1 / 47

DELİRYUM

DELİRYUM. Prof. Dr. Süheyla ÜNAL. Davranış değişikliği. Olası tüm fiziksel nedenler dışlanmadan psikiyatrik hastalık düşünülmemelidir Fiziksel bir hastalığı atlamak ölümcül sonuçlanabilir. Deliryum. Bilişsel düzey bozukluğu Dikkat ve farkındalıkta bozulma

kendra
Download Presentation

DELİRYUM

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. DELİRYUM Prof. Dr. Süheyla ÜNAL

  2. Davranış değişikliği • Olası tüm fiziksel nedenler dışlanmadan psikiyatrik hastalık düşünülmemelidir • Fiziksel bir hastalığı atlamak ölümcül sonuçlanabilir

  3. Deliryum • Bilişsel düzey bozukluğu • Dikkat ve farkındalıkta bozulma • Yer, zaman, kişi yöneliminde bozulma • Bellek bozukluğu • Korku, panik, ajitasyon, davranış bozukluğu ve agresyon • Yanılsama, varsanılar, geçici anormal inanışlar

  4. Neden önemli? • Acillerin %10-18’i deliryumdadır • Hastanede yatanların %10-40 • Ameliyat sonrasındakilerin %10-85 • Kalça kırığı tedavisinden sonra taburcu edilenlerin %20 ciddi deliryum bulguları saptanmıştır.

  5. Neden önemli? • %10- 65 ölüm oranı • 2 - 20 kez artış • 6 ay- 2 yıl arasında • %55uzun süreli bellek bozukluğu ile demansa gidiş

  6. Genellikle (%30-60) tedavi ekibi tarafından atlanan bir durumdur. • Rutin bakımda gösterilecek özenle % 30 azaltılabilir.

  7. Deliryum • Mental konfüzyon, • Akut konfüzyonel durum • Hastane psikozu, • Toksik-metabolik ansefalopati, • Akut organik beyin sendromu, • Akut toksik psikoz • Akut beyin yetmezliği

  8. Fiziksel etkenler için ipuçları • Ani başlama • Anormal vital bulgular • Bilinç düzeyinde azalma • Yönelim bozukluğu • Görme ve dokunma varsanıları

  9. Fiziksel etkenler için ipuçları • Bellek kaybı, bellek bozukluğu • Pupil değişiklikleri • Aşırı salivasyon • Enkontinans • Olağan olmayan nefes kokusu

  10. Fiziksel etkenler için ipuçları • 3’den fazla ilaç kullanıyor olma • Yeni ilaç başlama • Bir ilacı kesme • Prodromal dönem olmadan belirtilerin ani olarak başlaması • Psikiyatrik hastalık öyküsü olmaması

  11. Risk etkenleri • Yaşlı • Beslenme bozukluğu olan • Demanslı, bilişsel sorunları olan • Görme ve işitme güçlüğü olan • Hareketsiz • Beslenmesi bozuk • Birden fazla hastalığı olan • Üriner katateri olan

  12. DSM-IV: Genel tıbbi duruma bağlı deliryum • Bilinç bozulması (örn.çevrenin farkında oluş netliğinde azalma),dikkati odaklamada, sürdürmede ve değiştirme becerisinde azalma • Bilişte değişiklik (örn. Bellekte bozulma, yönelim bozukluğu, algı ve dil bozuklukları) • Bunların daha önce varolan demansla ilişkili olmaması

  13. DSM-IV: Genel tıbbi duruma bağlı deliryum • Bozukluğun kısa bir sürede gelişmesi (genellikle saatler ve günler içinde) ve gün içinde dalgalı seyir göstermesi • Öykü, fizik muayene ya da laboratuvar bulgularında bozukluğun genel tıbbi duruma ilişkin olarak geliştiğine dair kanıt bulunması

