanına âmâ geldi diye… *** Ama biri geldi diye yüzünü ekşitti ve arkasını döndü *** (M.Okuyan) 2

3. ABESE SURESİ وَمَا يُدْرٖيكَ لَعَلَّهُ يَزَّكّٰى ﴿٣ 3 “Ve (sana gelince Ey Nebi!) Sen nereden bileceksin o (müşrikin) arınacağına dair bir ihtimal bulunduğunu; اَوْ يَذَّكَّرُ فَتَنْفَعَهُ الذِّكْرٰى ﴿٤ 4 Veya alacağı öğütün kendisine yarar sağlayacağını? *** (Ey Peygamber) Nereden biliyorsun, belki de o (ama kişi) Arınacak ya da öğüt alacak da öğüt kendisine fayda verecek(ti) *** (M.Okuyan) 3

4. ABESE SURESİ اَمَّا مَنِ اسْتَغْنٰى ﴿٥ 5 Fakat, kendi kendine yettiğini sanan kimseye gelince: Kendini (hiçbir şeye) muhtaç görmeyene gelince; فَاَنْتَ لَهُ تَصَدّٰى ﴿٦ 6 Sen bütün ilgini ona yönelttiyorsun; وَمَا عَلَيْكَ اَلَّا يَزَّكّٰى ﴿٧ 7 Oysa ki, onun temizlenip arınmamasından Sen sorumlu değilsin; 4

5. ABESE SURESİ وَاَمَّا مَنْ جَاءَكَ يَسْعٰى ﴿٨ 8 Fakat sana büyük bir iştiyakla gelen var ya: وَهُوَ يَخْشٰى ﴿٩ 9 Ki o Allah’a saygıda kusur etmez فَاَنْتَ عَنْهُ تَلَهّٰى ﴿١٠ 10 İşte sen onu ihmal ediyorsun. 5

6. ABESE SURESİ كَلَّا اِنَّهَا تَذْكِرَةٌ ﴿١١ 11 Hayır (Hayır Bu davranış doğru değil), Hiç şüphe yok ki bu hitab bir öğüt ve uyarıdan ibarettir: فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ ﴿١٢ 12 Dileyen herkes ondan öğüt alabilir, فٖى صُحُفٍ مُكَرَّمَةٍ ﴿١٣ 13 (Kur’an) Kutsal ve seçkin kayıtlarda (sahifelerde) korunmuştur; 6

7. ABESE SURESİ مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ ﴿١٤ 14 (Bu kayıtlar, Sahifeler) Yüce ve şaibesiz بِاَيْدٖى سَفَرَةٍ ﴿١٥ 15 Elçilerin ellerinde; كِرَامٍ بَرَرَةٍ ﴿١٦ 16 (Ki bu elçiler) Türünün en iyisi ve hata yapmayan (elçilerdir). 7

8. ABESE SURESİ قُتِلَ الْاِنْسَانُ مَا اَكْفَرَهُ ﴿١٧ 17 Hakkını vermediği hayattan mahrum kalası insanoğlu (kahrolası insan), nankörlükte ne kadar da sınır tanımazdır? (Gereçeği nasıl da inkar eder?) مِنْ اَىِّ شَیْءٍ خَلَقَهُ ﴿١٨ 18 Allah, insanı neyden yarattı (bir düşünse ya)? مِنْ نُطْفَةٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ ﴿١٩ 19 (Elbette) basit bir hayat tohumundan. Önce yarattı, ardından ona şekil verdi (takdir yeteneği verdi); 8

9. ABESE SURESİ ثُمَّ السَّبٖيلَ يَسَّرَهُ ﴿٢٠ 20 Sonra ona yolu (hayatı) kolaylaştırdı; ثُمَّ اَمَاتَهُ فَاَقْبَرَهُ ﴿٢١ 21 En sonunda onun için ölümü takdir etti ve kabre koydurdu; ثُمَّ اِذَا شَاءَ اَنْشَرَهُ ﴿٢٢ 22 Nihayet dilediğinde onu tekrar diriltecektir. 9

10. ABESE SURESİ كَلَّا لَمَّا يَقْضِ مَا اَمَرَهُ ﴿٢٣ 23 Gerçek şu ki, (bu insan tipi) O’nun (Allah’ın) ona emrettiğini yerine getirmedi. فَلْيَنْظُرِ الْاِنْسَانُ اِلٰى طَعَامِهٖ ﴿٢٤ 24 (Allah’ın emrettiğini yapmayan bu) İnsan yediklerine bir baksın: اَنَّا صَبَبْنَا الْمَاءَ صَبًّا ﴿٢٥ 25 Elbet suyu tarifsiz bir cömertlikle Biz indirmekteyiz; 10

