Politechnika Wrocławska Wrocław, 04.06.2009 Maria Misiewicz Ekspert Boloński

1. Proces Boloński w codziennej działalności uczelniDwustopniowość szansą uczelni na zreformowanie studiów Politechnika Wrocławska Wrocław, 04.06.2009 Maria Misiewicz Ekspert Boloński Maria Misiewicz, ekspert boloński

2. Proces Boloński (PB) Cel: utworzenie Europejskiego Obszaru Edukacji Wyższej(EOSW) poprzez harmonizację krajowych systemów edukacji wyższej. Cele edukacji wyższej w EOSW: • dostosowanie kształcenia do potrzeb dynamicznie poszerzającego się i zmieniającego się rynku pracy – zapewnianie zatrudnialności absolwentów, • przygotowanie absolwenta do bycia aktywnym obywatelem w demokratycznym społeczeństwie, • dbałość o rozwój osobowy studenta • rozwój i podtrzymanie podstaw wiedzy zaawansowanej. Maria Misiewicz, ekspert boloński

3. EOSW – środki realizacji Zadania i narzędzia wskazane w Deklaracji Bolońskiej oraz pojawiające się w Procesie. Wszystkim działaniom przyświeca nowabolońska filozofia kształcenia „Teacher oriented” nauczanie „Student centered, outcome oriented” kształcenie. Maria Misiewicz, ekspert boloński

4. Proces Boloński (2) ZADANIA: • Rozwijanie mobilności studentów i pracowników, • Zapewnianie porównywalności kwalifikacji ( EOSW ), • Zapewnianie i doskonalenie jakości kształcenia i badań naukowych, • Umacnianie europejskiego wymiaru szkolnictwa wyższego. Maria Misiewicz, ekspert boloński

5. Proces Boloński (3) NARZĘDZIA: • Studia dwu(trój)stopniowe • System ECTS • Systemy zapewniania jakości (akredytacje krajowe i europejskie ), • Suplement do dyplomu, • Bolońska i krajowe ramy kwalifikacji. Maria Misiewicz, ekspert boloński

6. Realizacja zadań PB Narzędzia same w sobie niewiele znaczą. Nabierają one sensu tylko wtedy, gdy spełniają się jako środki realizacji ustanowionych celów. Wdrażając narzędzia należy znać i rozumieć cele dla jakich zostały opracowane i jakim mają służyć. Maria Misiewicz, ekspert boloński

7. Studia dwu(trój)stopniowe Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego bazuje na trzech stopniach studiów, z których każdy jest cyklem zamkniętym i ma za zadanie przygotować absolwentów do pracy zawodowej oraz do dalszego zdobywania i rozwijania kompetencji. Maria Misiewicz, ekspert boloński

8. Studia dwustopniowe (1) Każdy stopień stanowi odrębne studia prowadzące do uzyskania przez studenta określonych efektów kształcenia. Zastosowanie „grubej kreski” w programie studiów jednolitych ( 5=3+2) bez zmiany programu jest niedopuszczalne. Maria Misiewicz, ekspert boloński

9. Studia dwustopniowe (2) nauczanie na potrzeby rynku pracy – zawodowość zatrudnialność Art.2u.1pkt.7 Studia pierwszego stopnia … umożliwiają uzyskanie wiedzy i umiejętności w określonym zakresie kształcenia i przygotowują do pracy w określonym zawodzie… Art.2u.1pkt.8 Studia drugiego stopnia … … przygotowują do twórczej pracy w określonym zawodzie. Maria Misiewicz, ekspert boloński

10. Studia dwustopniowe (3) Programy winny być tworzone i realizowane w sposób zapewniający maksymalne wyposażenie studenta w umiejętności i kompetencje istotne dla rynku pracy, w tym umiejętność zdobywania i rozwijania kompetencji. Maria Misiewicz, ekspert boloński

11. Studia dwustopniowe (4) Dlaczego? • Nowy, dynamicznie poszerzający się i zmieniający rynek pracy; • Nowe uwarunkowania społeczne i ekonomiczne; • Zmiana znaczenia wykształcenia wyższego. Maria Misiewicz, ekspert boloński

12. Studia dwustopniowe (5) Dlaczego? • Przerwa ekonomiczna / losowa w kształceniu; • Mobilność pionowa; • Zwiększony dostęp do studiów; • Większa elastyczność studiów; Maria Misiewicz, ekspert boloński

13. Tworzenie studiów dwustopniowych (1) Cel nadrzędny – każdy (stopień studiów) cykl ma za zadanie przygotować absolwentów do pracy zawodowej, do dalszego kształcenia (zdobywania i rozwijania kompetencji) oraz ułatwić mobilność studentów. Maria Misiewicz, ekspert boloński

14. Tworzenie studiów dwustopniowych (2) Narzędzia: bolońskie • Efekty kształcenia; • System ECTS; • Krajowe Ramy Kwalifikacji (w opracowaniu). polskie * Standardy kształcenia Maria Misiewicz, ekspert boloński

