YOĞUN BAKIM PERSONELİ ARASINDA OLAĞAN VE ACİL DURUMLARDA İŞ BÖLÜMÜ

1. YOĞUN BAKIM PERSONELİ ARASINDA OLAĞAN VE ACİL DURUMLARDA İŞ BÖLÜMÜ Hemş.Gönül ÖZTÜRK ÇÜTF Balcalı Hastanesi Koroner Yoğun Bakım http://hastaneciyiz.blogspot.com Sağlık Slayt Arşivi:

3. Yoğun bakım nedir ? • Yoğun bakım bilim dalı anesteziyoloji bilim dalından 40 yıl önce Fransa’da ve ABD’de doğmuş, son 15 yıl içerisinde çok önemli gelişmeler kaydetmiş bir bilim dalıdır. • 1852 yılında Kırım Harbinde çok önemli hizmetleri olan hemşire Florence Nightingale’in kritik hastaların hepsinin mümkün olduğu kadar aynı koğuşta toplanmaları daha iyi bir hemşire bakımından yararlanmalarını sağlar gözlemi yoğun bakım ünitelerinin gerekliliğini ortaya koyan önemli bir kavram olmuştur.

4. Yoğun bakım üniteleri • Yaşamsal tehlike içindeki kritik hastaların izlenerek yaşam fonksiyonlarının desteklendiği özel tedavi ve bakım ekibi ile iyileştirildiği birimlerdir.Bu nedenle bütüncül bir yaklaşım gerektirir. • Günümüzde yoğun bakım kritik hastalarda hastalığın sebebinin veya çeşitli durumlarda ortaya çıkan semptomların tedavilerine yönelmiş bir tıp dalı olup bu amaçla gerektiğinde yapay solunum aygıtları, böbrek,diyaliz aygıtları, defibrilatör gibi yapay aygıtları kullanan, organ ve sistem yetersizliklerinde farmakolojik metodları uygulayan kadrosunda yetişmiş hekim, hemşire ve teknisyenlerin yer aldığı servisler olarak tanımlanabilir.

5. Amerikan yoğun bakım derneği yoğun bakım hastalarını ; - tıbbi anlamda dalgalanma gösteren -hayatta kalmayı sağlamak için hekim hemşire arasında kurulan uyumla yürütülecek tedaviye - bu tedavinin dalgalanmalar göstermeden uygulanmasına -özellikle detaylara yönelik özene ihtiyaç duyan hastalar -fizyolojik dekompansiyon nedeniyle risk altında bulunan hastalar ve beklenmeyen ters olayları önleyebilmek ve yoğun bakım ekibi tarafından anında müdahale imkanı tanıyabilmek için monitörizasyon gerektiren hastalar şeklinde tanımlanmaktadır

6. Bu tanımlamadan anlaşılacağı gibi; -kritik hastalar -seyri sırasında kritikleşme tehdidi altında bulunan hastalar -çok yakından izlenmesi gereken ve bu amaşla monitörizasyon,hemşire ve hekim takibi altında bulunması gereken hastalar Yoğun bakım hastalarını oluşturur.

7. Kritik bakım uzmanlık alanı kritik bakım olan multidisipliner sağlık bakım ekibi tarafından hastalara verilmektedir. Bu multidisipliner grup hekimler,uzman hemşireler, eczacılar, solunum tedavi ekibi ve diğer uzmanlaşmış terapistlerden oluşmaktadır. • Ekip çalışmasının en iyi sergilendiği alan yoğun bakım servislerdir. Ekibin üyeleri arasında bilime, beceriye, kolektif çalışmaya ve saygıya dayanan bir ilişki olmalıdır. Bu ilişkinin sürekliliği zorunludur. En ideal yoğun bakım yaratmaya çalışmak için ekibin her üyesinin sorumluluklarını ve sınırları çok iyi bilmesi önemlidir.

8. Yoğun bakımlarda sağlık ekibi • Her hizmet grubunun ortak amaca yönelik olarak bir araya geldiği, üyelerin sorumluluk ve yetkileri paylaşarak işbirliği içinde çalıştığı işlevsel ekiplerdir.

