Bijeenkomst ‘Leefbaarheid’ Raad van Commissarissen Rabobank NWG

1. Emden, 17 april 2011 Bijeenkomst ‘Leefbaarheid’ Raad van Commissarissen Rabobank NWG

2. Inleiding • Kennismaking • Wie bent u • Waar woont u • Waar denkt u over 10 jaar te wonen? • Programma en opzet • De bijdrage van uw bank aan de leefbaarheid van de streek

3. Deel 1 Frans Thissen, UvA Veranderingen op het Nederlandse platteland: naar een nieuwe verscheidenheid

4. Beelden van platteland Het Nederlandse platteland Wat is platteland? De leefsituatie op het Nederlandse platteland Sociale veranderingen in dorpen in Nederland Maatschappelijke trends Van autonoom dorp naar woondorp Van een oude naar een nieuwe verscheidenheid Ouderen en Jongeren Thema’s

5. Emile Claus en het landleven

6. Jindrich Streit Das Dorf ist eine Welt

7. Wat is platteland? 1997 2006

8. Idyllisch:rust, ruimte, groen, hecht ‘Ik geniet alle dagen van het landschap en van het platteland. Als ik een dagje in de stad ben geweest, ben ik weer helemaal blij dat ik tussen de koetjes fiets en loop.’ Karakteristieken:koeien, boerderijen Contramal:niet stad ‘Platteland is niet stad. Niet al die drukte en al die auto’s.’ Wat is platteland?

9. Karakteristieken van platteland

10. Goede leefsituatie

11. … maar niet voor iedereen

12. … en niet overal

13. Kabinet wil einde aan illegale drankketen een onzer redacteuren Den Haag, 19 nov. Het kabinet maakt een einde aan het gedogen van ‘drankketen’ voor jongeren, als daar de horecawet of de bouwregels worden geschonden. Nederland telt naar schatting 1.500 van zulke keten. Wanneer de jongeren daar voor hun drank betalen, moeten die schuren een horecavergunning hebben. Nu wordt daar de hand mee gelicht. De keten en honken zullen worden gecontroleerd. Ook zal strenger worden gekeken of zij bouwregelgeving naleven.

15. 2007 “Juist in kleine gemeenschappen zijn er veel rellen met jaarwisseling. Je verwacht het niet maar juist daar gebeurt het.” ,,Het hele dorp doet mee.” Gemeenten N* Grote steden > 5% CU/SGP 10 Grote steden < 5% CU/SGP 15 Platteland > 5% CU/SGP 191 Platteland < 5% CU/SGP 227 (afgelopen drie jaarwisselingen)

16. Sociale veranderingen in dorpen

17. Sociale veranderingen in dorpen Generatieverschillen • Toename van de welvaart • Toename opleidingsniveau • Emancipatie • Individualisering

18. Sociale veranderingen in dorpen • Grote Neergang: verdwijnen van een boerencultuur • Vestiging van nieuwe bewoners om woonredenen • Veranderingen van binnenuit: veranderingen in gedrag en houdingen • Binding aan het dorp veranderd: van dorpsbinding naar dorpstrots • Dorpse samenleving: andere verhouding tussen individualiteit en collectiviteit

19. Sociale veranderingen in dorpen • Autonoom dorp • Bloei van het autonome dorp tijdens de Wederopbouw: 1950-1970 • Nieuwe welvaart bleef in het dorp • Het autonome dorp als ‘machtig beeld’ • Woondorp • (Auto)mobiliteit: Verplaatste consumptie, algemene schaalvergroting van het leven • Toenemende oriëntatie op de eigen woning en woondomein

20. Autonome dorp Oordeel over de voorzieningen in het dorp is belangrijk “We hebben nog een kleine supermarkt en we hebben nog een bakker … Want als je dat niet meer hebt op een dorp … en dat zouden we misschien meer moeten gaan beseffen met z’n allen” Woondorp Oordeel over de eigen woning en de woonomgeving is belangrijk “Eigenlijk hebben we heel doelbewust voor dit dorpje gekozen want het is … de Parel van de Zak. En die Zak sprak ons vreselijk aan … Het landschap trok ons ontzettend” Verschillen tussen bewoners / dorpen

21. Autonome dorp Je bent er geboren of opgegroeid, je komt ‘van het dorp’ (leefpaden) Je werkt er en je doet er je boodschappen: je woont ‘op het dorp’ (dagpaden) Traditioneel referentiekader: machtig beeld Woondorp Je bent er gaan wonen om de mooie woning en aangename woonomgeving Voor je sociale contacten en voorzieningen ben je niet afhankelijk van het dorp Opkomend referentiekader Verschillen tussen bewoners / dorpen

22. Westhoek: oude verscheidenheid

23. Westhoek: nieuwe verscheidenheid

24. Toenemende (auto)mobiliteit Vrouwen in dorpen Littenseradiel 1993, 2007

25. Schaalvergroting: Economisch: grotere afstanden naar werk en naar voorzieningen Sociaal: sociale contacten niet alleen in dorp maar ook elders Door: Auto en welvaart Schaalverkleining: Cultureel: eigen woning en woonomgeving steeds belangrijker voor identiteit Politiek: belang van zeggenschap over de woonsituatie neemt toe Door: Thuisgerichtheid en welvaart Schaalveranderingen in het dagelijks leven

26. Belang van zaken in de woonomgeving wanneer men ouder wordt Ouderen in dorpen Kop v N.-Holland, 2001

27. Redenen om te blijven Jonge bewoners dorpen Aa en Hunze 2010

28. Relatie streek en jongeren: twee perspectieven Streek / woonplaats: • Centraal staat de economische ontwikkeling van de streek en de sociale kwaliteit van de woonplaats • Jongeren worden verondersteld een start te maken in de streek en hun identiteit te vormen in eigen streek en woonplaats • Probleemdefinitie streek: Vertrek van jongeren uit de streek Jongeren: • Centraal staat de sociale mobiliteit van jongeren (sociale mobiliteit = geografische mobiliteit) • Jongeren zijn steeds meer georiënteerd op hoger onderwijs en werkgelegenheid buiten de eigen streek • Probleemdefinitie streek: Streek en woonplaats zijn niet in staat bewoners met ‘kapitaal’ aan te trekken

29. Where you belong Where you belong, it's not a song It's not the place where you come from It's up to you to make the choice It is the place you have a voice It is the place you have no fear As you return you know you're near In times of joy and times of strife It is the place you have your life Jim Boyes