1 / 50

YÖNTEM

YÖNTEM. Bu başlık altında; 1. Araştırma modeli, 2. Evren ve örneklem, 3. Veriler ve toplanması, 4. Verilerin işlenmesi, 5. Çözümü, 6. Yorumlanması yer alır. Araştırma Modeli.

jill
Download Presentation

YÖNTEM

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. YÖNTEM • Bu başlık altında; • 1. Araştırma modeli, • 2. Evren ve örneklem, • 3. Veriler ve toplanması, • 4. Verilerin işlenmesi, • 5. Çözümü, • 6. Yorumlanması yer alır.

  2. Araştırma Modeli • Araştırma modeli, araştırma amacına uygun ve ekonomik olarak, verilerin toplanması ve çözümlenebilmesi için gerekli koşulların düzenlenmesidir. • İki temel yaklaşım vardır: • 1. Tarama • 2. Deneme

  3. Tarama Modelleri • Geçmişte ya da halen varolan bir durumu varolduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımıdır. • Önemli olan bilinmek istenen şeyi uygun biçimde gözleyip belirleyebilmektir. • Amaçların ifade ediliş biçimi genellikle, soru cümlesi ile olur. (Ne idi?, Nedir?, Ne ile ilgilidir?, Nelerden oluşmaktadır?).

  4. Tarama araştırmalarının iki sınırlılığı vardır: • 1. Veri bulma • 2. Kontrol güçlüğü (geçmişe yönelik araştırmalar, birincil verilerin bulunmayabileceği, kayıt ve kanıt bulunamaması vb.)

  5. Tarama modelleri türleri(Genel ve Deneme) • A. Genel tarama modelleri • 1. Tekil • a. An’lık • b. Zamansal • 1) İzleme (yaş ile dil gelişimi gibi) • 2) Kesit alma • 2. İlişkisel • a. Korelasyon (artı, eksi ve nötr olabilir. “zeka düzeyi ile başarı”) • b. Karşılaştırma (zeka düzeyi ile notlar “düşük, orta, yüksek”)

  6. B. Deneme modelleri: Neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye çalışmak amacı ile doğrudan araştırmacının kontrolü altında, gözlenmek istenen verilerin üretildiği araştırma modelidir. • Amaçlar genellikle denence (hipotez) şeklinde ifade edilir. • Mutlaka karşılaştırma vardır. • Yapay ya da doğal koşullarda fakat araştırmacının kontrolü altında gerçekleşir.

  7. Bir araştırmanın deneme sayılabilmesi için üç koşulu karşılaması gerekir: • 1. Denemeci durumu değiştirebilmelidir • 2. Değiştirmeler kontrollü olmalıdır • 3. Denemeci, durumu değiştirmesinin etkisini gözleyebilmeli

  8. Değişkenlerin Kategorileri ve Kontrolü • Değişkenler: Bağımlı “sonuç”, bağımsız “neden”, kontrol “öteki olası nedenler” olmak üzere üçe ayrılır. • Örnek: Öğretim yöntemi ve başarı; A ve B yöntemi • Ya da giderek artan dozajlarda (a, b, c) verilen bir ilacın hastalar üzerindeki etkisi • Kontrol (yaş, zeka, cinsiyet vb…)

  9. Bağımsız değişken kategorilerinin belirlenmesinde üç temel ilke vardır: • 1. Uyarıcı düzeylerinin, gerçek yaşamda da pratik bir anlamı olmalıdır • 2. Uyarıcı düzeyler arasındaki fark yeterince fazla olmalıdır (ders süresi etkili mi? 45’ten 48’e çıkarmak yerine 45’ten 60’a çıkarmak gibi) • 3. Uygun durumlarda, düzey sayısı iki’den çok olmalıdır. (Her uyarıcının deneneceği düzey sayısının artması kestirilerin güvenirliğini artırır).

