420 likes | 791 Views
POMIARY OPTYCZNE 1. Damian Siedlecki. 6 . Współczynnik załamania #1. Przypomnienie:. Współczynnik załamania ośrodka opisuje zmianę prędkości fali w ośrodku:. c – prędkość światła w próżni; v – prędkość światła w ośrodku;
E N D
POMIARY OPTYCZNE 1 Damian Siedlecki 6. Współczynnik załamania #1
Przypomnienie: Współczynnik załamania ośrodka opisuje zmianę prędkości fali w ośrodku: c – prędkość światła w próżni; v – prędkość światła w ośrodku; , - względne przenikalności: elektryczna i magnetyczna ośrodka. PRAWO SNELIUSA [Snella] (załamania) między kątem załamania i kątem padania zachodzi związek: Definicja
Przypomnienie: Dyspersja– właściwość materiału: zależność prędkości fazowej fal (a więc również współczynnika załamania) od częstotliwości, długości fali albo wektora falowego. Efektem jest dyspersja – zjawisko rozszczepienia światła polichromatycznego na monochromatyczne; Ale dyspersja to też liczba – parametr, określający liczbowo dyspersję materiału. Dyspersja
Liczbowodyspersję opisują: - dyspersja cząstkowa - współczynnik dyspersji (dyspersja średnia) - liczba Abbego: -dyspersja cząstkowa względna: - współczynnik załamania ośrodka dla żółtej linii He, 587.6 nm - współczynnik załamania ośrodka dla niebieskiej linii H, 486.1 nm - współczynnik załamania ośrodka dla czerwonej linii H, 656.3 nm Dyspersja
Źródło: Schott AG Dyspersja
Dyspersja Źródło: Schott AG
Schotta: Sellmeiera: Herzbergera: Conrady’ego: Cauchy’ego: Wzory dyspersyjne Hartmanna:
Po co mierzy się współczynnik załamania? Pomiary wsp. załamania
Metody pomiaru współczynnika załamania: • spektrometryczne • interferencyjne • opierające się na pomiarze kąta granicznego • inne Pomiary wsp. załamania
W przypadku metod spektrometrycznych, badany materiał musi mieć kształt pryzmatu o kącie łamiącym φ(ograniczenie) Metody spektrometryczne
Metoda autokolimacyjna Pomiar kąta łamiącego
Metoda promieni odbitych od ścian bocznych Pomiar kąta łamiącego
Przy symetrycznym biegu promieni przez pryzmat: Metody spektrometryczne - kąt minimalnego odchylenia
n1=1.52n2=1.53 j = 600 Metody spektrometryczne
Metoda Fraunhofera bazuje właśnie na wzorze: Metody spektrometryczne
Pomiaru można wykonać, gdy: (dlaczego?) Dla kąta minimalnie odchylonego: Kąt padania na drugą ścianę wynosi: Stąd: Metody spektrometryczne
Metoda Fraunhofera – cd. Czynniki praktyczne decydujące o jakości i dokładności pomiaru: - Szerokość szczeliny lunety kolimatora a rodzaj kresek celownika lunety autokolimacyjnej; - Wymagania na równoległość wiązki: ogniskowe lunety i kolimatora min. 500 mm przy średnicy nie mniejszej niż 35 mm, powiększenie nie mniejsze niż 30x; - Ściany łamiące pryzmatu powinny być wykonane z dokładnością nie mniejszą niż 0,25 prążka interferencyjnego; - Kontrola temperatury. Metody spektrometryczne
Metoda Fraunhofera – cd. Niepewność określenia współczynnika załamania: Błąd średni kwadratowy: Można pokazać, że do pomiaru współczynnika załamania szkła z dokładnością 10-5należy użyć goniometru jednosekundowego. Metody spektrometryczne
Metoda Rydberga-Martensa. (Pomiar kąta padania promieni na pryzmat) 1) Celujemy lunetą bezpośrednio w szczelinę kolimatora, odczytujemy położenie; 2) Obracamy lunetę o wyliczony kąt i unieruchamiamy ją w tym położeniu; 3) Stawiamy pryzmat na stolik i obracamy go tak, aby obraz szczeliny kolimatora pokrył się z krzyżem lunety; 4) Obracamy lunetę tak, by znaleźć kąt odchylenia promieni po przejściu przez pryzmat. Metody spektrometryczne
Metoda Rydberga-Martensa. (Pomiar kąta padania promieni na pryzmat) Metody spektrometryczne
Metoda promienia prostopadle wychodzącego z pryzmatu. Jeśli promień wychodzi z pryzmatu prostopadle do ściany wyjściowej, to muszą być zachowane następujące warunki: oraz więc: a ponieważ: 1) Lunetą goniometru celujemy na szczelinę nieruchomego kolimatora; 2) Kładziemy pryzmat na stolik i ustawiamy go tak, aby jego ściana wyjściowa była prostopadła do osi lunety (autokolimacyjnej); 3) Stolik i lunetę blokujemy tak, aby obracały się razem; obracając ten moduł, szukamy obrazu szczeliny po przejściu przez pryzmat; 4) Z różnicy odczytów otrzymujemy wartość kąta odchylenia i obliczamy n. Metody spektrometryczne Kąt łamiący pryzmatów w tej i następnej metodzie musi być dwa razy mniejszy, niż w metodzie Fraunhofera.
