430 likes | 907 Views
An Chré-umha Aois. ( 2,500 - 500 R.C.). An Cré-umha Aois :Botháin cónaithe. Bóithre adhmad trasna na bportach. POTADÓIREACHT ón gCré-umha Aois.
E N D
An Chré-umha Aois (2,500 - 500 R.C.)
Rinne Éireannaigh an Chré Umha Aois go leor potaí cré agus bhíodh siad curtha sa tuamba in éineacht le corpán an duine marbh. Ceaptar gur beatha don Saol Eile a bhíodh san potaí.
Tháinig cine nua isteach go h-Éireann thart ar 2,000 R.C. Thóg siad scil na miotalóireachta isteach leo. . Cine Nua
Bhí go leor ór in Éirinn agus easpórtáileadh táirgí saothair ceardaíochta, seodra ór ar fud na h-Eorpa Easpórtáil
Mianach Copair in Iarthar Co. Chorcaí MEASCANN tú copar agus stáin le chéile le cré-umha a dhéanamh. Bhí copar in Éireann agus stáin i gCorn na Breataine (Cornwall) agus bhíodh trádáil ar bun idir an dá thír. mianadóireacht
Le linn na Créumha aoise fuarthas ór ins na haibhneacha Cill Mhantáin go h-áirithe
Línte buailte ón chúil Maisiúchán: Riopúise
Bualadh nó scríobadh ón chúil Riopúise
Diosca Óir (Diosca gréine) Tigh Damhnata, Co. Muíneacháin Tá poill sa lár agus is dóigh gur len iad a cheangail le éadaí leathair a bhí siad sin.
Lunula ór • “Luna” = gealach • Maisiúchán • Scríóbadh • Triantáin • Línte imeallacha • Casta ag an mbarr
Móitífeanna,f Triantán, diamant, ciorcal Maisiúchán Scíóbadh le scríóbaire
Uirlisí miotalóireachta Scríobairí le bioranna géara Scríobadhtriantáin déanta le línte scríobtha
Scornán (gorget – gorge = scórnach i bhFraincis) Scornán óir (gorget), Gleann Insín, Co. an Chláir
Fuair feirmeoir an scornán seo i scoilt i gcarraig sna 1930daí 3 phíosa Dhá diosca ceagainte le sreang tanaí don corrán (U cruth) Scornán óir , Gleann Insín, Co. an Chláir
Teicníochtaí repoussé (buailte ón chúil). Bualadh ón chúl = Riopúise (repousséé) Patrún corda déanta le riopúise Saothar = “Artefact” = táirge
Scríobadh le scríobaire géar créumha. Déanta as leathán ór cuartha agus dhá dhiosca sádráilte air Scornán Óir
Maisiúchán Pátrún corda idir na h-iomairí (ridges). Feidhm = le brat (clóca) a choinneáil ar na gualainn,
Maisiúcháin Poncanna Repoussée timpeall ar bharr an choire (cauldron) Coire cré umha, Caisleán Dearg, Co. Thír Eoin
Teicnící - Coire cré-umha déanta as plátaí(leatháin) cré-umha agus seamaí á gcoinneail le chéile. Feidhm - le h-aghaidh searmanas speisialta b’fhéídir. SAOTHAR CRÉ-UMHA
Cén Feidhm?
Ainm –teideal cuma feidhm teicníochtaí miotalóireachta; [seamaí (rivets), repoussé, teilgean le múnla] Maisiúcháin – pátrúin & móitifeanna Bunábhair - miotaíl a h-úsáídeadh leis na saothair a dhéanamh Obair bhaile: Déan cur síos ar saothar miotolaóireachta amháin ón Chré-umha aois faoi na ceannteidil seo a leanas:
An Cré-umha aois – Dul Siar • Gnéithe thábhactacha:- • (a) Saol muintir na h-Éireann sa gCré-umha aois • (b) Teacht ar miotail • Mianadóireacht luaidhe agus copair; • pannáil óir sna h-aibhneacha; • (c) Trádáíl • Copar agus stáin (ó Shasana) a mheascadh = miotal níos crua i.e. cré-umha • (d) Saothair miotail – • miotaíl a h-úsáídeadh leis na saothair a dhéanamh • cuma • feidhm • teicníochtaí miotalóireachta; seamaí (rivets), repoussé, teilgean le múnla • maisiúcháin • (e) Déan comparáid idir saothair miotalóireachta na Cré-umha aoise agus na h-Iarnaoise • (f) ) Déan comparáid idir móitífeanna na Cré-umha aoise agus móitífeanna na Clochaoise agus móitífeanna na h-Iarnaoise.
fibula, fáisceán éadaí Clúdach Luathealaín . Seoda Lth 16 lunula agus diosca óir Seoda lth 96 scornán óir , (gorget) Seoda lth clúdach