  10. Değişkenlerin kontrolü üç şekilde yapılır: • 1. Fiziksel olarak (aynı dozajda ilaç vermek gibi..) • 2. İstatistiksel kontrol (Grupları eşitleme amacıyla yapılır. “Öğrencilerin deney sonu başarı notu ile zeka puanları arasında korelasyon yapma gibi). • 3. Fiziksel ve istatistiksel kontrol

  11. Simgesel ifadesi (bağımlı, bağımsız, gruplar, grupların oluşma biçimleri) • G—Grup • R– Grupların oluşturulmasındaki yansızlık • X– Bağımsız değişken düzeyi • O– Ölçme, gözlem

  12. Deneme Modelleri • 1. Deneme öncesi modeller • 2. Gerçek deneme modelleri • 3. Yarı deneme modelleri

  13. 1. Deneme öncesi modeller a. Tek grup son test model • G 1 X O1.2 b. Tek grup öntest-sontest modeli • G1 O1.2 X O1.2 c. Karşılaştırmalı eşitlenmemiş grup son-test modeli G1 X O1.2 G2 O2.2

  14. 2. Gerçek Denem Modelleri • Öntest-sontest kontrol gruplu model • G1 R O1.1 X O1.2 • G2 R O2.1 O2.2 • Sontest kontrol gruplu model • G1 R X O1.2 • G2 R O2.2 • Solomon dört grup modeli • G1R O1.1 X O1.2 (Deney) • G2R O2.1 O2.2 (Kontrol) • G3R X O3.2 (Deney) • G4R O4.2 (Kontrol)

  15. İç ve Dış Geçerlik • İç geçerlik: Varılan bir nedensel ilişkide, sonuç’un bilinen nedenlerle açıklanabilirliğidir. (İlaç-iyileşme ilişkisi gibi..) • İç geçerliği etkileyen etmenler: • 1. Zaman • 2. Olgunlaşma • 3. Deney öncesi ölçme • 4. Ayrı ölçme araç ve süreçleri • 5. Merkeze yönelme • 6. Yanlı gruplama • 7. Denek kaybı • 8. Gruplandırma-olgunlaşma etkileşimi (ayrı gruplar ayrı olgunlaşır.

  16. Dış geçerliğin etkilendiği etmenler: • 1. Ölçme- bağımsız değişken etkileşimi • 2. Yanlı-seçim-bağımsız değişken etkileşimi • 3. Denem tepkisi • 4. Bağımsız değişkenlerin etkileşimi

  17. EVREN VE ÖRNEKLEM • Evren, araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği elemanlar bütünüdür. (soyuttur) • Çoklu elemanlardan oluşan bütünler için kullanılan “evren” terimi, tekil elemanlar için “örnek olay”, küçük çokluklar için de “araştırma kümesi” olarak adlandırılır. • Çalışma evreni, ulaşılabilen evrendir. (somuttur)

  18. Örneklem • Örneklem, belli bir evrenden, belli kurallara göre seçilmiş ve seçildiği evreni temsil yeterliği kabul edilen küçük kümedir. • Örneklem almanın üç temel nedeni vardır: • 1. Maliyet güçlükleri • 2. Kontrol güçlükleri • 3. Etik zorunluluklar • Araştırmada amaç, çok veri toplamak değil, “sağlam” (geçerli-güvenilir) veriler toplamaktır.

  19. Örnekleme • Örnekleme, evrenden örneklem alma işlemidir. • Örneklemenin temel kuramı yansızlıktır. Yansızlık, belli bir örneklem büyüklüğüne ulaşmada, evrendeki her ünitenin örneklem’e girebilme olasılığının belli, bağımsız ve birbirine eşit olması durumudur. • Örnekleme temelde iki şekilde yapılmaktadır: • 1. Eleman örnekleme • 2. Küme örnekleme

  20. Eleman örnekleme • Evrendeki elemanların tek tek, eşit seçilme hakkına sahip oldukları durumda yapılan örneklemedir. • a. Oransız eleman örnekleme • b. Oranlı eleman örnekleme • Oransız eleman örnekleme: Evrendeki tüm elemanların birbirine eşit seçilme şansına sahip oldukları örnekleme türüdür. • Oranlı eleman örnekleme: Alt evrendeki tüm elemanların birbirine eşit seçilme şansına sahip oldukları örnekleme türüdür.(Alt %60, orta %30 ve üst %10 sosyo ekonomik düzey)

  21. Küme örnekleme • Evren çoğu zaman içinde çeşitli elemanları olan, benzer amaçlı kümelerden oluşur. Evrendeki bütün kümelerin tek tek eşit seçilme şansına sahip oldukları durumda yapılan örneklemedir. • a. Oransız küme örnekleme(okullar küme olarak seçilebilir) • b. Oranlı küme örnekleme(Okullar, alt %60, orta %30, üst%10 gibi)

  22. Örneklemenin yapılması • 1. Çalışma evreninin tanımlanması • 2. Evrendekilerin listelenmesi • 3. Örnekleme türünün belirlenmesi • 4. Örneklem büyüklüğünün kararlaştırılması • 5. Örneklemin alınması • 6. Temsilliğinin sınanması