15. Tworzenie studiów dwustopniowych (3) Etapy postępowania: 1. Określenie celu studiów; 2. Określenie efektów kształcenia; 3. Ustalenie treści kształcenia uwzględniających obowiązujące standardy, poszerzone o takie treści, które zapewnią uzyskanie założonych efektów kształcenia. Przypisanie treści kształcenia przedmiotom (modułom); 4. Określenie metod nauczania zapewniających osiągnięcie założonych efektów kształcenia. 5. Określenie metod oceny poziomu osiągniętych przez studenta efektów kształcenia. 6. Przyporządkowanie efektom kształcenia punktów ECTS Maria Misiewicz, ekspert boloński

16. 1. Cel tworzenia programu studiów szeroki, ogólny opis intencji nauczania; wskazuje na to co nauczyciel/uczelnia zamierza zawrzeć w przedmiocie/programie studiów. Cele są zwykle pisane z punktu widzenia nauczycieli/uczelni. Maria Misiewicz, ekspert boloński

17. 2. Efekty kształcenia: co student będzie wiedział, rozumiał i/lub potrafi zrobić/zademonstrować po zakończeniu procesu kształcenia (zaliczeniu danego programu). Efekty kształcenia definiujemy tak, aby można było sprawdzić ich osiągnięcie. Efekty kształcenia wynikają ze standardów, z rozeznania potrzeb rynku pracy, z misji danej uczelni itd Maria Misiewicz, ekspert boloński

18. Efekty kształcenia Deskryptory efektów kształcenia: • wiedza i rozumienie (knowing and understanding); • umiejętności , kompetencje(knowing how to act); • postawy (knowing how to be). Maria Misiewicz, ekspert boloński

19. Glossariusz W literaturze anglojęzycznej: ability (zdolność), capacity (możliwość), skill/s (umiejętność), competence (kompetencja) często używane są zamiennie, albowiem w jakimś stopniu mają pokrywające się znaczenie. Odnoszą się do osób i określają co one są w stanie osiągnąć, zrobić. Trwają prace nad ujednoliceniem nazewnictwa „bolońskiego” w języku polskim. Maria Misiewicz, ekspert boloński

20. Kompetencje ogólne • Instrumentalne( umiejętność pozyskiwania i analizy informacji; zarządzania informacją; um. lingwistyczne; poznawcze (zdolność rozumienia, zastosowania idei); metodologiczne (rozwiązywania problemów, strategii uczenia się, podejmowania decyzji); technologiczne (znajomość technik komputerowych). • Interpersonalne: um. samokrytycyzmu i krytykowania, nawiązywania kontaktów, pracy w grupie, komunikowania, ekspresji własnych odczuć. Społeczne interakcje, współpraca, w tym, międzynarodowa.. Maria Misiewicz, ekspert boloński

21. Kompetencje ogólne • Systemowe: zdolność planowania zmian prowadzących do doskonalenia systemów i tworzenia nowych. Umiejętności: zastosowania wiedzy w praktyce, badań naukowych, uczenia się, dostosowania się do nowych sytuacji, generowania nowych idei (kreatywność), samodzielnej pracy, planowania i zarządzania. Kompetencje systemowe wymagają, jako podstawy, pozyskania kompetencji instrumentalnych i interpersonalnych. Maria Misiewicz, ekspert boloński

22. Kompetencje dziedzinowe / przedmiotowe • zakresu wiedzy, metodologii, technologii itp. • Moduły rdzenia programu - wiedza szczególnie istotna dla programu danego stopnia. • Moduły specjalizacyjne.- pogłębianie wiedzy. • Moduły wspierające, w tym tzw przedmioty dodatkowe (dodatkowo uzupełniają i urozmaicają daną dziedzinę). Studia I stopnia dotyczą podstaw przedmiotu (-ów). Studia II stopnia są wyspecjalizowane i związane z problematyką badawczą instytucji oferującej studia II stopnia. Maria Misiewicz, ekspert boloński

23. 3. Ustalenietreści kształcenia treści kształcenia powinny uwzględniać obowiązujące standardy i być poszerzane o treści zapewniające uzyskanie założonych efektów kształcenia. Te treści należy następnie przypisać przedmiotom (lub modułom). Podstawą ustalania treścikształcenia winny być ustalone wcześniej efekty kształcenia. Maria Misiewicz, ekspert boloński

24. 4. Określenie metod nauczania przedmiotu / modułu zapewniających uzyskanie założonych efektów kształcenia: • wykłady • ćwiczenia • laboratoria • seminaria • konwersatoria • prezentacje • praca w grupie • praca w terenie itd. • Ważny element metod kształcenia: zajęcia oparte o rozwiązywanie problemu Maria Misiewicz, ekspert boloński

25. 5.Określenie metod oceny stopnia (poziomu) osiągniętych przez studenta efektów kształcenia: • egzamin pisemny i ustny, • test wielokrotnego wyboru, • esej, • raport, • prezentacje, • ocena umiejętności praktycznych, • itd Maria Misiewicz, ekspert boloński