11. ABESE SURESİ ثُمَّ شَقَقْنَا الْاَرْضَ شَقًّا ﴿٢٦ 26 Sonra (bu sayede) toprağı tarifsiz bir incelikle yarmaktayız; فَاَنْبَتْنَا فٖيهَا حَبًّا ﴿٢٧ 27 Derken orada tohumu yetiştirmekteyiz… وَعِنَبًا وَقَضْبًا ﴿٢٨ 28 Mesela; üzüm bağları, sebze bahçeleri, 11

12. ABESE SURESİ وَزَيْتُونًا وَنَخْلًا ﴿٢٩ 29 Zeytinlik ve hurmalıklar, وَحَدَائِقَ غُلْبًا ﴿٣٠ 30 Balta girmemiş sulak ormanlar, وَفَاكِهَةً وَاَبًّا ﴿٣١ 31 Meyveli ve meyvesiz bitkiler; 12

13. ABESE SURESİ مَتَاعًا لَكُمْ وَلِاَنْعَامِكُمْ ﴿٣٢ 32 Sizin ve hayvanlarınızın (beslenmesi) için… فَاِذَا جَاءَتِ الصَّاخَّةُ ﴿٣٣ 33 VE NİHAYET kulakları sağır eden o (mahşer) çığlığı koptuğunda; يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ اَخٖيهِ ﴿٣٤ 34 O gün kişi kardeşinden kaçacak; 13

14. ABESE SURESİ وَاُمِّهٖ وَاَبٖيهِ ﴿٣٥ 35 Annesinden ve babasından; وَصَاحِبَتِهٖ وَبَنٖيهِ ﴿٣٦ 36 Hanımından ve çocuklarından kaçacak. لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَاْنٌ يُغْنٖيهِ ﴿٣٧ 37 O gün herkesin birbirinden kaçmak için yeterli meşguliyeti olacak. 14

15. ABESE SURESİ وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ مُسْفِرَةٌ ﴿٣٨ 38 Bazı yüzler vardır: o gün ışıl ışıl, ağardıkça ağaracak; ضَاحِكَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ ﴿٣٩ 39 Şen-şakrak… وَوُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ عَلَيْهَا غَبَرَةٌ ﴿٤٠ 40 Bazı yüzler de vardır: o gün bütünüyle toztoprak (keder) vardır; 15

16. ABESE SURESİ تَرْهَقُهَا قَتَرَةٌ ﴿٤١ 41 (Hüzünden adeta) Karardıkça kararacak, اُولٰئِكَ هُمُ الْكَفَرَةُ الْفَجَرَةُ ﴿٤٢ 42 İşte bunlar, inkârın dibini boylayan ve yoldan sapan sorumsuz kimseler olacak. 16

17. SURENİN KİMLİĞİ ABESE SURESİ Nuzul Sıra 27 Ayet Sayısı 42 Nuzul Yılı 4 Mushaf Sıra 80

18. NÜZUL YERİ

20. ABESE SURESİ KONUSU (8) • Sorumluluk Ahlakı ile Davranış Ahlakı arasındaki Denge (Ümmü Mektum olayı) 2. Özürlüye Öncelik Tanıyın (Ümmü Mektum olayı). 3. Sosyal statü ve konumlar kişinin değerini belirlemez (Ümmü Mektum olayı).

21. ABESE SURESİ KONUSU 4. Tebliğde Öncelik Kimindir? (Ümmü Mektum olayı) 5. Soru soran kişi azarlanmamalıdır? 6. Peygamber bile hata yapabilir. 21

22. ABESE SURESİ KONUSU 7. Hiçbir insan Allah’ın emirlerini kusursuz olarak yerine getiremez. • 8. Hesap Gününde 2 grup İnsan; • Bazı yüzler ışıl ışıl, • Bazı yüzler kapkara. 22

23. Rahman ve Rahim Olan Allah’ın Adıyla ABESE SURESİ

24. ABESE SURESİ عَبَسَ وَتَوَلّٰى ﴿١ 1 O (KİBİRLİ ADAM) surat astı ve sırtını dönüp uzaklaştı, اَنْ جَاءَهُ الْاَعْمٰى ﴿٢ 2 Yanına âmâ geldi diye… *** Ama biri geldi diye yüzünü ekşitti ve arkasını döndü *** (M.Okuyan) 24