  23. VERİLER VE TOPLANMASI • Veri, işlenmemiş kanıtlardır. • Araştırmada veri, araştırma amacını gerçekleştirmek için (karar verebilmek) için gerekli olan kanıtlardır. • Veri türleri: • 1. Olgusal veriler: Kişisel yargılardan bağımsız olarak var olan, herkesin üzerinde anlaşabileceği türden gözlenebilir ölçütleri olan “gerçekler” dir. • 2. Yargısal veriler: Öznel olup, ayrıca yorumu gerektirirler (başarı, genel yetenek, kişilik, ilgi, görüş, tutum vb.).

  24. Veri kaynakları • 1. İnsanlar • 2. Belgeler • 3. Canlı ve cansız öteki varlık ve kalıntılardır • Araştırılan konuya olan fiziki yakınlıklarına göre de, veri kaynakları, birincil ve ikincil olmak üzere iki grupta toplanır.

  25. Ölçme • Ölçme, bir betimleme, değişkenin çeşitli değerlerine, belli kurallara göre, simgeler verme işlemidir. • Ölçme, bir niteliğin gözlenip gözlem sonuçlarının sayılarla veya başka sembollerle gösterilmesidir. • Ölçmede en büyük güçlük, gerekli kuralları koyup onu uygulayabilmektir. (Somut değişkenler: uzunluk, ağırlık, hacim, renk, cinsiyet vb. Soyut değişkenler: başarı, yetenek, ilgi, tutum, toplumsal statü vb.).

  26. Doğrudan ölçmeler: Ölçülmek istenen kavram ve onu temsil eden değişken doğrudan ilgili hatta özdeştir. Metre, kilogram gibi ‘standart’ birimleri vardır. • Dolaylı ölçmeler: Standart birimler geliştirilmesi güç ya da olanaksızdır. Göreli sonuçlar verir. Sıcaklık (santigrat, fahrenhayt), başarı, ilgi, görüş, tutum, zeka, genel yetenek vb.

  27. Olgusal ölçmeler, doğrudan (insan, ağaç, kandaki alyuvar sayıları-”büyüteç” yardımı ile dolaylı, metre, kilogram, ısı ölçer, basınç ölçer vb.. Ölçülebilir. Sonuçları herkes için aynı anlamdadır. • Yargısal ölçmeler, tümüyle dolaylı ölçmelerdir, göreli sonuçlar verir. (başarı, genel yetenek, kişilik, ilgi, tutum gibi, psikolojik ve sosyolojik özellikler.).

  28. Tutum ölçer (Likert, Thurstone, Guttman) • Tutum ölçebilmek için, konu ile ilgili 6-24 arası tutum cümlesi bulunmalıdır. • 1. Cümle havuzunun oluşturulması (her, zaman, hiçbir zaman, hepsi, hiçbirisi gibi ifadeler kullanılmaz) • 2. Her cümleye karşı tepkilerin belirtileceği ölçek türünün kararlaştırılması(evet-hayır, çok katılırım-katılırım-kararsızım-karşıyım-çok karşıyım vb.) • 3. Ön denemenin yapılması(diğer cümlelere verilen toplam puan ile her cümleye verilen puan arasındaki koreleasyon 7’nin altına düşmeme koşulu ile alınır. • 4. Tutum ölçeği oluşturulur.

  29. Ölçek ve Türleri • 1. Sınıflama (nominal) ölçeği • 2. Sıralama (ordinal) ölçeği • 3. Eşit aralıklı (interval) ölçek • 4. Oranlı (ratio) ölçek

  30. Sınıflama ölçeği: • Belli bir özelliğe göre, ayrı nitelikleri taşıyan “şeyler” ayrı semboller alır (kadın-erkek, evet-hayır, 30 yaş altı-31-50 arası-51 ve üstü gibi.) • Sıralama ölçeği: • 1. Ayrı semboller, ayrı şeyleri belirtir • 2. Ölçülen şeyler, belli bir ölçüte göre, sıraya dizilirler. Aradaki farkların ne kadar olduğu belirtilmez (sınıftaki öğrencilerin boylarının ölçülüp, sıralama yapılması gibi)

  31. Eşit aralıklı ölçek: • 1. Ayrı semboller, ayrı şeyleri belirtir • 2. Ölçülen şeyler, belli bir ölçüte göre, sıraya dizilirler • 3. Ölçekteki aralıklar birbirine eşittir. (Sıfır vardır, ancak gerçek sıfır değildir-ısıölçer gibi) • Oranlı ölçek: • 1. Ayrı semboller, ayrı şeyleri belirtir • 2. Ölçülen şeyler, belli bir ölçüte göre, sıraya dizilirler • 3. Ölçekteki aralıklar birbirine eşittir. • 4. Gerçek bir sıfır (yokluk) noktası vardır. (ağırlık ve uzunluk ölçekleri gibi).