9. EKİP Paylaşılan liderlik rolleri bireysel ve karşılıklı sorumluluk Özel ya da ekibin kendi belirlediği amaçlar Toplu sonuçlar ( hizmetler ) Tartışma ve problem çözme teknikleri Performansı değerleri ortaya koyarak doğrudan ölçme Tartışma ,karar verme tekniklerini kullanma BERABER ÇALIŞMA.. GRUP Güçlü ve tek lider Bireysel sorumluluk Organizasyon misyonu ile paralel misyon ve amaçlar Bireysel sonuçlar ( hizmet ) Rutin olarak yapılan (haftalık,aylık) toplantılar Parformansı grubun etkileri ile dolaylı olarak ölçme Tartışma, karar verme ve temsil etme SONUÇ: Her GRUP bir EKİP olmayabilir

10. Ekipte her üyenin hasta bakımına katkısı değerlidir Bir hizmet grubunun • Yetersiz hizmet görmesi / devre dışı kalması tüm yoğun bakım hizmetlerinin başarısını olumsuz etkileyerek, • Hastada sekel kalmasına / hastanın kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle, sağlık hizmetlerinin nitelikli sunulması yaşamsal öneme sahiptir.

11. Sağlık hizmetlerinin etkin şekilde yerine getirilmesi • Örgütsel nedenlere bağlı olduğu kadar • Hizmet sunan profesyonellerin niteliği, niceliğine • Profesyoneller arası ilişkilerin kalitesine bağlı bulunmaktadır.

12. Yoğun bakımın özellikleri • Örgütlerde hiyerarşilerin olması, • Tıp bilimi ve teknolojideki ilerlemelere paralel olarak ekibi oluşturan üyelerin sayı ve niteliğinde değişiklerin olması • İş görme yöntemlerinin farklılaşması • Ekip üyeleri arasında karşılıklı görev bağımlılığının olması gibi nedenler Yoğun bakım ünitelerini karmaşık, sosyal sistemler haline getirmiştir

13. Bu karmaşık hizmet birimlerinde • Nitelikli hasta bakımı verebilmek ancak, etkin ve koordineli bir şekilde çalışan sağlık ekibi ile mümkündür.

14. Yoğun Bakım Ekibi

15. Yoğun bakım ekibi • Yoğun bakım sorumlu doktoru:Konusunda deneyimli, çalışma zamanının %50sinden fazlasını yoğun bakımla ilgili işlerde kullanana ve 24 saat ulaşılabilecek bir uzman • Uzmanlık dalı genellikle önemli değildir

16. Yoğun bakım sorumlusunun özellikleri • Risk altındaki hastalara tanı koyabilmeli, takip ve tedavi edebilmeli • Hemodinamik bozukluklar, kalp yetmezliği, aritmiler • Solunum yetmezliği • Akut nörolojik olaylar • Akut ve kronik böbrek yetmezliği • Akut endokrin ve metabolik bozukluklar

17. Yoğun bakım sorumlusunun özellikleri • İlaç reaksiyonları • Kanama bozuklukları • Ciddi enfeksiyonlar • Beslenme • Karaciğer yetmezliği • Asit-baz ve sıvı elektrolit dengesi • Zehirlenmeler hakkında bilgi sahibi olmalı ve girişim yapabilmeli

18. YOĞUN BAKIM SORUMLUSUNUN BİLMESİ GEREKEN GİRİŞİMLER • Hava yolu açılması ve bakımı • İV kateter yerleştirilmesi ve hemodinamik monitörizasyon • Geçici pacemaker • CPR • Torakal tüp uygulanması • Bronkoskopi • Perkütan trakeostomi • Renal replasman tedavisi

19. YOĞUN BAKIM SORUMLU HEMŞİRESİ • Tercihan yüksek lisans yapmış, • en az 2 yıl yoğun bakım deneyimi olan, • yoğun bakımdaki riskleri bilen, • hasta, hasta yakını, doktor ve diğer personelle ietişimi iyi olan, • bilimsel gelişmeleri takip edebilecek özelliklere sahip olan hemşirelerden seçilmelidir.

20. YOĞUN BAKIM HEMŞİRESİ • Hastanın yaşam kalitesini değerlendirebilmeli • Hasta bakım ile ilgili etik kuralları iyi bilmeli • Hasta takibinde kullanılan skor sistemleri hakkında bilgi sahibi olmalı • Doktorun yaptığı girişimler hakkında bilgi sahibi olmalı ve gerektiğinde yardım edebilmeli • Hasta takibinde kullanılan alarmlar hakkında bilgi sahibi olmalı, doktora bilgi vermelidir • Hasta kabulü ve transportunu sağlamalı • Hasta bakımını yapabilmelidir • Sterilizasyon ve dezenfeksiyon kurallarını bilip uygulayabilmelidir.

