360 likes | 833 Views
Immunoterapia alergenowa. Violetta Łapko Zakład Alergologii Klinicznej Pomorskiej Akademii Medycznej. Definicja. Swoista immunoterapia (SIT).
E N D
Immunoterapia alergenowa Violetta Łapko Zakład Alergologii Klinicznej Pomorskiej Akademii Medycznej
Definicja Swoista immunoterapia (SIT) leczenie mające na celu ↓ objawów związanych z ekspozycją na alergen przyczynowy poprzez systematyczne podawanie stopniowo wzrastających dawek szczepionki alergenowej jedyna forma leczenia, która może wpływać na naturalny przebieg choroby
Mechanizm immunoterapii swoistej skuteczna SIT IgG4/IgA B immunoterapia anergia Th0 IL-2 TGFβ IL-15 Tuczulone Tanergiczne mikrośrodowisko IL-10 IL-4 Th2 B IgE zahamowanie aktywności komórek zapalnych nieskuteczna
Wskazania do SIT w alergicznym nieżycie nosa i astmie • niedostateczna poprawa po leczeniu farmakologicznym i/lub eliminacji alergenu • objawy uboczne po lekach • chęć redukcji lub uniknięcia długotrwałej farmakoterapii i jej kosztów objawy ANN /ANN i astmy w czasie naturalnej ekspozycji na alergeny wziewne + stwierdzenie obecności swoistych IgE dla klinicznie istotnych alergenów + jedno z następujących:
Przeciwwskazania bezwzględne brak współpracy ze strony pacjenta choroby autoimmunologiczne choroby nowotworowe ciężkie choroby układu krążenia stosowanie b-blokerów ciężkie niedobory immunologiczne
Przeciwwskazania względne ciąża wiek poniżej 5 lat astma z wartościami FEV1 < 70% ciężkie atopowe zapalenie skóry
Przeciwwskazania czasowe ostre infekcje przewlekłe czynne zakażenie
Cechy nowoczesnego preparatu do SIT immunobiochemiczna standaryzacja wysoki stopień oczyszczenia możliwość indywidualizacji składu możliwość indywidualizacji dawki wysokie stężenie końcowe/dawka kumulacyjna
Ekstrakty alergenowe • częste objawy uboczne • immunoterapia jadami owadów wyciągi wodne • alergen związany z nośnikiem • mniej objawów ubocznych preparaty depot • obniżona alergenowość • zachowana immunogenność alergoidy
Kryteria kwalifikacji do SIT Kryteria bezwzględne Kryteria względne Rozpoznanie odpowiedniej choroby alergicznej Uczulające alergeny uznana skuteczność immunoterapii dostępność szczepionek Związek objawów z istotnymi klinicznie alergenami Skuteczności dotychczasowego postępowania aktywność/ciężkość choroby efektywność unikania alergenów Obecność swoistych IgE dla danych alergenów leczenie farmakologiczne Stopień zaawansowania choroby Wiek pacjenta Gotowość pacjenta do współpracy
Schematy prowadzenia SIT SIT całoroczna SIT przedsezonowa początek 2-3 m-ce przed sezonem pylenia dowolna pora roku faza dawek wzrastających iniekcje co 7 dni iniekcje co 7 dni dawki podtrzymujące co 2 tyg. (2-3 iniekcje) iniekcje co 4-8 tyg przerywamy 2 tyg. przed przewidywanym sezonem pylenia Czas prowadzenia immunoterapii - 3-5 lat
Dawka optymalna i kumulacyjna najwyższa dawka dobrze tolerowana dawka optymalna zapewniająca skuteczność szczepionki zwykle 5-20ug łączna dawka alergenu podana w ciągu roku dawka kumulacyjna decyduje o skuteczności immunoterapii większa immunoterapii całorocznej
Kryteria oceny skuteczności SIT „wygaszanie” zapalenia alergicznego immunologiczne łagodzenie lub znoszenie objawów choroby alergicznej objawowe hamowanie niekorzystnej ewolucjichoroby i/lub trwałe wyleczenie zapobiegawcze
Wpływ SIT na mechanizmy alergii Wpływ na mechanizmy immunologiczne • anergizacja limfocytów • przesuniecie równowagi cytokinowej Th2/Th1 • obniżenie produkcji IgE • wzmożona produkcja swoistych IgG4 (blokujących) • stabilizacja komórek efektorowych (bazofile, eozynofile, mastocyty) Obniżenie swoistej reaktywności tkanek na alergen • hamowanie wczesnej fazy reakcji alergicznej • hamowanie późnej fazy reakcji alergicznej Wygaszanie przewlekłego zapalenia alergicznego • zmniejszenie eozynofilii tkankowej • spadek liczby komórek tucznych • spadek nieswoistej nadreaktyności (oskrzeli, nosa) • hamowanie przebudowy w drogach oddechowych (?)