  32. Ölçme Yanılgıları • 1. Ölçme kuralı (ölçme aracı ve birimi) • 2. Kuralı uygulayan (ölçmeyi yapan) kişi • 3. Ölçülen özelik (süreklilik göstermeyen özelikler) • Ayrıca, yansız (tesadüfi) ve yanlı (sistemli) olarak ikiye ayrılır. • Yanılgı tek yönlü ise yanlı(sistemli) yanılgıdır. Sistemli yanılgılar ise sabit(metrenin normalden on santim kısa olması) ve değişken(sınav kağıtlarını değerlendirirken güzel yazıdan etkilenme) niteliktedir. • Yanılgı çift yönlü ise, tesadüfiliği gösterir(normal metre ile hatalı ölçüm)

  33. Ölçme ve Araçlarında Aranan Nitelikler • 1. Güvenirlik(reliability) • 2. Geçerlik(validity) • Güvenirlik: Aynı şeyin bağımsız ölçümleri arasındaki kararlılıktır. Aynı süreçlerin izlenmesi ile aynı sonuçların alınabilmesidir. • Bir ölçmede üç tür güvenirlik ölçütü aranabilir: • 1. Zamana göre değişmezlik(aynı koşullar altında tekrar ölçüm) • 2. Bağımsız gözlemciler arası uyum(birden fazla gözlemcinin ölçümlerin ortalaması) • 3. İç tutarlılık(madde istatistikleri(-toplam puan-madde puanı), bölünmüş test (çift-tek) çözümlemeleri, eş formlu araçlar(aynı özellikte iki form aynı gruba uygulanır).

  34. Geçerlik: Ölçülmek istenen şeyin ölçülebilmiş olma derecesidir, ölçülmek istenenin, başka şeylerle karıştırılmadan ölçülebilmesidir. • Geçerlik ölçütleri: • 1. İçerik geçerliği (uzman görüşü) • 2. Uygulama (deneysel) geçerliği (gerçek hayatla karşılaştırma) • 3. Yapı geçerliği (faktör analizi, bilinen grup-iki grup-(ya da geçerliği önceden bilinen bir ölçü aracı ile karşılaştırma)

  35. Veri Toplama: Temel Yaklaşımlar • 1. Gözlem yaparak • a. Gözlem • b. Belgesel tarama • 2. Soru sorarak • a. Görüşme • b. Yazışma

  36. Gözlem • Bir şeyi anlamak için onun kendi kendine meydana çıkan türlü belirtilerini gözden geçirmektir. • Temelde verilerin doğrudan elde edilmesine yöneliktir. • En önemli özelliği, gözlenilenlerin kendi doğal ortamları içinde bulunmasıdır. • Türleri: • 1. Fiziki yakınlık • a. Dışarıdan gözlem • b. Katılarak gözlem 2. Süreklilik a. Sürekli gözlem b. Aralıklı gözlem

  37. Gözlem klavuzu: Gözlem ve gerektiğinde verilerin kaydedilmesi için kullanılır. (Tarama ve kontrol listeleri, çetele kartı, derecelendirme ölçekleri) • Gözlem süreci: Önemli olan ‘doğal ortam’ın değişmemesidir. • Verilerin kaydedilmesi: Anında not alma, gözlemden hemen sonra belleğe dayalı notlar, fiziki kayıt araçları. • Olası yanılgı kaynakları: Gözlemci, gözlenen, gözlemci-gözlenen etkileşimi • Güçlü yönü, yansız veri toplar • Güçsüz yönü, pahalıdır, farklı anlamlar çıkartılabilir

  38. Görüşme • Sözlü iletişim yoluyla veri toplama tekniğidir. • Gerçek ve derinliğine anlamlar çıkartılabilir. • Görüşmenin üç temel amacı: • 1. İşbirliği sağlamak ya da sürdürmek • 2. Sağaltım-terapi • 3. Araştırma verisi toplamak

  39. Türleri: • 1. Görüşmeye katılanların sayısına göre (bireysel ve grupça) • 2. Görüşülmek istenen kişiye göre (önder, lider, halk) • 3. Kuralların katılığına göre (yapılanmış, yarı yapılanmış ve yapılanmamış).