25. ABESE SURESİ • Allah Rasulü’nün karşısında; Mekke’nin elebaşıları olan; • Utbe b. Rabi’a • Şeybe b. Rabi’a • Ebu Cehil b.Hişam, • Abbas b. Abdulmuttalib • Ubeyy b. Halef • Ümeyye b. Halef • Velid b. Muğire var. 25

26. ABESE SURESİ Ama olan, Abdullah Ümmü Mektum tam bu sırada gelmiş ve Allah Rasulünden, Allah’ın kendisine öğrettiklerinden öğretmesini istemiştir. O sırada, Allah Rasulü bu kişilere hitap ediyordu. Onların Müslüman olması demek tüm Mekke’nin Müslüman olması demekti. Bu kadar önemli bir toplantı. Bu nedenle ama bir sahabi ile gerektiği şekilde ilgilenmemiş idi. İşte bu olay üzerine surenin bu ayetleriyle başlayan pasaj inmiştir. Daha sonra Abdullah Ümmü Mektum’a, kendisi yüzünden Allah’ın beni uyardığı kişi diyerek özel ilgi göstermiştir. 26

27. ABESE SURESİ عَبَسَ وَتَوَلّٰى ﴿١ 1 O (KİBİRLİ ADAM) surat astı ve sırtını dönüp uzaklaştı, اَنْ جَاءَهُ الْاَعْمٰى ﴿٢ 2 Yanına âmâ geldi diye… *** YÜZÜNÜ EKŞİTİP ARKASINI DÖNEN KİM? *** 27

28. ABESE SURESİ • Yüzünü ekşitip arkasını dönen Kim? • 1. Allah Rasulü Olabilir; • Abdullah Ümmü Mektum, başlamış bir tebliğ faaliyetinin arasına • girince Allah Rasulü bundan hoşlanmamış olmalı. • Sahabe, her ne kadar görme engelli olsa da işitebiliyor olmalı • ve Allah Rasulünün birileriyle konuştuğunu duymalı ve araya • girmemeliydi. • Ümmü Mektum, müslümandı ve daha önce Allah Rasulünü • dinlemiş idi. Şimdi daha acil bir durum var. Aceleci olmamalıydı. • Buradan bakılınca Allah Rasulü haklı görülebilir. 28

29. ABESE SURESİ Ancak; Mü’minlere kol kanat germesi emri (Şu’ara 215) gereği, bu görevi yapmadığı için uyarılmış olabilir. Toplumdaki fakir ve düşkünlerin ikinci plana itildiği gibi bir kanaat oluşmaması için uyarılmış ve davranışının yanlışlığı mesajı kendisine verilmiş olabilir. 29

30. ABESE SURESİ Müşriklerin temsilcisi olabilir; Yüzünü çevirip suratını ekşiten, Allah Rasulünün karşısındaki müşriklerin temsilcisi Velid b. Muğire’dir. ‘’Abese’’ kelimesi Kur’an’da iki defa geçer. Birinde Velid b. Muğire’ye diğerinde Allah Rasulüne nispet edilmesi pek uygun görünmemektedir. Bu kişi kendini diğer insanlardan üstün gören ve başkalarının dertleriyle ilgilenmemekte ısrarcı biri olmalıdır. Abdullah Ümmü Mektum geldiğinde, yüzünü ekşitip arkasını dönmüş olabilir. 30

31. ABESE SURESİ Peygamberin yanında bulunan mağdur ve mazlum kişilerin yanlarından uzaklaştırılmasını istemek kafir yöneticilere ait bir talep olduğu ve bunun örneğinin Hz Nuh’a gelen kafir elebaşıların, Hz Nuhun yanında bulunanları ayak takımı olarak nitelemeleri ve onların uzaklaştırılmasını istemeleri verilmektedir. Küfrün her zaman yaklaşımı bu olduğu için, burada da küfrün elebaşıları böyle bir tavır sergilemiş olabilirler. Onlar, statü ve sınıf farkı istiyorlardı 31

32. ABESE SURESİ عَبَسَ وَتَوَلّٰى ﴿١ 1 O (KİBİRLİ ADAM) surat astı ve sırtını dönüp uzaklaştı, اَنْ جَاءَهُ الْاَعْمٰى ﴿٢ 2 Yanına âmâ geldi diye… *** TEBLİĞDE ÖNCELİK KİMİNDİR? *** 32