  14. DSM-IV’e göre deliryum nedenleri 1-Genel tıbbi duruma bağlı 2-Madde kullanımına bağlı 3-Çoğul etyolojiye bağlı 4-BTA

  15. Deliryum patogenezi • Kolinerjik nörotransmisyonda azalma • Serebral oksidatif mekanizmalarda bozukluk • Lenfokinlerin SSS üzerine etkileri • Stresle artan kortizol artışı, endorfin ve biyojenik amin değişiklikleri (DA, NA artışı)

  16. Etyolojisi • Nöronal işlevleri bozan bir serebral metabolizma bozukluğu • Santral sinir sistemine doğrudan ya da dolaylı etkiler • Sıklıkla birden çok etken

  17. Doğrudan etkiler • Beyin tümörü ya da metaztazların doğrudan etkisi • Ansefalit, menenjit gibi beyin enfeksiyonları • Kafa travması • KİBAS

  18. Dolaylı etkiler • Organ yetmezliklerine bağlı metabolik ansefalopatiler • Hipoksik durumlar • Elektrolit dengesizliği (Na,K, Ca, Mg, glikoz)

  19. Dolaylı etkiler • Besinsel (Tiyamin, folik asid, B12 ) • Vasküler/hematolojik • Anemiler, trombozis, hemoraji • Ameliyat (açık kalp ameliyatları, uzun süren operasyonlar)

  20. Toksik etkenler • Madde kötü kullanımı • yoksunluk (alkol vs) • zehirlenme • Ağır metal zehirlenmeleri • Lityum toksisitesi

  21. Klinikte ele alınışı Hasta ve ekibin güvenliğini sağlamak İyi bir öykü almak Altta yatan nedeni araştırmak Multidisipliner bir tedavi planı yapmak Aileyle ilişki kurmak

  22. Klinik tablo • Bilişsel işlevler • algı • çarpıtmalar, yanılsamalar • görme ve dokunma varsanıları • akşamları belirginleşme • düşünce • dezorganize, kopuk çağrışımlar • rastgele sürüklenme

  23. Yönelim • son olaylar, günün saati gibi o ana ilişkin yönelim bozuktur • Dikkat • azalmış ya da aşırı uyarılmış • Bellek • kayıt, kısa ve uzun bellekte bozulma

  24. Uyku-uyanıklılık siklusu • gün boyunca uyuyup, gece uyanık kalma • ajite değilse depresyonu taklit edebilir • Psikomotor davranış • Hipoaktif • Hiperaktif • Karışık tip

  25. Duygulanım • Hastadan hastaya süre, şiddet ve labilitesi farklıdır • öfke • ajitasyon • anksiyete • depresyon • Aile üyelerinin ve arkadaşlarının öncelikle dikkatini çeker

  26. Deliryum tipleri Inattentive Fluctuating Alertness Agitation or Retardation Near Normal EEG activity Inattentive Hyper-alert Psychomotor Agitation Fast EEG activity Inattentive Disturbed Consciousness Agitation or Retardation Abnormal EEG activity Inattentive Hypo-alert Psychomotor Retardation Slow EEG activity

  27. Deliryum tipleri • Hiperaktif • ajitasyon • hallusinasyonlar • sanrılar • aşırı uyanıklık • örn: çekilme sendromları • Artmış ya da normal beyin metabolizması • Hipoaktif • hipoalert • letarjik • içe kapanmış • yavaşlamış • örn: ansefalopatiler, benzodiyaz zehirl. • Azalmış beyin metabolizması

  28. Deliryum bir sendromdur, son tanı değildir • Altta yatan nedenler önemlidir

  29. Psikotik belirtilerin tıbbi bir duruma bağlı olduğu nasıl anlaşılır? • Bilinç açık mı? • Yönelimi tam mı? • Varsanıların özelliği nedir? • Görsel varsanılar • İşitsel varsanılar • Dokunma varsanıları • Koku (nadir)

  30. Ayırıcı Tanı • Tıbbi bir hastalık var mı? • Nörolojik muayene normal mi? • Kısa bilişsel muayene normal mi? • Laboratuvar değerleri normal mi? • Beyin MRI/CT’si normal mi? • Kan alkol düzeyi? • Entoksikasyon sözkonusu mu?