Metoda promienia prostopadle wchodzącego do pryzmatu. Jeśli promień wchodzi do pryzmatu prostopadle do ściany wejściowej, to muszą być zachowane następujące warunki: oraz więc: a ponieważ: 1) Kolimator i lunetę ustawiamy pod niewielkim kątem względem siebie; 2) Obracamy pryzmat na stoliku tak, aby luneta celowała w obraz szczeliny kolimatora utworzony przez promienie odbite od wejściowej ściany pryzmatu; 3) Obracamy lunetę tak, aby celowała w kolimator (szczelina widziana przez pryzmat); 4) Różnica obu położeń wyznacza podwojony kąt, o który obracamy stolik z pryzmatem; Metody spektrometryczne 5) Blokujemy stolik; mierzymy kąt odchylenia pryzmatu celując na obraz szczeliny kolimatora po przejściu przez pryzmat; 6) Różnica odczytów przy celowaniu lunetą bezpośrednio i przez pryzmat daje szukaną wartość kąta odchylenia.
Metoda Abbego Pęk promieni osiowych wychodzących z lunety autokolimacyjnej po wejściu do pryzmatu i odbiciu od jego tylnej ściany wychodzi z pryzmatu pod tym samym kątem, pod jakim wszedł. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy promienie te padają prostopadle na tylną ścianę pryzmatu. Metody spektrometryczne
Metoda Abbego – cd. ale: Z prawa załamania: więc: Podobieństwo metod Fraunhofera i Abbego: Metody spektrometryczne
Metoda Kohlrauscha Pomiar opiera się na zjawisku całkowitego wewnętrznego odbicia. Metody z kątem granicznym
Metoda Kohlrauscha- cd. Metody z kątem granicznym
Metoda Kohlrauscha – cd. Metody z kątem granicznym Modyfikacja metody – promienie odbijają się od górnej powierzchni – tu lepiej widać zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia.
Metoda Kohlrauscha – cd. Dwa przypadki wyjścia promienia z pryzmatu Metody z kątem granicznym
Metoda Wollastona Pomiar polega również na pomiarze kąta granicznego całkowitego wewnętrznego odbicia, ale badane ciało pozostaje w kontakcie nie z powietrzem, ale z innym pryzmatem o znanym współczynniku załamania (większym od badanego!), najczęściej o kącie łamiącym 90°. Metody z kątem granicznym
Metoda Wollastona-Kohlrauscha Badane ciało musi mieć wypolerowaną powierzchnię; konieczna jest ciecz immersyjna. Dla φ=90°: Metody z kątem granicznym
Metoda Wollastona-Kohlrauscha Rola immersji między pryzmatami Metody z kątem granicznym
Rola cieczy immersyjnych w układach optycznych: • Zapewniajednorodnybieg promieni (zmniejsza ugięcie światła i jego rozproszenie); • Zapobieganiepożądanemuzjawiskucałkowitego wewnętrznego odbicia; • Wykorzystywane są w pomiarach współczynnika załamania oraz w układach mikroskopowych (obiektywy, kondensory). Metody z kątem granicznym
Refraktometr Pulfricha Specjalnego kształtu goniometr, który służy do szybkiego pomiaru współczynnika załamania szkła metodą Wollastona-Kohlrauscha. Pryzmat wzorcowy wykonany jest z bezsmużystego szkła o kącie łamiącym 90° Metody z kątem granicznym
Refraktometr Pulfricha Metody z kątem granicznym