  40. Sorular: • 1. Kolayca anlaşılır, açıktır • 2. Tek amaçlı ve varsayımsız olmalı (önce evli olup olmadığı, sonra çocuk sayısı gibi..) • 3. Kaynak kişinin verebileceği verileri içermelidir. • 4. Yansız olmalı (öyle düşünmüyorsunuz değil mi? Gibi)

  41. Görüşme klavuzu: • 1. İlk sorular ilginç ve cevaplaması kolay olmalı • 2. Genelden özele doğru olmalı • 3. Uygun bir sıra içinde ve ilgilerine göre kümelendirilmeli" • 4. Bitiş soruları, kaynak kişide “başarı duygusunu” güdüleyici olmalıdır.

  42. Görüşme süreci: • 1. Güdüleme • 2. Kültürel farklılıklar önemlidir • 3. Bireyi tanımak önemlidir • 4. Duygusallık korunmalıdır • 5. Görüşme klavuzu olmalıdır • 6. İçerik ve sıra bazen sapma gösterebilir • 7. Yansızlık • 8. Bir’den çok görüşmeci olmalıdır • 9. “Başarı” duyguları ile bitirilmelidir.

  43. Olası yanılgı kaynakları: • 1. Görüşmeciden gelen • 2. Görüşülen kişinin yanlılığı (beğenilme, gerçeklerin ortaya çıkmaması gibi..) • 3. Görüşmeci ile görüşülenin karşılıklı etkileşimleri (yaş, cinsiyet, kişilik vb..)

  44. Kuvvetli yönleri: • 1. Doğrudan sözlü ilişkiler • 2. Esneklik • 3. Herkese uygulanabilmesi • 4. Geri besleme • 5. Bireyselliğin korunması (başkalarından etkilenme) • 6. Cevaplama oranının yüksekliği • Zayıf yönleri: • 1. Yanlılığa açıktır • 2. Pahalı ve zaman alıcıdır

  45. Yazışma • Yazılı iletişim yoluyla veri toplama tekniğidir. (Mektup, anket, yazılı testler). • Yazışma soruları olabildiğince kapalı uçlu olmalıdır. • Yazışma aracı:(anket) • Sunuş mektubu: • 1. Kısa olmalıdır • 2. Araştırmanın amacı açıklanır • 3. Kaynak kişinin bilgisine olan ihtiyaç belirtilir • 4. Kaynak kişi onurlandırılır • 5. Cevapların gizliliği • 6. Özetin kendilerine gönderileceği belirtilir

  46. 7. Yaklaşık süre belirtilir • 8. Geri gönderme tarihi, süresi • 9. Ankette yer almayan noktalarda görüşleri varsa belirtilmesi • 10. Olanaklı ise kaynak kişinin adına yazılıp imzalanması • 11. Olanaklı ise, kaynak kişilerce sevilip sayıldığı bilinen birine imzalatılması

  47. Form: • 1. Göze hoş görünmeli • 2. Soruları cevaplandırılmasını kolaylaştırılmalı • 3. Veri işlemeye hazır olmalı (elektronik ortamda) • 4. Ek açıklamalar için boşluk bırakılmalı • Yönerge: • Anketteki soruların nasıl cevaplanacağını belirten açıklamalardır

  48. Yazışma süreci: • 1. Yazışma kaynak kişinin sıkışık olmadığı bir zamanda yapılmalıdır • 2. Posta ile gönderilenler için, dönüş adresi, pulu ve zarfı konmalıdır • 3. Geri dönüşler izlenmelidir.

  49. Kuvvetli yönleri: • 1. Çok miktarda veri kısa zamanda, kolayca elde edilebilir. • 2. Bir örneklik sağlar (aynı sorular) • Zayıf Yönleri: • 1. Bilinçli ve içtenlikli cevap verildiği bilinemez • 2. Geri dönüş oranının azlığı • 3. Kaynak kişilerin okur-yazar olması gerekliliği

  50. Belgesel Tarama • Varolan kayıt ve belgeleri inceleyerek veri toplamadır. (Kaynakları bulma, okuma, not alma ve değerlendirme). • Kitaplıklar ve belgelerden oluşur.

More Related