Download
1 / 17
E N D
Ogólne informacje Ameryka Południowa jest kontynentem leżącym na półkulach południowej oraz północnej i zachodniej. Od wschodu graniczy z Oceanem Atlantyckim, a od zachodu z Oceanem Spokojnym. Powierzchnia Ameryki Południowej wynosi 17,8 mln km². Odpółnocy, przez Przesmyk Panamski, graniczy z Ameryką Północną. Oba te kontynenty nazywane są też przez Europejczyków Nowym Światem
Historia Kontynentu Pierwsi ludzie przybyli do Ameryki Południowej z Azji (przez Cieśninę Beringa i Amerykę Północną) ok. 20 – 40 tys. lat temu. W XVI w. konkwistadorzy z Hiszpanii i Portugalii doprowadzili do upadku cywilizacji tubylczych, ale Indianie do dziś stanowią znaczny odsetek mieszkańców Ekwadoru, Boliwii i Peru. Zróżnicowanie etniczne wiąże się najczęściej ze zróżnicowaniem społecznym. Najbiedniejsza i najmniej liczna jest ludność autochtoniczna - Indianie, najbogatsza zaś biała - napływowa i kreolska (potomkowie kolonizatorów). Większość mieszkańców kontynentu zamieszkuje wybrzeże, wnętrze lądu w dużej mierze jest słabo zagospodarowane. Ameryka Południowa była obszarem bardzo burzliwym politycznie.
Sytuacja po II wojnie światowej Po II wojnie światowej był to teren ostrych konfliktów społeczno-politycznych. Nad wieloma obszarami władzę sprawowały różne siły wojskowe, które blokowały rozwój. Liczne były też obawy przed wpływami ze strony Związku Radzieckiego. W latach 50. XX w. doszło do licznych walk i wystąpień związanych m.in. z trudnymi warunkami życia i pracy, co w efekcie spowodowało upadek większości rządów dyktatorskich. Na początku lat 60. zeszłego stulecia dyktatura utrzymywała się tylko w kilku państwach Ameryki Łacińskiej (Dominikana, Nikaragua, Paragwaj). Lata 70. przyniosły większe otwarcie krajów Ameryki Południowej na świat, szukanie nowych kontaktów, partnerów itp.
Budowa geologiczna Głównymi jednostkami tektonicznymi Ameryki Południowej są: prekambryjska platforma zajmująca wschodnią i środkową część kontynentu, położona na południowym-wschodzie paleozoiczna płyta patagońska i młody, kenozoiczny orogen andyjski, ciągnący się szerokim pasem wzdłuż zachodnich wybrzeży, stanowiący strefę aktywnego wulkanizmu i ruchów sejsmicznych.
Klimat kontynentu W Ameryce Południowej występują wszystkie strefy klimatyczne, począwszy od klimatu równikowego na północy kontynentu, poprzez zwrotnikowy, podzwrotnikowy, umiarkowany do subpolarnego na południu kontynentu. Pod względem opadów w Ameryce Południowej są tereny o obfitych opadach (Nizina Amazonki), ale również pustynne (w Andach). Na pustyni Atacama występuje najdłuższy okres bez opadów (400 lat) od roku 1670-1972. Również minimalne średnie opady są tam najmniejsze i wynoszą 0,8 mm Maksymalne średnie opady notuje się w Lloro-Choco (Kolumbia) 12717 mm.
Rekordowe temperatury Najwyższą temperaturę powietrza na kontynencie odnotowano 11 grudnia 1905 r. w argentyńskim mieście Rivadavia i osiągnęła ona 48,9 °C, a najniższą 1 czerwca 1907 r. w Sarmiento, wynoszącą -32,8 °C.
System wodny Ok. 85% powierzchni Ameryki Południowej należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego. Największymi rzekami są: Amazonka, Parana, São Francisco, Orinoko. Wśród niewielkiej liczby jezior wymienić należy: Maracaibo, Patos, Titicaca.
