Endurreisn

1. Endurreisn Sirka 1400-160014. kafli í Gombrich

2. Endurreisn • Franska orðið renaissance þýtt endurreisn en þýðir endurfæðing • Ákveðnar breytingar í samfélaginu, menningu og listum • Reynsla mannsins er uppspretta og grunnur þekkingar • Breytt viðhorf og hugsunarháttur • Víðtæk hreyfing í menningu, menntun og listu, á 14.-16. öld sem hófst á Norður Ítalíu

3. Endurreisn • Deilur voru á stjórnunarsviðinu og á sviði trúar • Gagnrýni á kirkjuna jókst, sambandsslit ýmsa við kirkjuna • Marteinn Lúther, mótmælandatrú, ofl • Húmanismi: söfnun og gagnrýnin rannsók á fornum handritum • Enduruppgötvum á hugmyndum grískra heimspekinga og fræðimanna

4. Endurreisn • Bætt menntun • Sérhæfðari stéttir • Skólar fjölguðu • Veruleikinn sem við lifum í mótaðist á tímum endurreisnar

5. Inntak endurreisnar • Aðdáun á fornöld Grikkja og Rómverjamest áberandi í listumgamlar styttur grafnar uppfornaldarbyggingar stælaæarborgríki og lýðveldi líkja sér við Aþenuaukinn áhugi á heimspeki og fornum ritum • Aukin veraldarhyggjanjóta lífsins og veraldlegra gæðatrúhneigð dvínaði, stundum kom heimspeki og fagurlistir í staðinnpáfastóll tók á sig veraldlegri blæ • Aukin einstaklingshyggjatrú á mátt einstaklingsins til að skapa sér stöðumálarar merkja myndir sínar, mála mikilvægt fólkuppreisn gegn hugmyndum kirkjunnar; Leonardo, Kópernikus, Lúther

6. Inntak endurreisnar • Framfaratrú og vísindahyggjaFarið lengra og meira kannað á ýmsum sviðumLandkönnun, framfarir í henniNáttúran skoðuð, ekki bara jarðnesk heldur er himinhvelfingin einnig skoðuðhámark: sólmiðjukenning Kópernikusar

7. Jan van Eyck • Vann sér hylli fyrir mannamyndirnar sínar, sú alfrægasta er af Giovanni Arnolfini, ítölskum kaupmanni • Hvert smáatriði málað á mjög nákvæman hátt • Myndin merkt honum • Fann upp olíulitina, ótvíræð bylting í myndlist • Málaði alltaf svo nákvæmt, var eins og afrit af raunveruleikanum, sérstaða hans liggur í því

8. Jan van Eyck

9. Filippo Brunelleschi • Einn áhrifamesti listamaður listasögunnar • Fyrstur til að taka upp form fornaldar í byggingar, lagði þar línur byggingarlistar næstu 500 árin • Setti fram stærðfræðireglur réttrar fjarvíddar, sem var forsenda raunsærrar myndlistar • Arkitekt og verkfræðingur • Kom hvolfi yfir dómskirkjuna í Flórens sem margir höfðu talið ómögulegt

10. Pazzi kapellan um 1430 • Brunelleschi var ekki mikið fyrir skrautgirni gotneska stílsins og sést það mjög vel hér • Notar ýmis forn form og skeytir þeim saman á nýjan hátt • Byggingin er ekki stæling af neinni einni fornri byggingu heldur eru form tekin héðan og þaðan og sett saman á einfaldan og smekkvísan hátt • Nýjung

11. Pazzi kapellan, 1430

12. Masaccio 1401 – 1428 • Flórenskur málari • Fyrstur til að mála í vísindalegri réttri fjarvídd • Stuttur starfsferill, lést úr plágu • Öll verk trúarlegs eðlis með alvarlegan undirtón og áherslu á sálarlíf

13. Heilög þrenning, María mey, Jóhannes og gefendur, 1425-28 • Afar stór freska • Máluð eins og sé horft inn í tunnuhvolf • Annað eins og þetta hafði aldrei sést, mönnum virtist sem gat væri í veggnum • Svo fullkomin var fjarvíddin

14. Heilög þrenning, María mey, Jóhannes og gefendur, 1425-28

16. Pétur deilir út ölmusu Massaccio

17. Donatello 1386 – 1466 • Flórensbúi • Mikill myndhöggvari • Stefndi að áður óþekktu raunsæi í höggmyndalist sinni • Útfærði t.d. Fjarvídd í sumar lágmyndir • Notaði fyrirsætur • Öðlaðist mikla frægð í lifanda lífi, ráðinn til annara ítalskra borga

18. Heilagur Georg, 1415-16 • Mikið raunsæi • Frábrugðin öðrum höggmyndum

19. Davíð, um 1435

20. Breytingar í myndlist endurreisnar • Rétt fjarvídd kemur fram • Listtæknilegar nýjungarolíulitir, málun á striga • Tilraunastarfsemi • Ný og veraldleg myndefnitrúarlegum myndefnum fækkar smám samangoðsöguleg myndefni koma fram

21. Breytingar í myndlist endurreisnar • Söguleg nálgunsöguleg myndefni, t.d. úr biblíunni færð inn í samtímann í klæðaburði, byggingum, ofl • Áhugi á náttúrunni og mannslíkamanumskoða náttúru, áhugi á nekt, kryfja lík • Mannamyndirportrettmyndir í nútímaskilningi koma fram • Listamenn merkja myndir