26. 5.Określenie metody oceny (2) Ocena kształtująca: prowadzona w trakcie trwania zajęć. Daje nauczycielowi informacje o tempie realizacji założeń kształcenia, poziomie studentów, doborze metod kształcenia i pozwala na wprowadzenie ewentualnych zmian wspierających uzyskanie założonych efektów. Ocena podsumowująca: prowadzona zwykle pod koniec realizacji przedmiotu / modułu i podsumowująca osiągnięte efekty kształcenia. Maria Misiewicz, ekspert boloński

27. Efekty kształcenia-Metody nauczania-Metody oceny (Maria Ziółek) PRZYKŁADY Maria Misiewicz, ekspert boloński

28. Uwagi praktyczne • Program jednego semestru bez przedmiotów (efektów kształcenia) standardu kształcenia – semestr mobilny. • Sporządzenie tabeli zbiorczej przedstawiającej cały program i pozwalającej na identyfikację powtórzeń i białych plam. Maria Misiewicz, ekspert boloński

29. Tabela zbiorcza (Marek Frankowicz) Marek Frankowicz Maria Misiewicz, ekspert boloński

30. Efekty kształceniazapewnienie jakości • Wspierają logiczne ułożenie treści i metod kształcenia oraz zróżnicowanie metod oceny, • Podnoszą przejrzystość i porównywalność poziomów kształcenia pomiędzy i wewnątrz kwalifikacji, • Poprzez pełną informację o programie / przedmiocie ułatwiają dokonanie wyboru programu zwiększając efektywność studiowania, Maria Misiewicz, ekspert boloński

31. Efekty kształceniazapewnienie jakości • Ułatwiają racjonalne kształtowanie ścieżek kształcenia. • Dostarczają jasnej informacji pracodawcom o kompetencjach ( kwalifikacji/dyplomie) absolwenta, • Ułatwiają mobilność studentów i absolwentów (transfer i uznawanie punktów zaliczeniowych) • „otwierają” nowe ścieżki kształcenia w systemie edukacji formalnej i nieformalnej.. Maria Misiewicz, ekspert boloński

32. Ustawa z dnia 25 lipca 2005 rokuPrawo o szkolnictwie wyższym • Art. 159. Studia w uczelni sąprowadzone jako studia pierwszego, • drugiego stopnia lub jako jednolite studia magisterskie. • Art. 166. 1. Studia licencjackie trwająod sześciu do ośmiu semestrów, • a studia inżynierskie siedem lub osiem semestrów. • 2. Okres studiów pierwszego stopnia, obejmujących zgodnie z • obowiązującymi standardami kształcenia praktykęzawodowa, może • byćprzedłużony o czas trwania praktyki. • 3. Senat uczelni może określićwarunki zwalniania studenta z • obowiązku odbycia praktyki. • 4. Studia drugiego stopnia trwajątrzy lub cztery semestry. • 5. Jednolite studia magisterskie trwająod dziewięciu do dwunastu • semestrów. • 6. Studia niestacjonarne mogątrwaćjeden lub dwa semestry dłużej • niżodpowiednie studia stacjonarne. • (Art. 2 ust. 7-10; Art. 9 ust. 1-3; Art. 159, 160, 165-168) Maria Misiewicz, ekspert boloński

33. Dwustopniowość • Podział na dwa stopnie kształcenia ma być oparty na poziomach wykształcenia, a nie na „długości” programów (np. 3+2). 2. Długość programów ma być taka, aby umożliwić osiągnięcie porównywalnych efektów kształcenia na danym stopniu kształcenia w uczelniach szkolnictwa wyższego tego samego typu. 3. Wydłużenie I stopnia studiów do czterech lat, przy zachowaniu efektów kształcenia określonych dla studiów 7-o semestralnych, należy uzasadnić np. poziomem nauczania w szkołach średnich. 4. Dyplomy I i II stopnia mają odzwierciedlać różne efekty kształcenia, ale porównywalne w obrębie danego stopnia tego samego typu uczelni. Maria Misiewicz, ekspert boloński

34. Dwustopniowość • Proces Boloński stał się trwałym elementem działalności europejskich, w tym również polskich uczelni. Ważne, aby angażując się w proces reform robić to rzetelnie, zgodnie z ideą bolońską . • Dwustopniowość jest nie tylko szansą, ale wręcz koniecznością zreformowania programów studiów. Maria Misiewicz, ekspert boloński

35. Dwu(trój)stopniowosć studiów • Warunkiem sukcesu naszych absolwentów na coraz bardziej konkurencyjnym rynku pracy są studia prowadzone według założeń Procesu Bolońskiego. • Warunkiem sukcesu uczelni na coraz bardziej konkurencyjnym rynku kształcenia na poziomie wyższym jest wdrożenie założeń Procesu Bolońskiego Maria Misiewicz, ekspert boloński

36. Dziękuję za uwagę! Maria Misiewicz, ekspert boloński