Efekty immunoterapii zmniejszenie objawów w sezonie pylenia zmniejszenie zapotrzebowania na leki zapobieganie nowym uczuleniom spadeknadreaktywności oskrzeli zmniejszenie ryzyka rozwoju astmy u chorych z ANN nie wpływa na parametry wentylacyjne płuc
Skuteczność SIT nowe uczulenia: u 23-25% odczulanych, u 67-68% w gr. kontrolnej w porównaniu z placebo ↓ nasilenia objawów o ok. 45% korzystne działanie utrzymuje się ok. 3 lata po zaprzestaniu leczenia w astmie → SIT jako metoda komplementarna
Skuteczność SIT w zależności od objawów i alergenów ++++ skuteczność wysoka → + skuteczność niska lub słabo udokumentowana ? – brak danych
Najczęstsze przyczyny niepowodzeń Błędy kwalifikacji • Choroba nie poddająca się immunoterapii (np. ZAZS) • Wybór alergenu bez znaczenia klinicznego • Wybór alergenu bez dowiedzionej skuteczności w SIT (np.alergeny pokarmowe) • Alergia wieloważna • Utrwalone zmiany strukturalne (polipy nosa, remodeling oskrzeli) Błędy prowadzenia • Stosowanie nie standaryzowanych alergenów • Zbyt mała dawka alergenu • Zbyt krótki okres odczulania • Równoczesne odczulanie na wiele alergenów • Niestosowanie zasad prewencji alergenowej Błędy zależne od pacjenta • Brak współpracy w leczeniu i monitoringu • Nadmierne oczekiwania
Alergia na jady owadów błonkoskrzydłych częstość → 0,3-7,5% największa liczba zgonów → w pierwszej godz. po użądleniu duże odczyny miejscowe u 2-19% populacji → ryzyko anafilaksji małe anafilaksja + obecność sIgE → 50% ryzyko anafilaksji po kolejnym użądleniu
Podział reakcji występujących po użądleniu przez owady fizjologiczne mały obrzęk i rumień znikający do 24 h alergiczne (IgE-zależne lub IgE-niezależne ) duże reakcje lokalne – obrzęk > 10 cm utrzymujący się > 24 h reakcje ogólnoustrojowe – anafilaksja niealergiczne (w tym toksyczne)
Diagnostyka odczynów alergicznych na jady owadów wywiad dokładny opis reakcji po użądleniu czas po którym wystąpiła reakcja obecność i rodzaj reakcji po poprzednich użądleniach określenie owada występowanie innych chorób alergicznych badania dodatkowe sIgE w surowicy przeciwko głównym alergenom jadu osy i pszczoły testy skórne (punktowe i śródskórne)
Kwalifikacja do immunoterapii jadami owadów kryteriumgłówne ciężkie IgE-zależne reakcje alergiczne po użądleniu kryteria pomocnicze progresja objawów duże narażenie na użądlenia (pszczelarze, rolnicy, cukiernicy) silny lęk pacjenta przed kolejnym użądleniem
Sposoby prowadzenia immunoterapii jadami owadów iniekcje podskórne dochodzenie do pełnej dawki wzrastające dawki co 7 dni przez ok. 2 m-ce (ambulatoryjnie) metoda konwencjonalna dojście do pełnej dawki w ciągu kilku dni (intensywny nadzór medyczny) metoda „rush” dojście do pełnej dawki w ciągu kilku godz. (intensywny nadzór medyczny) metoda „ultra-rush” dawki podtrzymujące100 ug jadu co 4-6 tyg czas immunoterapii- 5 lat