vagf ras kingar

1. �vagf�ras�kingar Gunnar Gunnarsson Smitsj�kd�mal�knir n�v. 2007 Mj�g algengar s�kingar, s�rstaklega hj� konum. Algengt � heilsug�slunni, br��am�tt�kum og inniliggjandi eldri sj�klingum.n�v. 2007 Mj�g algengar s�kingar, s�rstaklega hj� konum. Algengt � heilsug�slunni, br��am�tt�kum og inniliggjandi eldri sj�klingum.

2. Konur og �vagf�ras�kingar 11% f� �vagf�ras�kingar � hverju �ri > 50% allra kvenna a. m. k. x1 � �vi 25-50% aftur innan �rs 3-5% f� endurteknar �vagf�ras�kingar

3. �h�ttu��ttir Br�� bl��rub�lga � ungum konum Saga um bl��rub�lgu T��ar e�a n�legar samfarir Notkun s��isdrepandi efna �vagf�ras�kingar � eldri konum H�kkandi aldur Vaxandi hr�rleiki Estrogen skortur

4. Bakter�umiga (bacteriuria) Skilgreining Bakter�ur � �vagi Me� e�a �n einkenna Markt�k bakter�umiga Mi�bunu�vag > 100 ��sund �yrpingar � mL Mi�bunu�vag ef vi� �tlum a� greina �vagf�ras�kingu en ef vi� �tlum a� greina klam�d�u e�a gonorrhea �� �arf a� taka fyrsta �vag.Mi�bunu�vag ef vi� �tlum a� greina �vagf�ras�kingu en ef vi� �tlum a� greina klam�d�u e�a gonorrhea �� �arf a� taka fyrsta �vag.

5. Sta�setning s�kingar og einkenni Br�� bl��rub�lga (cystitis) T�� �vagl�t Svi�i vi� �vagl�t Eymsli yfir bl��rusta� Br�� n�ra- og skj��ub�lga (pyelonephritis) Hrollur, kalda Verkir � s��u Eymsli yfir n�rnasta� Muna a� hafa �essi klass�sku heilkenni � huga �egar e-r er gruna�ur um �vagf�ras�kingu.Muna a� hafa �essi klass�sku heilkenni � huga �egar e-r er gruna�ur um �vagf�ras�kingu.

6. Meinger� Bakter�ur berast upp �vagr�s �vagr�s styttri hj� konum R�ktanir fr� introitus, s�mu bakter�ur S�king me� bl��i e�a sog��um Sjaldg�ft Staphylococcus aureus Candida albicans

7. Meinvirkni bakter�a Vi�lo�un bakter�a �kvar�ar meinvirkni Einkum ���ing � pyelonephritis �n anat. galla Einnig mikilv�gt � endurteknum cystitis og s�kingum � tengslum vi� �vagleggi Bakter�ur bindast ekki vi� �ekjufrumur nema bakt. k�gur (fimbriae) e�a �nnur vi�lo�unarkerfi s�u til sta�ar Meinvirkni tengist ekki s�klalyfjan�mi E. coli Sermiger� (serotype) Adhesin � fimbriae (pili) Adhesin � yfirbor�i bakter�unnar �kve�nar serotypur sem valda frekar �vagf�ras�kingum en a�rar. �urfum ekki a� kunna ��r s�rstaklega. �kve�nar serotypur sem valda frekar �vagf�ras�kingum en a�rar. �urfum ekki a� kunna ��r s�rstaklega.

8. Meinvirkni��ttir bakter�a Proteus mirabilis Hemolysin, IgA pr�teasi, flagella (svipa), fimbriae Ureasi er mikilv�gastur, ens�m, alkal�skt �vag Struvite steinar myndast (fosfat, carbonat, magnesium) Staphylococcus saprophyticus Cystitis � ungum konum Binst fast vi� �vagf�ra�ekju, tengist lactosamine aflei�u Proteus er � eftir e. coli � r��inni yfir algengi bakter�a sem valda �vagf�ras�kingum. Ef alkal�skt �vag �� � mann a� gruna proteus. Hafa tilhneigingu til a� mynda struvite steina. Sko�ame� myndgreiningu ef proteus r�ktast � �vaginu. Saprophyticus er s�rstaklega algeng s�king hj� ungum konum � haustin, ekki vita� af hverju.Proteus er � eftir e. coli � r��inni yfir algengi bakter�a sem valda �vagf�ras�kingum. Ef alkal�skt �vag �� � mann a� gruna proteus. Hafa tilhneigingu til a� mynda struvite steina. Sko�ame� myndgreiningu ef proteus r�ktast � �vaginu. Saprophyticus er s�rstaklega algeng s�king hj� ungum konum � haustin, ekki vita� af hverju.

