İnorganik Tozlar ve Akciğer Etkileşimi

1. İnorganik Tozlar ve Akciğer Etkileşimi Peri Arbak Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

2. TTD ETİK KURULU ÇIKAR ÇATIŞMASI* BEYAN FORMU (TTD Organlarında –Şube veya Genel Merkez organları, Çalışma Grubu Yürütme Kurulları, Yayın Kurulları, vb tüm Kurul ve Komiteler, Görev Almak Üzere Başvuru Sırasında sorulmak Üzere) Lütfen aşağıdaki sorulara yanıt veriniz: 1. Son üç yıl içinde, siz veya 1. derece akrabalarınızdan birisi, uzmanlık alanınızla ilgili bir sağlık / tütün endüstrisi kuruluşundan aşağıdakileri kabul ettiniz mi? - Bir kongre, sempozyum, kurs, panel vb bilimsel programa katılmak için maddi destek aldınız mı? - x Hayır  Evet - Kuruluş Adı / Adları: - Konuşmacı / Oturum Başkanlığı ücreti (Honoraryum) aldınız mı? - x Hayır  Evet - Kuruluş Adı / Adları: - Yöneticisi, oturum başkanı, düzenleyicisi olduğunuz eğitim toplantısı vb bir organizasyon için sponsorluk aldınız mı? - x Hayır  Evet - Kuruluş Adı / Adları: - Araştırmalarınız için fon kullandınız mı? - X Hayır  Evet - Kuruluş Adı / Adları: - Sizinle birlikte (aynı projede) çalışan personelden birisi, herhangi bir fon kullandı mı? - x Hayır  Evet - Kuruluş Adı / Adları: - Danışmanlık ücreti aldınız mı? - x Hayır  Evet - Kuruluş Adı / Adları: 2. Son üç yıl içinde siz veya 1. derece akrabalarınızdan birisi, bir sağlık endüstrisi kuruluşunun çalışanı oldunuz mu? - x Hayır  Evet - Kuruluş Adı / Adları: 3. Bir sağlık endüstrisi kuruluşuna ait sizin veya 1. derece akrabalarınızdan birisinin, herhangi bir hisse senedi ya da hissesi var mı? - x Hayır  Evet - Kuruluş Adı / Adları: 4. Sağlık endüstrisinin taraf olduğu bir konuda siz veya 1. derece akrabalarınızdan birisi, uzman tanık / bilirkişi olarak hareket ettiniz mi? - x Hayır  Evet - Kuruluş Adı / Adları: 5. Bunların dışında sağlık endüstrisiyle ilişkili çatışan başka sizin veya 1. derece akrabalarınızdan birisinin, herhangi bir mali çıkarınız var mı? Varsa lütfen belirtiniz. - x Hayır  Evet - Açıklayınız: - Kuruluş Adı / Adları: 6. Bir tütün endüstrisi kuruluşunun çalışanı oldunuz mu? Ya da böyle bir kuruluşunun taraf olduğu bir konuda uzman tanık veya bilirkişi oldunuz mu? Ya da böyle bir kuruluşa ait hisseniz/hisse senediniz var mı? HAYIR

3. Sunum Planı • Toz tanımı • Tozun depolanması • Tozun temizlenmesi • Tozun sonuçları

4. TOZ TANIMI (WHO 1997) • Tozlar boyutları 1-100 m arasında değişen ve havada bulunan katı partiküllerdir • Mesleki hiyjende hava kökenli partikül kavramı kullanılırken çevresel hiyjende havada asılı kalan partiküler madde kavramı yeğlenir

5. TOZ TİPLERİ (Silika, Kömür)

6. TOZ TİPLERİ (Metal, Asbest)

7. Toz Sınıflandırması • Fiziksel yapılarına ( aerodinamik çap) göre • Solunabilir ( respirable ) çapı <10 mikron ( 0,5- 5 mikron tehlikeli ) - Solunamaz (inhalable )çapı >10 mikron