33. ABESE SURESİ • Tebliğde Öncelik Kimindir? • Öncelik; öğütten yararlanmak ve gerçeği öğrenmek isteyenindir. • Öncelik, toplumda statü ve nufuz sahibi olan değildir. • Öncelik, kıyametin azametinden korkanlarındır. 33

34. ABESE SURESİ عَبَسَ وَتَوَلّٰى ﴿١ 1 O (KİBİRLİ ADAM) surat astı ve sırtını dönüp uzaklaştı, اَنْ جَاءَهُ الْاَعْمٰى ﴿٢ 2 Yanına âmâ geldi diye… *** BİR İNSAN, PEYGAMBER BİLE OLSA HATA YAPABİLİR *** 34

35. ABESE SURESİ Bir İnsan Peygamber bile olsa hata yapabilir. Bir insan peygamber bile olsa hata yapabilir ancak önemli olan, hatada ısrar etmemektir. Peygamberler de hata yaparlar ancak onlar diğer insanlardan farklı olarak bir hatayı iki defa yapmazlar, sürekli hata yapmazlar. 35

36. ABESE SURESİ عَبَسَ وَتَوَلّٰى ﴿١ 1 O (KİBİRLİ ADAM) surat astı ve sırtını dönüp uzaklaştı, اَنْ جَاءَهُ الْاَعْمٰى ﴿٢ 2 Yanına âmâ geldi diye… *** ENGELLİLERE KARŞI NASIL DAVRANILMALI? *** 36

37. ABESE SURESİ • Bedensel Engellilere karşı nasıl davranılmalı? • Bedensel engelli insanlara ayrıcalıklı ve öncelikli davranılmalıdır. • Bedensel engellilere öncelik verilmeli ve onlar hayattan • dışlanmamalı. • Engelli doğacağı belli olan çocuklar öldürülmemeli. • Bedensel engelliler, herkes için bir imtihandır. • Engelli bir insanla yeterince ilgilenmemek uyarı gerektiren bir • davranıştır. • Bedensel engelliler herkes için bir imtihandır. Herkes bu imtihanı • geçmelidir. 37

38. ABESE SURESİ Bu uyarı, Sorumluluk ahlâkı ile davranış ahlâkı arasındaki dengenin korunmasına yöneliktir. Aynı zamanda toplum içinde özürlüye öncelik tanıyan bir tavır öne çıkarılır. Bu ilk pasajın ana teması, sosyal statü ve konumların kişinin değerini belirleyici olamayacağıdır 38

39. ABESE SURESİ • Bundan sonraki 10 ayette, Allah, Rasulünü; • Tebliğin mahiyeti ve • Nasıl yapılması gerektiği noktasında inşa etmektedir. 39

40. ABESE SURESİ وَمَا يُدْرٖيكَ لَعَلَّهُ يَزَّكّٰى ﴿٣ 3 “Ve (sana gelince Ey Nebi!) Sen nereden bileceksin o (müşrikin) arınacağına dair bir ihtimal bulunduğunu; اَوْ يَذَّكَّرُ فَتَنْفَعَهُ الذِّكْرٰى ﴿٤ 4 Veya alacağı öğütün kendisine yarar sağlayacağını? *** (Ey Peygamber) Nereden biliyorsun, belki de o (ama kişi) Arınacak ya da öğüt alacak da öğüt kendisine fayda verecek(ti) *** (M.Okuyan) 40

41. ABESE SURESİ • Öğüt Kime Fayda Verir? (Arınma-İstek İlişkisi) • Vahiy gibi arıtan bir öznenin varlığı tek başına yetmez. • Onun yanında insan da arınmaya gönüllü olmalıdır ki işlem • tamamlansın. • Öğüdün kime fayda vereceği konusu gaybi bir konudur. • Kimin öğütten yararlanacağını hiç kimse bilemez. • İnsanlara tebliğde bulunurken ekonomik gücü, sosyal statüsü, • sınıf farkı gözeten bir tutum sergilenmemelidir. Bu konuda, • kendi anlayışımıza göre bir sıralama yapmamalıyız. • Kim daha çok istek gösteriyorsa ve yürekten gelen bir çaba ortaya • koyuyorsa sıralamada öncelik onun hakkı olmalıdır. • Dış görünüşlere bakmadan görev yapmak en uygun yol ve yöntemdir. 41

