280 likes | 440 Views
Het Scholierenproject “Kosmische Straling”:. Een speurtocht naar bijzondere signalen uit het heelal. Johan Messchendorp, KVI 2003. Waar komt materie vandaan?. Wat zijn de bouwstenen van materie?. warm. vuur. lucht. droog. vochtig. Eigenschappen. aarde. koud. Bouwstenen.
E N D
Het Scholierenproject “Kosmische Straling”: Een speurtocht naar bijzondere signalen uit het heelal Johan Messchendorp, KVI 2003
Waar komt materie vandaan? Wat zijn de bouwstenen van materie?
warm vuur lucht droog vochtig Eigenschappen aarde koud Bouwstenen water De eerste ideeën
Ons huidig beeld Bouwstenen bestaan uit andere bouwstenen… Klein,kleiner,kleinste…
90% protons (=waterstofkern) 9% heliumkern Kosmische Straling? Kort door de bocht: Invallende kerndeeltjes uit het heelal
Geladen staaf Metalen staaf Isolatiemateriaal Glazen fles Reepjes metaalfolie + + “Ontdekking” van kosmische straling Experiment met elektroscoop Een opgeladen elektroscoop ontlaadt spontaan Ontdekking van Theodor Wulf: 1909 (Nederlandse priester!)
+ + + - + - + - + - + - + - + - + - + - + - + - - - Ontlading van elektroscoop - straling Verklaring….. Ionisatie door invallende straling Waar komen deze deeltjes vandaan? Priester: uit de hemel?
Ontlading van elektroscoop nog sneller! Straling dus neemt toe des te hoger in de atmosfeer! Oorsprong van straling? Priester: meting op de Eiffeltoren
Ontdekking van kosmische straling Straling neemt inderdaad toe des te hoger in de atmosfeer! 1936 Nobelprijs winnaar “Ontdekking” van kosmische straling Viktor Hess : Oostenrijkse wetenschapper 1911-1913, ballonvluchten tot 5km hoog
Dus kosmische straling bestaat, maar… Waar komt het vandaan? En hoe kunnen we het meten?
De zon, een bron van energie De zon produceert energie door kernfusie Massa wordt omgezet in andere vormen van energie: licht, warmte,… Per seconde wordt 700,000,000 ton waterstof omgezet in 695,000,000 ton helium
De zon, een bron van straling De zonnewind wordt afgebogen door het magneetveld van de aarde Botsing van geladen deeltjes met atomen in de atmosfeer.... Noorderlicht!
Zeer hoog-energetische straling Aantal deeltjes per seconde per vierkante meter als functie van de energie Energie kan oplopen tot 300.000.000.000.000.000.000 eV (vergelijk KVI: 200.000.000 eV) =energie van een tennisbal met snelheid van 300 km/h En dat voor 1 kerndeeltje!!!!
Mogelijke bron van hoog-energetische straling Een supernova is een zware ster die onder zijn eigen gewicht instort. De buitenste lagen worden weggeblazen. Daarbij worden deeltjes versneld tot zeer hoge energie.
Supernova 1987A De meest recente met het oog zichtbare supernova vond plaats in 1987. Energie van 1065 eV = 1032 * atoombom 10 miljoen oude ster met een massa van 20xZon en 170.000 Lichtjaren van de aarde.
Hoe meten we nu hoog-energetische kosmische straling op aarde? Aantal deeltjes in atmosfeer per km2: • Energie > 1016 eV 12 events/jaar • Energie > 1017 eV 9 events/jaar • Energie > 1018 eV 1 event /jaar • Energie > 1019 eV 6 events/eeuw Oeps, hoe kunnen we dan toch nog meten? Antwoord: Atmosfeer als vergrootglas!!!
Een regen van deeltjes Kosmische deeltjes botsen in top van atmosfeer met zuurstof- en stikstofkernen. Een lawine van nieuwe deeltjes wordt geproduceerd. Meetstations op aarde kunnen lawine meten en zodoende de energie en positie van invallend deeltje reconstrueren.
Straling Scintillatielicht Elektrisch puls Hoe werkt zo’n detector nu? Internet
Meetstation op school Detector in skiboxen op het dak van school in Nijmegen
Een paar voorbeelden voor een profielwerkstuk……
Hoe werkt een meetstation? Wat zijn de onderdelen in een meetstation? Hoe wordt de afgegeven energie van geladen deeltjes omgezet in een elektronisch signaal? Hoe wordt een detector gebouwd? Bouw je eigen detector op het KVI!
v=lichtsnelheid Relativiteit… “Alles is relatief” ???? Tijd en ruimte voor deeltjes met een snelheid dicht bij de lichtsnelheid worden relatieve begrippen…voorbeeld: Relativiteit?… Einstein!! Proton met E=1020 eV Afkomstig van Virgo = 60.000.000 lichtjaren Dus heeft het volgens aardse meting 60.000.000 jaren gereisd Relativiteit: deeltje heeft zelf slechts 5 dagen gereisd!!
Het Scholierenproject “Kosmische Straling” Interesse om mee te doen? • Vraag je leraar…of… • Neem met mij contact op…of… • http://www.kvi.nl/~scholieren