Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi

1. Urząd Marszałkowski Województwa WielkopolskiegoDepartament Rolnictwa i Rozwoju Wsi Realizowanie zintegrowanej polityki klimatycznej i energetycznej w Wielkopolsce wspólnie z regionami partnerskimi w Niemczech Andrzej BobrowskiDyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju WsiUrzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu

2. Polityka klimatyczna i energetyczna UE 3 x 20% + 10% tj. do roku 2020 Unia Europejska:a) o 20% zredukuje emisję gazów cieplarnianych b) do 20% zwiększy udział OZE w zużyciu energii ogółem c) o 20% zwiększenie efektywności energetycznejd) udział biopaliw w ogólnej konsumpcji paliw transportowych wyniesie co najmniej 10% Nowa dyrektywa OZE wprowadza cele krajowe dla poszczególnych państw członkowskich – z uwzględnieniem zróżnicowania warunków wyjściowych oraz potencjałów i możliwości poszczególnych krajów. Proponowany cel dla Polski – 15% w bilansie energii finalnej.

3. Polityka klimatyczna i energetyczna UE • Zobowiązania międzynarodowe Polski w najbliższych latach: • Uzyskanie 6% redukcji dwutlenku węgla w latach 2008-2012 w stosunku do roku 1988 – Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu wraz z Protokołem z Kioto; • Uzyskanie 7,5% udziału energii elektrycznej wytworzonej w źródłach odnawialnych w krajowym zużyciu brutto energii elektrycznej do końca 2010 roku – Dyrektywa 2001/77/WE Parlamentu Europejskiego i Rady; • Uzyskanie 5,75% udziału biopaliw w rynku paliw płynnych do końca 2010 roku – Dyrektywa 2003/30/WE Parlamentu Europejskiego i Rady;

4. Polityka klimatyczna i energetyczna UE Energia elektryczna – cel na 2010 rok* • rozwój skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła w małych zespołach wytwórczych, wykorzystujących uprawy energetyczne, słomę oraz odpady z rolnictwa i leśnictwa • zagospodarowanie biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, oczyszczalni ścieków oraz farm hodowlanych • termiczne przekształcanie biomasy pochodzącej z odpadów komunalnych • na lądzie i morzu – 2000 MW (2004 rok – 63 MW) • modernizacja istniejących urządzeń energetycznych przy tych samych stopniach wodnych • modernizacja istniejących stopni wodnych z równoczesną budową małych elektrowni wodnych • budowa nowych stopni wodnych oraz elektrowni wodnych • * Raport Ministra Gospodarki określający cele w zakresie udziału energii elektrycznej wytwarzanej w • odnawialnych źródłach energii znajdujących się na terytorium RP, w krajowym zużyciu energii • w latach 2005-2014 • (dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 16 sierpnia 2005 roku) biomasa – 4% wiatr – 2,3% woda – 1,2%

5. Polityka klimatyczna i energetyczna UE Ciepło – realizacja przyszłych celów (Polska) • lokalne i rozproszone systemy ciepłownicze • instalacje skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła, wykorzystujące uprawy energetyczne, słomę oraz odpady z rolnictwa i leśnictwa • zagospodarowanie biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, oczyszczalni ścieków oraz farm hodowlanych • indywidualne systemy grzewcze • lokalne systemy ciepłownicze • indywidualne systemy grzewcze w budownictwie przede wszystkim do podgrzewania wody użytkowej (kolektory wodne) • w rolnictwie do celów suszarniczych (kolektory powietrzne) • turystyce i rekreacji • budownictwo pasywne (energooszczędność, odpowiednie projektowanie) biomasa geotermia słońce

6. Polityka klimatyczna i energetyczna UE Natura 2000 • Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady • 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich • ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku • w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, • które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy • z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody. • Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów: • obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), • specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).

7. Polityka klimatyczna i energetyczna UE Natura 2000 Do chwili obecnej Rząd Polski ustanowił w drodze rozporządzenia 124 obszary specjalnej ochrony ptaków oraz wysłał do Komisji Europejskiej, celem akceptacji, 364 propozycje specjalnych obszarów ochrony siedlisk. Dnia 13 listopada 2007 r. Komisja Europejska wydała decyzję zatwierdzającą listę 172 obszarów Natura 2000 regionu kontynentalnego. Dla obszarów Natura 2000 regionu alpejskiego, podobna decyzja wydana została dnia 25 stycznia 2008 r.