21. Yoğun bakım solunum terapisti • Gerektiğinde tüm çalışma zamanı yoğun bakımda geçebilmelidir.Solunum yolu bakımı,hasta transferi ve mekanik ventilasyon konusunda deneyimli olmalı,solunum parametrelerini ölçüp değerlendirebilmelidir. • Endikasyonlarına uygun solunum ve ayırma konusunda bilgi sahibi olmalı • Solunum problemi olan hastaları monitörize edebilmeli • Solunum yolu bakımını iyi bilmeli • Problemleri farkedip doktora bildirebilmeli

22. YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE: ÇOK SAYIDA, DEĞİŞİK UZMANLIKLARA SAHİP PROFESYONELLERİN BİR ARADA HİZMET VERMESİ Bu profesyonellerin kendi • Mesleki eğitimlerinden getirdikleri farklı getirilerin olması; • Üyelerin ekip ve ekip çalışması kavramına yükledikleri anlamın farklılık göstermesi ekip çalışmasında sorunlar yaratmaktadır Başka bir deyişle, sağlık meslek üyelerinin • Değişik öğreti düzeylerinden gelmesi • Farklı inanç,amaç ve değerler sistemine sahip olması; ekip üyeleri arasında uyumsuzluklara neden olmaktadır.

23. Yoğun bakım ekibi içindeki uyumsuzlukların: - Ekip üyelerini hizmet verdikleri hastayı olumsuz etkilemesi /iyileşme sürecini uzatması kaçınılmaz bir sonuçtur. - Oysa, yoğun bakım ünitelerinde, ekip üyelerininvar olma nedeni; hastaya bireyselleştirilmiş ve bütüncül sağlık hizmeti vermektir.- Bu temel amaca ulaşmanın bir yolu da,yoğun bakımünitelerinde; etkin ve verimli çalışan bir ekip oluşturmak ekibin uyumlu şekilde işlerliğini sağlamaktır.

24. Ekip çalışması organizasyonu • Ekip üyelerinin seçimi: Üyeler ve lider • Ekip içinde liderlik • Ekibin amacı ve hedefleri • Ekip üyelerinin rolleri • Ekip içinde iletişim • Kararlara katılım • Ödüllendirme • Ekip faaliyetlerinin koordinasyonu

25. ETKİN ŞEKİLDE İŞLERLİK GÖSTERENEKİPLERİ HEMEN ÖRGÜTLEMEK GÜÇTÜR • Ekip üyelerinin seçimi • Ekip kurmak uzmanlık ve beceri gerektirir. • YBÜ’ne Hasta kabulünden taburculuğuna dek, hastalığın her aşamasında; ekipteki üye sayısı ve çeşitliliği değişeceğinden ekip üyelerinin seçimi önem kazanmaktadır.

26. Ekip içinde liderlik • Ekip liderliği ise, dönüşümlü olup, rolü ekip çalışmasının ve hasta sorunlarının gerektirdiği beceri ve deneyim ile sınırlıdır • .

27. Ekibin amacı ve hedefleri • Hastanın içinde bulunduğu kritik durumu atlatmasını sağlamak • Hastaya en son tedavi ve bakım olanaklarını sunmak • Sürekli izlem • Yoğun bakımda kalış süresini kısaltmak • Hastanın yaşamını tehdit edebilecek olası durumları önceden görerek, gerekli girişimlerde bulunmak • Hastanın yaşam süresini ve kalitesini arttırmak • Hastayı erken dönemde mobilize etmek ve kendi bakımına katılmasını sağlamak

28. Üyelerin rolleri • Ekip yaklaşımı, üyeler arasındaki görev sınırlarını belirlemek, hizmetlerdeki tekrarları ve boşlukları ortadan kaldırmak için işbirliği yapmayı gerektirir • Ekipteki her üyenin rolünün açık olarak belirlenmesi gerekir. • Genellikle, ekip üyelerinin rollerinin, üyeler tarafından açık ve net olarak bilinmemesine bağlı rol belirsizlikleriyle ilgili çatışmalara sıkça rastlanmaktadır. • Bu nedenle, ekipteki her üyenin kendi rolünün yanı sıra diğerlerinin rollerini de iyice bilmesi gerekmektedir.