8. 2. Kimyasal yapılarına göre • Organik tozlar ( pamuk tozu, şeker kamışı, kümes hayvanı tüyleri, mantar sporu, vb) • İnorganik tozlar ( demir tozu, asbest, çimento , silis tozu, kömür tozu,vb )

9. Tozların bazıları : • Akciğerde depolanır, fibrozise neden olur (Fibrojenik toz; silisyum dioksit, asbest) • Akciğerde depolanır, fibrozise neden olmaz (İnert toz; demir, çimento)

10. Tozun Depolanması • Partiküller oral veya nazal yolla inhale edilebilirler • İnhalasyon olasılığı; • Partikülün aerodinamik çapına • Vücut çevresindeki hava akımına • Soluma hızına bağlıdır

11. Depolanma Mekanizmalarının En Önemlileri Sedimentasyon Sıkışarak kümeleşme

12. Diğer Depolanma Tipleri(Elektrostatik depolanma gösterilmemiştir) Difüzyon Yakalama

13. Depolanma Burun Solumasıyla Daha Az(Burun-ağız solunumunda yüksek hız, türbülan akım var) • Büyüklüğü 30 m den fazla olan partiküller kafadaki havayollarında tutulur

14. Nazal soluma sırasında tozlar burun tüyleri tarafından tutulurlar ve havaakımının değiştiği alanlarda kümelenirler • Depolanan tozlar mukusla tutulurlar • Özellikle düşük ve orta hızlarda burun ağızdan daha iyi partikül filtresi görevi görür

15. Ağız Solumasında Daha Çok Toz Depolanır • Normalde ağız soluması yapan bireylerin akciğerlerinde daha fazla toz biriktiği söylenebilir

16. Egzersiz sırasında solunum akım direncinden dolayı burundan ağıza kayar • Partiküllerin depolanmasını ve atılmasını etkileyen diğer faktörler sigara kullanımı ve akciğer hastalığıdır

18. Trakeobronşiyal Ağaçta 10 m lik Partiküller Depolanır (Akım hızlı, santralde türbülan, periferde laminar, sıkışarak kümeleşme)

19. Daha Küçük Partiküller (2 m den küçük) Alveole Geçer (Fabriès, 1993)

20. Solunumsal Bronşioller ve Alveollerde Akım Hızı Yavaş ve Difüzyon Ön Plandadır

21. Fiberler Akciğerlere Penetrasyon Açısından Daha Farklı • 100 m lik fiberler bile akciğerlerin derinliklerine nüfuz edebilirler • Fiberin aerodinamik çapı penetrasyon yeteneğini belirlemektedir (Cox 1970) • Uzun fiberler için yakalama ile depolanma önem kazanmaktadır

22. MukosiliyerKlirens • Trakea ve bronşlar terminal bronşlara kadar üstü mukuslu siliyerepitel ile kaplı • Silialar düzenli ve senkronize hareket halinde olup, mukus tabakasını trakeadadk da 5-10 mm hızla yukarı doğru hareket ettirir • Sigara kullanımı mukosilierklirensi bozar

24. Alveoldeki Partiküllerin Yolculuğu • Partiküller; 1- Makrofajlar tarafından yutulurlar ve siliyalı epiteleoradan da dışarı taşınırlar 2- Pulmoneralanda kalırlar 3- Lenfatik sisteme girerler

25. Partiküllerin Temizlenme Fazları (Vincent 1995) • Hızlı temizleme kısımı (trakeobronşiyal temizlemeye bağlıdır, yarım günde gerçekleşir) • Orta temizleme kısımı (alveolar bölgedeki ilk faz makrofaj temizleme sürecidir, 10 günde gerçekleşir)

26. Yavaş temizleme kısımı (alveolar bölgedeki ikinci faz makrofaj temizleme sürecidir, 100-200 günde gerçekleşir) • Sekestrasyon fazında partiküller kalıcı olarak depolanırlar (fiks dokuda eşlikçi)

27. Pnömokonyozda Tozlar Nerede Birikirler?

28. Pnömokonyotik Nodüller Neden Üst Loblardadır? Lenfatik akım arteryel P tarafından belirlenir Lenfatik akım solunum hareketleri tarafından belirlenir

