PERVASIZCA HAREKET

1. PERVASIZCA HAREKET 10.12.2012 Dr. Kübra Yetiş-Şamlı

2. Pervasızca Hareket • „kasten veya pervasızca bir davranışla ve (böyle) bir zararın meydana gelmesi ihtimalinin bilinciyle işlenmiş bir fiil veya ihmal“

3. “Pervasızca Hareket”in Unsurları • İlk unsur: pervasızca hareket veya kaçınma → • Her somut olayda değerlendirilir. • Ölçü objektif: “makul bir taşıyıcı”.

4. “Pervasızca Hareket”in Unsurları - 2 • İkinci unsur: muhtemelen bir zarar meydana geleceği bilinci → • Ölçü sübjektif: somut olayda failin bilip bilmediği dikkate alınır.

5. “Pervasızca Hareket”in Unsurları – 3 • Failin bildiği zarar ihtimali = meydana gelen zarar ? • Hayır →

6. İspat Yükü • İspat yükü talepte bulunanda. • Emarelerle ispat yeterli

7. İçtihatlar • Int. Mining Corp. v. Aerovias (1978 N.Y.) • Eşyanın tesliminde uygulanan prosedürün kusurlu uygulanması pervasızca hareket teşkil etmez. • Prosedürün özenli şekilde uygulanması durumunda güvenliği sağlamaya yetersiz olduğu veya • Güvenlik sisteminin planlama/organizasyon yönünden yetersiz olduğu ispatlanmalı.

8. İçtihatlar - 2 • Yargıtay (11. H.D. E. 2010/15962 K. 2011/3420 T. 28.3.2011): • Bagajın kabinde taşınması gereken bagaj olduğu veya • Daha önce kabinde taşınmış olduğu ya da • Zararın doğduğu taşımada kokpitte taşınmak üzere görevli tarafından teslim alındığı kanıtlanmalı.

9. TÜZEL KİŞİNİN KUSURU

10. “Alter Ego” • Tüzel kişinin (TzK) kusuru= organın kusuru (TMK m. 50) • TzK’nin organına benzer işlevi olan • Yönetim kademesi → işletme hiyerarşisi • Bağımsız karar alma yetkisi • İşletmenin “beyni ve sinir sistemi” niteliğinde

11. “Alter Ego” - 2 • In re Tecomar S.A., DC New York 1991: • Bakım – onarım→ teknik departman→ tam yetkili departman yöneticisi • Yönetici elverişsizliği biliyor = işletme (taşıyan) biliyor.

12. “Alter Ego” - 3 • Yönetim ve denetim / gözetim kademesi = • İşletme tarafından • Genel olarak yönetimin ya da • Bir işin (tamamının ya da bir kısmının) genel denetiminin / gözetiminin devredildiği kişi.

13. Yasal Düzenleme • YTTK m. 1343: (1) 1976 t. Söz. m. 4 ve 1992 t. Söz. m. V § 2’nin uygulanmasında kusuru dikkate alınacak kişiler: • a) Gerçek kişilerde her bir gerçek kişi • b) Tüzel kişilerde organların ve organı oluşturan kişiler • c) Adi şirketlerde şirket ortakları • d) Donatma iştirakinde paydaş donatanlar ve gemi müdürü • e) Sayılan kişileri genel/özel yetkiye dayanarak temsil eden kişiler

14. Yasal Düzenleme - 2 • Gerekçe: • (http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss96.pdf ) • İngiliz hukukunda TzK’nin “alter ego”su dikkate alınıyor. • Sözleşmenin ilgili hükmü “alter ego” kavramına göre yorumlanırken bunun Türk Huk.’da ne anlama geldiğinin tayinine engel yok.

15. Yasal Düzenleme - 3 • Gerekçe: • TzK/Adi Ş. ortağı işi kendisi yapmak yerine genel/özel bir yetkiyle başka bir kişiye aktarmışsa → • o kişinin kusuru da aynı nitelikte. • Sonuç: o işin yapılmasında taşıyanın “alter ego”su

16. Yasal Düzenleme - 4 • Gerekçe: • Denize ve yola elverişlilik için → nitelikli kaptan • Kaptanın işe alınması uzman bir şirkete devredilmişse → taşıyanın ‘alter ego’su. • O hâlde: “Alter ego”nun işletmenin dışında bir kişi/işletme olması mümkün. • Örneğin: gemi yönetimi söz. ile yönetimin devredildiği kişi/işletme

17. Yasal Düzenleme - 5 • 1976 t. Söz. m. 4 ve 1992 t. Söz. m. V § 2 ≈ YTTK m. 1187 • YTTK m. 1343, öğreti ve uygulamada geliştirilen kriterlerle uyumlu. • YTTK m. 1343, YTTK m. 1187 bakımından kıyasen uygulanmalı.

18. KUSUR DERECELERİ

19. Kusur Dereceleri • 1. Kast : sonucu bilme + isteme a. Doğrudan kast (sonucu doğrudan isteme) b. Dolaylı kast (sonucu dolayısıyla isteme = sonuca razı olma – göze alma)

20. Kusur Dereceleri - 2 • 2. İhmal • [Failin davranışının sonucunu görmesi / görmesinin gerekmesi , buna rağmen gereken özeni göstermemesi] • a. Ağır ihmal • b. Hafif ihmal

21. Kusur Dereceleri - 3 • 2. İhmal • Bilinçli ihmal → Davranışın sonucu ihtimal dahilinde görülmekle beraber sonucun meydana gelmeyeceği düşüncesi ile gereken önlemlerin alınmaması

22. Dolaylı Kast – Bilinçli İhmal • Dolaylı kast → davranışın sonucunu görüyor ve “göze alıyor” • Bilinçli ihmal → olasılığı görüyor, düşük bir olasılık olarak değerlendiriyor, meydana gelmeyeceğini düşünüyor • Fark: bilinçli ihmalde dolayısıyla da olsa isteme yok→ irade unsuru eksik • Ayrım→ somut olayda ayırmak çok zor.

23. Pervasızca Hareket • Pervasızca hareket (Perv. Har.) hangi kusur derecesine denk geliyor? • 1. Dolaylı kast? • Karş. → Kast, hem doğrudan hem de dolaylı kastı ifade ediyor. • Perv. Har. için zarar ihtimaline ilişkin bilinç yeterli. İrade aranmıyor. • Tam olarak örtüşmüyor.

24. Pervasızca Hareket - 2 • 2. Ağır ihmal? • Karş. → Ağır ihmal için zarar ihtimalinin bilinmesi şart değil. • Perv. Har. için şart. (ikinci unsur) • Mahkeme kararları → ağır ihmale göre daha ağır ve yoğun bir ihlaldir.

25. Pervasızca Hareket - 3 • 3. Bilinçli ağır ihmal? • Karş. → Zarar ihtimalinin görülmesi ve bunun gerçekleşmeyeceğinin düşünülmesi pervasızca bir hareket değildir. • Bilinçli de olsa sonuçta ağır ihmal.

26. Pervasızca Hareket - 4 • 4. Bilinçli ağır ihmal ile dolaylı kast arasında bir kusur derecesi? • Karş. → Fail davranışın sonucunu ya ister ya da istemez. Bunun arası yoktur. → • Dolaylı kast ile bilinçli ağır ihmalin arasında başka bir kusur derecesine yer yoktur.

27. Pervasızca Hareket - 5 • 5. Hiçbiri? • Yeni bir formülasyon → • Mahkeme kararına esas olabilecek somut kriterler • Her somut olayda kriterlerin uygulanması → • Yeknesak uygulama