29. Üyelerin rolleri • Çoğu zaman, ekip üyeleri görevlerinin diğer üyelerin görevleri ile çakıştığını görürler. • Bu tür görev çakışmaları / görev tekrarları olduğunda; görevler paylaşılmalı ve o görevi kimin yerine getireceğine karar verilmelidir . • Görev dağıtımında, ekip üyelerinden her birinin inançları, deneyimleri, tercihleri, güçlü yanları ve sınırlılıkları dikkate alınmalıdır

30. Üyelerin rolleri • Yine ekip üyelerinin birbirlerinin işlevleri hakkındaki inançları da önemlidir. • Her bir ekip üyesi; birbirlerinin uzmanlık alanlarına saygı göstermeli, birbirlerinin hizmetlerini desteklemeli, sorumlulukları paylaşma arzusu içinde olmalıdır.

31. EKİP İÇİNDE AÇIK İLETİŞİM • Ekip içi / ekip dışı ilişkilerde etkin bir işlerlik sağlamak için açık iletişim gereklidir. • Yoğun bakımda ekip içi karar verme ve etkileşim süreci ; ast-üst ilişkisine temellendirilmemelidir. • Sağlık personeli arasındaki etkileşim genellikle, bakım sırasında işleve yönelik yapı içinde ortaya çıkar.

32. Ekip içi kararlara katılım Sağlık ekibi üyeleri, hastanın iyileşme süresini hızlandırmak amacıyla, kendi uzmanlık alanıyla ilgili kararlara eşit düzeyde katılmalıdır. Ekip üyelerinden birinin kararlara katılımının sınırlanması durumunda; hasta bakım hizmetlerinin etkinliği azalır. Kararlara katkısı olmayan üyede iş doyumsuzluğu oluşur. Kararların gerçekleşme şansı azalır.

33. Ekip faaliyetlerinin koordinasyonu • Ayrıca, ekip faaliyetlerinin koordinasyonu sağlanmalıdır. • Sağlık hizmetlerindeki ekip çalışması işleyen dişli çarklar gibidir. • Her dişli çark, diğerine uyum sağlayacak şekilde, eşit ritimle dönerek çalıştığında; ancak, istenilen sağlık hizmeti gerçekleştirilmiş olur. • Üyelerinden biri, bir sorunun çözümü veya işin zamanında yerine getirilmesi konusunda yardıma gereksinim duyduğunda, lider diğer ekip üyelerinden arkadaşlarına yardımcı olmasını isteyebilir

34. Ekip çalışmasında yaşanan sorunlar • Bakımının kalitesini yükseltmeye yönelik olarak geliştirilen ekipler; İyi örgütlenmediği ve koordine edilmediği zaman,birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. • Bu nedenle, ekibinin etkin bir şekilde işlev görmesi için, ekip çalışması önündeki engelleri bilmenin yararlı olacağı düşünülmüştür.

35. Ekip çalışmasında yaşanansorunlar • Ayrıca, yapılan araştırmalar; sağlık profesyonellerinin birbirlerinin ekip içindeki katkılarını yeterince bilmedikleri, • Buna bağlı olarak iletişim kurmadıklarını göstermektedir. • Ekip üyelerinin birlikte hasta sorunlarını ortaya çıkarmaları, • Bu sorunları tartışmaları, • Her birinin uzmanlıkları yoluyla sorunlara çözüm bulmaları yok denecek kadar azdır.

36. Ekip çalışmasında yaşanan sorunlar • Bu nedenle bazı yetenekler hasta yararına kullanılmamakta / kullanımını sağlayacak işbirliği ortamı oluşturulamamaktadır • Diğer bir deyişle, sağlık profesyonelleri birbirlerini yeterince tanımamaktadır. • Oysa, sağlık profesyonellerinin etkin ve uyumlu çalışması, bir hastanın ölümcül durumdan yeniden yaşama kazandırılması sürecinde rol almalarından dolayı,yaşam kurtarıcıdır ve önemlidir

37. Ekip çalışmasındayaşanan sorunlar KİŞİLERARASI ILİŞKİ KURMA BECERİSİ GEREKTİRİR Bu beceri olmazsa; • üyelerdeişe karşı isteksizlik,tükenme oluşabilir • Üyeler arasında çatışmalar, görülebilir. • Bireysel çalışmayı benimseyen kimseler,ekip üyeleri tarafından beklenen etkileşim/ortaklıktan rahatsız olabilirler