8. Polityka klimatyczna i energetyczna UE • Regulacje prawne: • Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 1997, Nr 54, poz. 625 z późn. zm.) • Polityka Energetyczna Polski • Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego

9. Odnawialne Źródła Energii • Zadania samorządu województwa zapisane w ustawie • Prawo energetyczne: • opiniuje gminne projekty założeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w zakresie koordynacji współpracy z sąsiednimi gminami oraz w zakresie z polityką energetyczną państwa. • na wniosek Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki Zarząd Województwa opiniuje plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych

10. Odnawialne Źródła Energii Ze względu na zadania samorządu województwa związane z podnoszeniem efektywności energetycznej i wdrażaniem OZE, uchwałą Sejmiku Wojewódzkiego zatwierdzono działania zmierzające do utworzenia Wielkopolskiej Agencji Zarządzania Energią (WAZE), jako instytucji wspomagającej władze regionu. Podstawowym źródłem finansowania działalności Agencji mają być środki z unijnego funduszu Inteligentna Energia dla Europy II. Stosowny wiosek do Komisji Europejskiej został już opracowany. Termin składania wniosków do 26 czerwca 2008 r.

11. Odnawialne Źródła Energii • Najważniejsze zadania WAZE: • koordynacja zagadnień związanych z energetyką oraz efektywnością energetyczną w województwie oraz rozproszonych działań poszczególnych podmiotów w tym zakresie (konsolidacja środowiska), • opracowanie strategii energetycznej dla Wielkopolski, • programowanie wykorzystania środków pomocowych w sektorze energetycznym w sposób najefektywniejszy dla regionu, • doradztwo dla samorządów lokalnych w zakresie optymalnego wykorzystania OZE, • pomoc w poszukiwaniu zewnętrznych źródeł finansowania, przygotowywanie wniosków o dotację i wniosków kredytowych, • działania informacyjno – promocyjne, wymiana doświadczeń z partnerami zagranicznymi (np. konferencje, szkolenia, seminaria).

12. Odnawialne Źródła Energii • Źródła finansowania: • Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2007-2013 • Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 • Program Operacyjny „Infrastruktura i Środowisko” • Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej • Bank Ochrony Środowiska (kredyty preferencyjne)

13. Ogólna charakterystyka • Energia ze źródeł odnawialnych to energia: • z elektrowni wodnych • z elektrowni wiatrowych • ze źródeł wytwarzających energię z biomasy • ze źródeł wytwarzających energię z biogazu • ze słonecznych ogniw fotowoltaicznych • ze słonecznych kolektorów do produkcji ciepła • ze źródeł geotermicznych

14. Ogólna charakterystyka • paliwa kopalne nadal zaspokajają ok. 80% światowego zapotrzebowania energetycznego (źródła odnawialne tylko 14%, a nuklearne 6%) • w strukturze nośników energii pierwotnej w Polsce pozycję lidera posiadają węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny, które dostarczają 95% energii pierwotnej • w produkcji energii odnawialnej zdecydowanie przeważa biomasa, która dostarcza ponad 90% energii odnawialnej, przy czym zdecydowanie rośnie udział innych źródeł energii odnawialnej

15. Ogólna charakterystyka

16. Ogólna charakterystyka • Niski udział energii odnawialnej w bilansie paliwowo-energetycznym • kraju wynika z: • braku dostatecznych mechanizmów finansowych dla wytwórców, • wieloletniej tradycji stosowania węgla jako głównego paliwa energetycznego, • stosowania w przeszłości dotacji do energetyki i niskich cen tradycyjnych nośników energii, • relatywnie wysokich kosztów inwestycyjnych technologii wykorzystujących źródła odnawialne.

17. Ogólna charakterystyka

18. Energia słoneczna • Możliwości wykorzystania w Wielkopolsce: • ograniczone z względu na niekorzystne położenie geograficzne • niższa o 62% roczna energia promieniowania względem Europy Pd. • uzupełnienie dla tradycyjnego ogrzewania

19. Energia słoneczna

20. Energia wiatrowa • Możliwości wykorzystania w Wielkopolsce: • ekonomicznie opłacalne lecz kosztowne • uzależnione od wparcia finansowego funduszy i banków • zależne od warunków wiatrowych i ukształtowania terenu wokół • zależne od lokacji w regionie • uzupełnienie dla tradycyjnego ogrzewania

21. Energia wiatrowa

22. Energia wiatrowa Stan aktualny w zakresie przyłączeń farm wiatrowych do KSE - liczby Łącznie: 4848 111 farm

23. Energia geotermalna • Możliwości wykorzystania w Wielkopolsce: • Opłacalność zależy od głębokości odwiertu (3-4 km = >100ºC) oraz od temperatury wody • Wysoki koszt wykonania odwiertu • zależne od lokacji w regionie: • - b. dobre - Czarnków, Oborniki i Koło • - dobre - Rogoźno, Wągrowiec, Murowana Goślina • - dość dobre - Gniezno i Konin • uzupełnienie dla tradycyjnego ogrzewania