42. ABESE SURESİ اَمَّا مَنِ اسْتَغْنٰى ﴿٥ 5 Fakat, kendi kendine yettiğini sanan kimseye gelince: Kendini (hiçbir şeye) muhtaç görmeyene gelince; فَاَنْتَ لَهُ تَصَدّٰى ﴿٦ 6 Sen bütün ilgini ona yöneltiyorsun; وَمَا عَلَيْكَ اَلَّا يَزَّكّٰى ﴿٧ 7 Oysa ki, onun temizlenip arınmamasından Sen sorumlu değilsin; 42

43. ABESE SURESİ وَاَمَّا مَنْ جَاءَكَ يَسْعٰى ﴿٨ 8 Fakat sana büyük bir iştiyakla gelen var ya: وَهُوَ يَخْشٰى ﴿٩ 9 Ki o Allah’a saygıda kusur etmez فَاَنْتَ عَنْهُ تَلَهّٰى ﴿١٠ 10 İşte sen onu ihmal ediyorsun. 43

44. ABESE SURESİ Bu 6 ayetlik bölümde; Hz Peygamberin, ‘’tebliğden yararlanıp Müslüman olurlar’’ beklentisiyle kendilerine yöneldiği kibirli insan tipi tanıtılmaktadır. Böylelerine karşı ısrarcı olmanın doğru olmadığı bilgisi verilmektedir. Arınma duygusuyla gelen kişiyle yeterince ilgilenmemenin yanlışlığı vurgulanmaktadır. 44

45. ABESE SURESİ اَمَّا مَنِ اسْتَغْنٰى ﴿٥ 5 Fakat, kendi kendine yettiğini sanan kimseye gelince: Kendini (hiçbir şeye) muhtaç görmeyene gelince; • İstiğna; • Layık olmamasına ve gerekli özellikleri taşımamasına rağmen • öyleymiş gibi görünmeyi ifade eder. • Zengin ve ihtiyaçsız olmamasına rağmen kendini böyle sanan • Ukalalık yapan, pervasız, futursuz kişi anlamına gelir. 45

46. ABESE SURESİ فَاَنْتَ لَهُ تَصَدّٰى ﴿٦ 6 Sen bütün ilgini ona yöneltiyorsun; *** KİBİRLİYE ISRAR DOĞRU DEĞİLDİR *** 46

47. ABESE SURESİ Kibirliye Israr Doğru Değildir: Zımnen: “böyle yapmak sana yakışmadı”. Bu Allah Rasulü’ne açıkça “Bir daha böyle yapma” uyarısıdır. Burada soru şudur: Vahiy seyrek de olsa ara sıra yer verdiği Hz. Peygamber’e ait bu gibi ‘zelle’leri örtemez miydi? Eğer örtseydi, kimsenin haberi olmazdı. Peki, o zaman ne diye dile getirip onları ölümsüzleştirdi? 47

48. ABESE SURESİ • Bu ve buna benzer tüm soruların cevabı bu sûrenin 23. âyetinde • verilmiştir: • Hatasız kul olmaz. • Peygamberler de buna dahildir. • Şu halde Hz. Peygamber’in görevi “Nasıl hatasız kul olunur?” • sorusunun isbatını ortaya koymak değil, “Hata yapılınca nasıl özür • dilenir, nasıl tevbe edilir, nasıl geri dönülür?” sorularının isbatını • ortaya koymaktır. • Allah’ın kendi elçisine “Ben de sizin gibi ölümlü bir insanım” • demesini emretmesinin temelinde yatan sebep de bu olsa gerektir. 48

49. ABESE SURESİ وَمَا عَلَيْكَ اَلَّا يَزَّكّٰى ﴿٧ 7 Oysa ki, onun temizlenip arınmamasından Sen sorumlu değilsin; *** ARINMAK İSTEMEYENİN SORUMLULUĞU KENDİNEDİR *** 49

50. ABESE SURESİ Arınmak İstemeyenin Sorumluluğu Kendinedir; İlâhî şefkatin beliğ bir ifadesi. Demek ki uyarı alan bu davranışın temelinde Nebi’nin aşırı sorumluluk duygusu vardı. Bu âyet Rasulullah’ın içtihad ettiğinin ve içtihadında yanıldığında Allah’ın onu düzelttiğinin beyanıdır. Düzeltilen o içtihat “varlıklı ve hatırlı kimselerle fazla ilgilenilirse imana geleceklerine dair” yanlış görüştür. Eğer vahyin müdalahesi olmamış olsaydı, onun ictihadı “sünnet” olacaktı. 50