38. Ekip çalışmasında yaşanan sorunlar Ekibin amacı tanımlanmadığında, Üyelerin rol ve sorumluluklarındaki farklılıklar açıklanmadığında; ÇATIŞMALAR DOĞABİLİR • ÇATIŞMALAR • DOĞABİLİR • Kişilik, • kültür, • eğitim, • beceriler, • statüler, • Ödeneklerdeki FARKLILIKLAR potansiyel çatışma kaynaklarıdır

39. OTONOMİ AZALIR • Bağımsızlığa ve otonomiye değer verenler, • Bir ekipte görevlendirilince ;kayba uğradığı duygusuna kapılır. • Bazı sağlık görevlileri için hastalarını paylaşmak zordur. • Diğerleri ile aynı fikirde olmadığı zaman,grubun kararlarına uymak ve ona göre davranmakta zorlanırlar

40. UYUMLULUK GEREKTİRİR • Grup normlarına bağlılık için üyelerini zorlayan, • Farklı fikirlerde olmanın yasaklandığı GRUPLARDA, • Karmaşık sağlık bakımının; büyük ölçüde profesyonel yargı ve esneklik gerektiren durumlarını • OTORİTER ŞEKİLDE ÇÖZMEK CİDDİ SONUÇLAR DOĞURABİLİR

41. KONTROL ARTAR • Yalnız çalışırken, hatalar /eksiklikler gizlenebilir. • Ancak, ekip içinde çalışırken, • Mükemmel profesyonellerini bile tehdit edebilen bir açıklık vardır.

42. SORUMLULUK DAĞILIR, PAYLAŞILIR • Ekip üyelerinin bireysel farklılıkları nedeniyle • EKİP ÇALIŞMASI her bir ekip üyesinin çalışma tarzında esneklik ve tolerans gerektirir . • Olabilecekleri kestiremeyenlerde; BU BELİRSİZLİK DURUMU iç çatışma yaratabilir. • Ekip başarısı tüm üyelerce paylaşılıyorsa her üye öteki üyenin becerisine / kararına inanmak zorundadır. • EKİPTE Sağlık sorununa Çözüm Bulma SORUMLULUĞU HERKESE AİTTİR

43. Bilgi eksikliği / Bilgi paylaşımındayetersizlik : • Sağlık ekibi üyeleri hastaları / işleri ile ilgili farklı tipteki bilgi kaynaklarına ayrıntılı bir şekilde gereksinim duyarlar

44. Zamanın sınırlı olması / zaman baskısının olması, • Sağlık profesyonelleri acil durumlarda hızlı karar alıp, uygulamaya geçmek zorundadır. • Ekip üyelerinin konuyu enine boyuna düşünüp, inceleme olanakları oldukça sınırlıdır. • Ekip çalışması karar verme sürecini uzatır • Ekibi bir araya getirmek, danışmak ve kararlara katmak zaman alır.

45. İŞİ SEVMEME, İŞE BAĞLILIĞIN YETERSİZOLMASI: • Bazı ekip üyeleri görevlerini en iyi şekilde yerine getirmeye çalışırken, diğerleri işlerini bu kadar istekle ve şevkle yerine getirmeyebilir

46. Duygusal tepkileri ve ön yargılar: • Ekip üyelerinin birbirlerine karşı / hasta ve yakınlarına karşı olan duygusal tepkileri ve ön yargıları, ekip dayanışmasını olumsuz yönde etkiler.

47. Kurumsal kaynakların sınırlı olması • Para, • Ekipman • İnsangücü • Malzeme gibi kaynakların ekip üyeleri arasında eşit ve adil bir şekilde dağıtılmayışı Ekip çalışmasını olumsuz olarak etkiler

48. Ekip üyeleri arasında hasta bakımı ve tedavisine yönelik amaç birliğinin olmaması

49. İŞ GÖRME PROSEDÜRLERİNİN YETERSİZ OLMASI: • Hasta sorunlarına sistemli yaklaşmayı sağlayan işlerini yaparken üyelere yol gösteren rehberlerin / politikaların yetersizliği

50. Ekip üyelerinden herhangi birineverilen değerin yetersiz olması; • Ekip çalışmasına katkıda bulunan bir üyenin ekip ilgisini, desteğini yetersiz bulması,