  31. Muayene • Eksiksiz bir fizik muayene • genel görünüm, yaşamsal bulgular, travma kanıtları, hidrasyon durumu, nörolojik bulgular üzerinde odaklanma • Sistemik bir nörolojik muayene • Sistematik bir mental durum muayenesi

  32. Laboratuvar • Tam kan, biyokimya ve idrar tetkikini içeren rutin testler, klinik bulgular doğrultusunda gereken diğer tetkikler • Yaşlı hastalarda EKG ve PA akciğer grafisi • Öykü temporal lob epilepsisini düşündürüyorsa EEG

  33. Laboratuvar • Nörolojik bulgusu olan hastalarda, mental hasalık öyküsü olmaksızın ani başlayan durumlarda CT veya MRI • Lomber ponksiyon (SSS enfeksiyonu ya da subaraknoid kanamadan şüpheleniyorsa)

  34. Ayırıcı tanı • Demans • Depresyon • Psikoz • Mental durum muayenesi • Bilinçte sislenme • Varsanı ve sanrılar • Psikotik (örn. Şizofrenide varsanılar daha organizedir)

  35. Gidiş

  36. Deliryum ölçekleri • CAM (Confusion assessment method) • DRS-Delirium Rating Scale • KMS

  37. Confusion Assessment Method Mental durumda akut değişiklik ve Dikkat azlığı/ dalgalanması + Dezorganize düşünme veya Bilinç düzeyinde değişiklik (Inouye et al. Ann Intern Med 1990;113:941)

  38. Confusion Assessment Method 1. Mental durumda akut değişiklik var mı? 2. Dezorganize düşünce? 3. Bilinç düzeyinde değişiklik? 4. Dikkatsizlik? Dikkatte dalgalanma? 5. Psikomotor ajitasyon/ retardasyon? 6. Algı bozukluğu? 7. Dezoryantasyon? 8. Uyku-uyanıklık döngüsü değişikliği 9. Bellek bozukluğu? En önemli En az önemli

  39. Tedavide temel ilkeler • Koruyucu önlemlerle riski azaltmak

  40. Deliryumu önleme Bilişsel bozukluk Hastanın oryantasyonu Uyku yoksunluğuFarmakolojik olmayan uyku protokolü Gürültü ve ışık azaltma HareketsizlikErken mobilizasyon Görme azlığı Gözlük İşitme azlığı Buşon temizleme İşitme cihazı Dehidrasyon Sıvı replasmanı

  41. Deliryumu önleme • Yeterli mental uyarı sağlama • Aile üyelerinden birini yanında bulundurma • Fiziksel aktivite • Anemi varsa tedavisi • Hipoksinin tedavisi

  42. Tedavide temel ilkeler • Medikasyon listesini gözden geçirmek • Gereksiz bütün ilaçları kesmek • Olabildiğince az ilaç kullanmak • İlacı düşük dozda başlamak • Antikolinerjik etkisi olan ilaçlardan kaçının Düzeltilebilir bütün olumsuz etkenleri düzeltmek

  43. BNZ Lorazepam (Ativan) .5-2.0 mg Trazodon BNZ-lorazepam Haloperidol (Norodol) 5mg her 2-12s. Risperidone (Risperdal) 1-3 mg/gün Olanzapine (Zyprexa) 2.5 mg/gün Ketiyapin (Seroquel) 12.5 mg/gün Psikotik belirtiler Anksiyete Uyku bozukluğu

  44. AChEI Serotonerjikilaçlar AChEI Haloperidol Atipik Antipsikotikler Anormal Motor hareket, Disinhibisyon Agresif Semptomlar (orta düzey) Agresif Semptomlar (Ağır)

  45. Özetle • Akla getirmek, tanımak • Altta yatan etkeni saptamak • Şüpheli ilaçları kesmek • Hastayı ve aileyi sakinleştirmek • Uzun dönem izlemek

More Related