9. Varnir h�sils � �vagvegum �vag: osmolality, pH, l�fr�nar s�rur Fl��i �vags og losun Sl�mh�� (bakter�s�� virkni, cytokine) Hemlar vi�lo�unar bakter�a Pr�tein, mucopolysakkar�� IgA B�lgusvar B�lgufrumur og cytokine �n�miskerfi� Frumu- og vessabundin sv�run

10. Faraldsfr��i Algengasti s�kill er E. coli (75-90%) A�rir s�klar Proteus, pseudomonas, klebsiella, enterobacter, enterococcar, staphylococcar S. saprophyticus: ungar konur, haust, samfarir Sveppir �h�ttu��ttir: �vagleggur, s�klalyf, sykurs�ki, gj�rg�sla Veirur Hemorrhagiskur cystitis hj� ungum drengjum Adenoveira typa 11 Pseudomonas- sp�talar, �vagleggir og �n�misb�ling Enterococcar � ath. n�lega uppsettir �vagleggir, �arf �nnur s�klalyf gegn �eim en hinum s�klunum. Adenoveira 11 - Hj� ungum drengjum sem voru hraustir fyrir en hafa veri� mj�g veikir, einnig hj� transplant sj�klingum.Pseudomonas- sp�talar, �vagleggir og �n�misb�ling Enterococcar � ath. n�lega uppsettir �vagleggir, �arf �nnur s�klalyf gegn �eim en hinum s�klunum. Adenoveira 11 - Hj� ungum drengjum sem voru hraustir fyrir en hafa veri� mj�g veikir, einnig hj� transplant sj�klingum.

11. Greining Sm�sj�rsko�un: mi�bunu�vag, morgunn Pyuria (graftarmiga): n�mi 95%, s�rt�ki 71%. Hv�tfrumustrokkar Rau� bl��korn Bakter�ur Dipstick (pr�fstrimill) �d�rara, flj�tlegra, ��gilegra N�tr�t (n�trat?n�tr�t) Hv�tfrumuesterasapr�f R�ktun Bl��rub�lgu heilkenni � eymsli yfir bl��rusta�. Pyelonephritis einkenni - eymsli yfir flanka yfir n�rnasta�. Oft hvellaumir vi� bank yfir n�runum. Eymsli yfir paraspinal v��vunum eru ��ruv�si, nuddeymsli. Stundum �arf a� greina �arna � milli. Stundum eru �� engin einkenni, s�rstaklega ef eldri einstaklingur. Mestar l�kur � a� n� g��ri r�ktun �r morgun�vagi. Hv�tfrumustrokkar � cylinder af hv�tfrumum vegna s�kingar � n�runum. Diff. Dx: Muna a� n�rnasteinar valda bl��ingu � �vagvegina. Einnig infarct � n�ra, sjaldg�ft, �berandi RBK � �vaginu. Pr�tein, hv�tfrumur, n�tr�t. Margar bakt sem valda �vagf s�k valda ummyndun n�trats � n�tr�t, svo �a� bendir til �vagfs�kingar ef �a� greinist. �a� er ekki eins n�mt og hv�tfrumuesterasapr�fi� sem m�lir fyrir hv�tfrumum � �vaginu og bendir til s�k ef j�kv�tt. Bl��rub�lgu heilkenni � eymsli yfir bl��rusta�. Pyelonephritis einkenni - eymsli yfir flanka yfir n�rnasta�. Oft hvellaumir vi� bank yfir n�runum. Eymsli yfir paraspinal v��vunum eru ��ruv�si, nuddeymsli. Stundum �arf a� greina �arna � milli. Stundum eru �� engin einkenni, s�rstaklega ef eldri einstaklingur. Mestar l�kur � a� n� g��ri r�ktun �r morgun�vagi. Hv�tfrumustrokkar � cylinder af hv�tfrumum vegna s�kingar � n�runum. Diff. Dx: Muna a� n�rnasteinar valda bl��ingu � �vagvegina. Einnig infarct � n�ra, sjaldg�ft, �berandi RBK � �vaginu. Pr�tein, hv�tfrumur, n�tr�t. Margar bakt sem valda �vagf s�k valda ummyndun n�trats � n�tr�t, svo �a� bendir til �vagfs�kingar ef �a� greinist. �a� er ekki eins n�mt og hv�tfrumuesterasapr�fi� sem m�lir fyrir hv�tfrumum � �vaginu og bendir til s�k ef j�kv�tt.