Na zachodnich stokach Andów Patagońskich w Chile oraz na nizinie pacyficznej w Kolumbii i w środkowym biegu rzeki Magdaleny opady przekraczają nawet 7000 mm rocznie. Najbardziej suchymi obszarami są zachodnie stoki w środkowej części Andów (pustynia Atacama poniżej 20 mm). Na pustyni Atacama są miejsca, gdzie ostatni deszcz spadł 400 lat temu. W północnej części Chile, w mieście Arica roczne sumy opadów nie dochodzą do 1 mm, a w Iquique bywają okresy kilkunastoletnie, w których nie spada ani jedna kropla deszczu.
Warunki panujące na kontynencie Kontynent mało rozczłonkowany, półwyspy i wyspy stanowią niewielką część całej powierzchni kontynentu, największe półwyspy: Brunswick, Taitao. Główne wyspy: Ziemia Ognista, Riesco, Santa Inés. Ameryka Południowa jest kontynentem o przewadze terenów nizinnych, średnia wysokość 655 m n.p.m. Na zachodzie kontynentu biegną góry Andy, będące przedłużeniem Kordylierów z Ameryki Północnej. Najwyższym szczytem jest Aconcagua w Argentynie (6959 m n.p.m.), a najniżej położonym terenem jest obszar Laguna del Carbon (105 m p.p.m.) na terenie Argentyny. Największe wyżyny Ameryki Południowej to: Wyżyna Gujańska, Wyżyna Brazylijska, Wyżyna Patagońska, niziny to: Nizina Orinoko, Nizina Amazonki, Nizina La Platy,
Dominujące języki Ameryka Południowa jest kontynentem wielojęzycznym. Głównymi językami są: portugalski, którym posługuje się 190 mln mieszkańców Brazylii (byłej kolonii portugalskiej) i hiszpański, którym mówi ok. 185 mln mieszkańców innych krajów (byłych kolonii hiszpańskich). W użyciu są też języki: niderlandzki, angielski, francuski, keczua, guarani i inne języki indiańskie. Językiem polskim posługuje się ok. 90 tys. mieszkańców polskiego pochodzenia z brazylijskich stanów Paraná, Santa Catarina i Rio Grande do Sul.
Ludność Amerykę Południową zamieszkuje ponad 392 mln mieszkańców (lipiec 2009). Ludność Ameryki Południowej jest zróżnicowana rasowo; Brazylia, Peru i Kolumbia to państwa o dużych mieszankach ras. Ludność tubylcza należy do rasy żółtej (mongoloidalnej) i zamieszkuje obecnie głównie Andy Środkowe, Peru i Ekwador, gdzie stanowi około 40% ludności. Główne języki tubylcze to keczua (język Inków) - około 10 mln osób, ajmara – około 1,5 mln osób i guarani – około 1 mln osób.
Państwa na kontynencie Na kontynencie jest 12 niepodległych państw i jedno terytorium zależne – Gujana Francuska. W sąsiedztwie kontynentu leżą grupy wysp: (Falklandy, Galapagos, Antyle razem z Trynidad i Tobago, Ziemia Ognista), z których tylko niektóre są niepodległe, a pozostałe stanowią terytoria zamorskie innych państw.
Flora Ze względu na dość duże obszary nienaruszone przez człowieka, w Ameryce Południowej można spotkać liczne gatunki flory. W dorzeczu Amazonki występuje typowy deszczowy las tropikalny. Można też spotkać obszary o odmiennej roślinności: na Wyżynie Brazylijskiej – lasy monsunowe, półpustynie w Peru i Boliwii. Najczęściej spotykane rośliny użytkowe to: ziemniak, tytoń, kakaowiec, ananas.
Fauna Świat Zwierzęcy Ameryki Południowej należy do neotropikalnej krainy zoogeograficznej, cechującej się występowaniem niewielkich liczby gatunków ssaków drapieżnych i kopytnych. Bardzo liczne są natomiast małpy szerokonose i gryzonie. Charakterystycznym rzędem są szczerbaki z mrówkojadami, pancernikami i leniwcami. Z kotów najbardziej znane są jaguary i pumy. Bogaty jest świat ptaków. Do endemitów należą m.in. strusie amerykańskie, kusaki i kolibry.