30. Asbest Lifleri Daha Çok Bazallerde Birikir

31. Sonuçta Küçük Partiküller Solunumsal Bronşiollerde Hastalık Yaparlar

33. Lenfatiklerle Temizlenme Aşağıdaki Paternleri Oluşturur

36. Tozlara Bağlı Sonuçlar(ACGIH, 1999; ISO, 1995; CEN, 1993; ICRP, 1994) • İnhale edilebilir partiküler fraksiyon; Bu burun veya ağıza inhale edilebilir toz bulutudur. Kereste veya parke tozları (nazal Ca riski var), kurşunlu karışımları bileylemek (emilebilir ve sistemik zehirlenmeye yol açabilir)

37. Torasikpartiküler fraksiyon; Kafa veya akciğerdeki havayollarına penetre olan materyeldir. Pamuk veya havayolu hastalığına yol açan diğer materyeldir

38. Solunabilir partiküler fraksiyon; Terminal bronşiyollerin ötesine, gaz alış verişinin yapıldığı bölgelere penetre olabilen partiküllerin fraksiyonudur. Kuartz ve silika içeren tozlar, kobalt ve diğer ağır metal içeren materyel bu kapsamdadır

39. Pnömokonyozda Akciğerlerin Oksidatif Hasarı • Solunumsal bronşioller, alveolar duktuslar ve keselerde biriken inorganik tozların alveolar makrofajlar tarafından fagositozu sonucunda AM’lar aktive olurlar ve süperoksid anyon ve hidrojen peroksid salınımına yol açarlar(W. N. Rom, et al, American Review of Respiratory Disease, vol. 136, no. 6, pp. 1429–1434, 1987. T. Takemura, et al, American Review of Respiratory Disease, vol. 140, no. 6, pp. 1674–1685, 1989.) • Kömür işçileri pnömokonyozu, silikozis ve asbestoziste bu iki oksidanın düzeyi kısa dönemde artar(W. N. Rom, Environmental Research, vol. 53, no. 1, pp. 16–28, 1990.)

40. Ön plandaki hücreler makrofajlar olsa da nötrofil ve lenfositler de artar BAL’da fibronektin, PDGF, IGF-1, TGF-β artmıştır(Y. Martinet, et al, The New England Journal of Medicine, vol. 317, no. 4, pp. 202–209, 1987. W. N. Rom, et al, Journal of Clinical Investigation, vol. 82, no. 5, pp. 1685–1693, 1988.) • TGF-β akut ve kronik silikozis olgularının akciğer biopsilerinin immünhistokimyasal incelemelerinde artmıştır(J. Jagirdar, et al, American Journal of Respiratory and Critical CareMedicine, vol. 154, no. 4, pp. 1076–1081, 1996.)

42. Kaynaklar 1- Hazard Prevention and Control in the Work Environment: Airborne Dust WHO/SDE/OEH/99.14 2- Nazire UÇAR, Dilek SAKA, Özgür COŞKUN, Ayşe SARI. Akciğerin Savunma Mekanizmaları. Solunum Hastalıkları 2002; 13: 153-160 3- IN-DEPTH REVIEW. Terry Brown. Silica exposure, smoking, silicosis and lungcancer—complexinteractions. OccupationalMedicine2009;59:89–95 4- WilliamN. Rom. Role of Oxidants in Interstitial Lung Diseases: Pneumoconioses, Constrictive Bronchiolitis, and ChronicTropicalPulmonaryEosinophilia. Mediators of InflammationVolume 2011, Article ID 407657, 5 pages 5- Cornelis J. A. Doelman, Rob Leurs, Willem C. Oosterom,andAaltBast. Mineral Dust Exposure and FreeRadical-MediatedLungDamage. ExperimentalLungResearch 16:41-55 (1990) 6- Gurney JW, Pneumoconiosis, (http://www.chestx-ray.com/lectures/pneumoconiosis/pneumoconiosis.pdf)

43. Oğuz Aral, Çanakkale