12. Me�fer� I Me�h�ndla allar s�kingar me� einkennum me� s�klalyfjum Me�h�ndla gegnum s�ma? Bl��rub�lga. �vag � r�ktun ef: Saga um endurteknar �vagf�ras�kingar Einkenni hafa sta�i� lengur en 7 daga Br�� n�ra- og skj��ub�lga Leggja sj�kling inn ef verulega veikur Meta hvort unnt er a� gefa s�klalyf um munn Algengt a� gamalt f�lk sem me� j�kv��a �vagr�ktun, en eru oft einkennalaus, �arf ekki a� me�h�ndla me� s�klalyfjum. Ekki veri� s�nt fram � a� sl�kar s�kingar s�u h�ttulegar. Vi�mi�unarm�rk: 100.000 �yrpingar � 1 mL �vags telst j�kv�� r�ktun. Er � lagi a� me�h�ndla �vagfs�kingu � gegnum s�ma? J� �a� er � lagi, en a�eins ef um er a� r��a konu sem hefur fengi� �vagf�ras�kingu ��ur, �ekkir einkennin, eru alveg eins og h�n hefur ��ur teki� s�klalyf vi� sl�kum einkennum og hefur svara� me�fer�inni strax. Algengt a� gamalt f�lk sem me� j�kv��a �vagr�ktun, en eru oft einkennalaus, �arf ekki a� me�h�ndla me� s�klalyfjum. Ekki veri� s�nt fram � a� sl�kar s�kingar s�u h�ttulegar. Vi�mi�unarm�rk: 100.000 �yrpingar � 1 mL �vags telst j�kv�� r�ktun. Er � lagi a� me�h�ndla �vagfs�kingu � gegnum s�ma? J� �a� er � lagi, en a�eins ef um er a� r��a konu sem hefur fengi� �vagf�ras�kingu ��ur, �ekkir einkennin, eru alveg eins og h�n hefur ��ur teki� s�klalyf vi� sl�kum einkennum og hefur svara� me�fer�inni strax.

13. Me�fer� II E. coli �n�mi � �slandi 2004 amp 38%, TMP/SMZ 16%, cipro 3%, genta 1% Enterococca �n�mi � �slandi 2003 amp 11%, nitrofurantoin 1%, vanco 10% Bl��rub�lga 1 skammtur (87%), 3 dagar (94%), 5 dagar Kostir 3. daga vs. 5: betri me�fer�arheldni, �d�rari og minni aukaverkanir Br�� n�ra- og skj��ub�lga: 7-14 dagar Verulegt ampicillin �n�mi og l�ka fyrir trimetaprim og s�lfaeitthva�. Vaxandi �n�mi fyrir Cyprofloxas�nog genta. �n�mi hefur fari� vaxandi hj� E.coli svo vi� getum ekki alveg treyst � cypro eins og ��ur. Gentamycin er miki� nota� hj� ungu konunum sem koma me� uro-sepsis inn � br��am�tt�kuna. E.coli er n�nast undanteknlaust n�mur fyrir �essu og �arf bara a� gefa einu sinni � dag og er mj�g virkti. Haft veri� sett upp �vagleggir e�a eitthva� sl�kt hugsa enterococcar. Kj�rlyf gegn enterococcum � �vagi er ampicillin. MUNA �a�!! Einnig nitrofurantoin sem virkar vel � enterococca. Vancomycin er eing�ngu nota� �egar um ampicillin �n�ma enterococca er a� r��a. Bl��rub�lga er me�h�ndlu� a� me�altali � 3 daga (stundum � 5 daga). Au�vita� ��gilegt a� gefa bara einn st�ran skammt en �g held a� s� ekki svo oft gert. N�rnaskj��ub�lgu getur �urft a� me�h�ndla iv.Verulegt ampicillin �n�mi og l�ka fyrir trimetaprim og s�lfaeitthva�. Vaxandi �n�mi fyrir Cyprofloxas�nog genta. �n�mi hefur fari� vaxandi hj� E.coli svo vi� getum ekki alveg treyst � cypro eins og ��ur. Gentamycin er miki� nota� hj� ungu konunum sem koma me� uro-sepsis inn � br��am�tt�kuna. E.coli er n�nast undanteknlaust n�mur fyrir �essu og �arf bara a� gefa einu sinni � dag og er mj�g virkti. Haft veri� sett upp �vagleggir e�a eitthva� sl�kt hugsa enterococcar. Kj�rlyf gegn enterococcum � �vagi er ampicillin. MUNA �a�!! Einnig nitrofurantoin sem virkar vel � enterococca. Vancomycin er eing�ngu nota� �egar um ampicillin �n�ma enterococca er a� r��a. Bl��rub�lga er me�h�ndlu� a� me�altali � 3 daga (stundum � 5 daga). Au�vita� ��gilegt a� gefa bara einn st�ran skammt en �g held a� s� ekki svo oft gert. N�rnaskj��ub�lgu getur �urft a� me�h�ndla iv.