24. Energia wód powierzchniowych • Możliwości wykorzystania w Wielkopolsce: • niewielkie ze względu na deficyt wody • marginalny udział w produkcji energii w regionie • brak nowoczesnych technologii pozwalających obniżyć koszty inwestycji

25. Energia wód powierzchniowych

26. Energia biomasy • Możliwości wykorzystania w Wielkopolsce: • duży potencjał produkcji słomy • duże nadwyżki słomy • system dopłat do produkcji roślin energetycznych

27. Energia biomasy

28. Odnawialne Źródła Energii • Korzyści z wykorzystania OZE w produkcji energii: • aktywizacja obszarów wiejskich, • obniżka kosztów produkcji i przesyłu energii na ryku lokalnym i regionalnym, • rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, • wdrażanie upraw energetycznych, • poprawa stanu środowiska naturalnego, • pośrednie tworzenie miejsc pracy na poziomie lokalnym, • wzrost bezpieczeństwa energetycznego kraju

29. Przyszłość produkcji energii z OZE • W Polsce należałoby równolegle wspierać 2 kierunki rozwoju • produkcji energii ze źródeł odnawialnych: • energii z biomasy, • energii wiatrowej, • a być może w przyszłości, w przypadku problemów z pojemnością • sieci przesyłowych, także: • energii elektrycznej z wodoru٭ • ٭(Przegląd Komunalny 3(198)/2008, wywiad z Ministrem Środowiska Maciejem Nowickim)

30. Współpraca z regionami partnerskimi w Niemczech Regiony partnerskie Wielkopolski w Niemczech: • Brandenburgia • Hesja • Dolna Saksonia

31. Współpraca z regionami partnerskimi w Niemczech Brandenburgia: Aktualnie trwają uzgodnienia między Departamentem Rolnictwa i Rozwoju Wsi UMWW a Ministerstwem Rozwoju Wsi, Środowiska i Ochrony Konsumentów Brandenburgii celem włączenia się w realizację tego projektu i wykorzystania badań prowadzonych przez międzynarodowych specjalistów. Przedstawiciele Kraju Związkowego Brandenburgia zobowiązali się do końca maja określić warunki udziału w projekcie INTERREG IVC, w regionach których badania dotyczą.

32. Współpraca z regionami partnerskimi w Niemczech • Hesja: • W dniu 6 grudnia 2000 roku zostało podpisane Porozumienie o Partnerstwie Kraju Związkowego Hesji oraz Województwa Wielkopolskiego. Partnerstwo wypełniają wizyty robocze, konferencje, wystawy, giełdy kontaktów oraz liczne wymiany szkolne oraz między stowarzyszeniami. Raz w roku odbywają się na przemian wizyty premiera Hesji oraz marszałka Wielkopolski w regionie partnerskim. • W zakresie prowadzenia zintegrowanej polityki energetycznej koordynatorem współpracy po stronie niemieckiej jest powstałe w 2004 roku Centrum Kompetencyjne HeRo – Kompetenzzentrum HessenRohstoffe e.V.

33. Współpraca z regionami partnerskimi w Niemczech • Dolna Saksonia: • W dniu 14 lutego 2008 roku Zarząd Województwa Wielkopolskiego podjął decyzję o przystąpieniu UMWW do realizacji projektu RegioSustain+ „Długotrwały rozwój regionalny na peryferyjnych terenach wiejskich” w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej w Europie Środkowej 2007-2013 INTERREG IVB. • Partnerem wiodącym jest Leibniz Institut fur Landerkunde z Lipska. • Głównym celem projektu jest wdrożenie regionalnej, zrównoważonej gospodarki energetycznej w regionie. • Początek projektu: wrzesień-październik 2008 r.

34. Współpraca z regionami partnerskimi w Niemczech Wnioski dla Wielkopolski ze współpracy międzyregionalnej: wsparcie aktywizacji środków unijnych dla realizacji zintegrowanej polityki klimatycznej i energetycznej UE wymiana doświadczeń w zakresie pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych – głównie biomasy wymiana doświadczeń w dziedzinie nauki i gospodarki pogłębienie współpracy administracji partnerskiej pomoc w powołaniu Wielkopolskiej Agencji Zarządzania Energią opracowanie wspólnych kierunków rozwoju OZE

35. Urząd Marszałkowski Województwa WielkopolskiegoDepartament Rolnictwa i Rozwoju Wsi Dziękuję za uwagę Andrzej Bobrowski Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu www.umww.pl rolnictwo@umww.pl