14. Me�fer� III Nitrofurantoin Ekki eins virkt gegn Gram- st�fum ��rum en E. coli eins og TMP/SMZ og quinolone Verkar ekki � proteus og pseudomonas Gefi� � 7 daga � bl��rub�lgu Auki� v�gi vegna �n�mis fyrir quinolonum? Einkennalaus bakteriuria, me�h�ndla Konu � me�g�ngu Lokun � �vagveg Bl��rub�lgu �arf a� me�h�ndla me� nitrofurantoin �urfi a� gefa � 7 daga en ekki � 3 daga. Hann hefur � tilfinningu a� �a� s� vaxandi notkun nitrofurantoins vegna ampicillin �n�mis og �ar me� auki� v�gi vegna �n�mis fyrir quinolonum. Yfirleitt me�h�ndlum vi� ekki einkennalausa bakter�umigu � en undantekningar eru � me�g�ngu e�a e-r obstruction � �vagvegum.Bl��rub�lgu �arf a� me�h�ndla me� nitrofurantoin �urfi a� gefa � 7 daga en ekki � 3 daga. Hann hefur � tilfinningu a� �a� s� vaxandi notkun nitrofurantoins vegna ampicillin �n�mis og �ar me� auki� v�gi vegna �n�mis fyrir quinolonum. Yfirleitt me�h�ndlum vi� ekki einkennalausa bakter�umigu � en undantekningar eru � me�g�ngu e�a e-r obstruction � �vagvegum.

15. Endurteknar �vagf�ras�kingar For�ast s��isdrepandi efni �vagl�t eftir samfarir verkar ekki Varnandi s�klalyfjame�fer� Eftir samfarir ef kl�r tengsl Samfellt, ein tafla a� kveldi, 95% minnkun Tr�nuberjasafi S�kingum f�kkar 12-20% Proanthocyanidin hamla bindingu s�kla Estrogen � postmenopausal konum Sta�bundi� krem og hringur

16. Renal og perinephric abscess Renal abscess Oftast ascenderandi s�king, 2/3 me� anatom. galla Gruna ef hiti, verkur og leukocytosis > 5 daga �vag getur veri� e�lilegt, TS n�mara en US Drenera ef abscess > 3 cm, s�klalyf � vikur Abscess > 5 cm, drenera endurteki� e�a a�ger� Perinephric abscess S�king � perirenal fitu, sjaldg�fari Eymsli n�r yfirbor�i, stundum b�lga � flanka TS, h�rri d�nart��ni, s�klalyf, a�ger�

17. �vagf�ras�king, �vagleggur Notkun �vagleggja er mismunandi T�malengd tengist s�kingu Extraluminal s�king oftar en intraluminal Bakteriuria vs. s�king me� einkennum Oft a�rar og �n�mari bakter�ur Bl��- og �vagr�kta ef einkenni s�kingar Funguria Oftast s�klun. 1,3% f� candidemiu Pyuria ekki endilega s�kingarmerki Ef leggur er fjarl�g�ur losna 35% vi� candiduriu

18. Abscess sem l�tur �t eins og tumor � urographiu, aflagar calices n�rans.Abscess sem l�tur �t eins og tumor � urographiu, aflagar calices n�rans.

19.

20. Intrarenal abscess.Intrarenal abscess.

21. Perirenal abscess, b�lgan hefur teygt sig �t � v��vanum yfir n�ranu.Perirenal abscess, b�lgan hefur teygt sig �t � v��vanum yfir n�ranu.

22.

23. Prostatitis Tilur� s�kingar? T�mabundin s�klun �vagr�sar? Hlutverk samfara? Mismunandi heilkenni Br�� s�king lei�ir venjulega ekki til langvinnrar Gu�mundur Vikar fer yfir �etta � kirurgiunni.Gu�mundur Vikar fer yfir �etta � kirurgiunni.

24. Br�� bl��ruh�lskirtilsb�lga Orsakir Gram � stafir, oftast E. coli Einkenni H�r hiti, hrollur, perineal- og bakverkur, �vagf�ras�kingareinkenni, stundum �vagtreg�a B�lga � kirtli, stundum microabscessar Greining Heitur, b�lginn og aumur kirtill Flestir me� bacteriuriu Transrectal �mun til greiningar � abscess Me�fer� S�klalyf � 4 vikur Fylgikvillar eru abscess, epididymitis, n�rnab�lga

25. Langvinn bl��ruh�lskirtilsb�lga Orsakir Oftast E. coli, einnig klebsiella, enterobacter, proteus og enterococcar Sveppir og mycobacteriur sjaldg�f Einkenni Margir einkennalausir, perineal einkenni, bakverkir e�a dysuria Greining er erfi�, massage? Me�fer�. Erfitt a� l�kna. TMP 2x2 � nokkra m�nu�i Ciprofloxacin 500 mg x 2

26. Nonbakterial prostatitis Orsakir ��ekktar Einkenni l�k og � langvinnum prostatitis R�ktanir neikv��ar Hlutverk chlamydiae og ureaplasma? Kl�n�sk sv�run vi� erythromycin og tetracyclinum