Viem khop dang thap

1. VIÊM KHỚP DẠNG THẤP Ts.Bs. Đinh Hiếu Nhân

2. Định nghĩa Vieâm khôùp daïng thaáp laø beänh lyù vieâm moâ hoaït dòch ôû khôùp keùo daøi gaây aên moøn xöông, phaù huûy suïn vaø maát toaøn boä caáu truùc cuûa khôùp. Tiến trình viêm: Sưng Nóng. Đỏ. Đau Mất chức năng

3. VIÊM KHỚP DẠNG THẤP ĐỐI XỨNG MẠN TÍNH KHÔNG BiẾT NGUYÊN NHÂN Bệnh đặc trưng bằng sự thay đổi màng bao hoạt dịch  kết quả gây biến dạng và mất chức năng khớp.

4. Dịch tể học Bệnh phổ biến trên thế giới Nữ > Nam 3:1 Tuổi khởi phát : đỉnh 30 – 50 tuổi. Có thể xãy ra ở trẻ con và người già. Khoảng 1% dân số người lớn (UK/US) Trong vòng 3 năm sau khi chẩn đoán, nếu không điều trị , bệnh sẽ gây ra tàn phế vĩnh viễn

5. YẾU TỐ NGUY CƠ Nöõ giôùi. Tieàn söû gia ñình coù ngöôøi bò vieâm khôùp daïng thaáp. Lôùn tuoåi. Tieáp xuùc vôùi silic. Huùt thuoác laù. Uoáng caø pheâ nhieàu hôn 3 ly moãi ngaøy. Di truyền

6. Nhöõng yeáu toá coù theå laøm giaûm beänh: • Söû duïng vitamin D. • Uoáng traø. • Söû duïng thuoác ngöøa thai. • Khoaûng 75% tröôøng hôïp phuï nöõ bò beänh coù caûi thieän trieäu chöùng quan troïng trong thai kyø, nhöng thöôøng taùi phaùt trieäu chöùng sau khi sinh.

7. BiỂU HiỆN LÂM SÀNG • - Beänh khôûi phaùt töø vaøi tuaàn ñeán vaøi thaùng vôùi nhöõng trieäu chöùng baùo tröôùc nhö : aên khoâng ngon, yeáu, meät. Moät soá tröôøng hôïp ( khoaûng 15%) beänh khôûi phaùt raát nhanh. • Ñau vaø cöùng khôùp ôû nhieàu khôùp. Khoaûng 1/3 tröôøng hôïp beänh nhaân chæ khôûi ñaàu beänh ôû 1 khôùp hay coù theå ñau ôû vaøi khôùp raûi raùc. • Khôùp thöôøng bò beänh nhaát laø khôùp coå tay, khôùp lieân ñoát gaàn, khôùp baøn ngoùn. Khôùp lieân ñoát xa vaø khôùp cuøng – chaäu thöôøng khoâng bò beänh.

8. Biểu hiện lâm sàng • - Khôùp bò beänh thöôøng söng, ñau khi sôø, noùng nhöng khoâng bò ñoû da vuøng khôùp beänh. • - Coù theå coù noåi haïch ôû vuøng treân roøng roïc, haïch naùch hay haïch coå. • - Teo cô , yeáu cô nôi khôùp bò beänh. • - Cöùng khôùp vaøo buoåi saùng, keùo daøi ít nhaát khoaûng 45 phuùt sau khi baét ñaàu cöû ñoäng khôùp. • - Beänh nhaân thöôøng giöõ khôùp gaáp nheï ñeå giaûm ñau do caêng bao khôùp. • - Coù theå coù soát nheï, meät moõi.

9. TRIỆU CHỨNG • Sưng khớp • Cứng khớp vào buổi sáng • Có tính đối xứng • Lệch trục • Bán trật khớp • Biến dạng • Biến dạng hình chữ Z ngón tay cái

10. MCP 90-95% PIP 65-90% Khớp thái dương hàm 20-30% Các khớp thường bị bệnh Cột sống cổ 40-50% Vai 50-60% Khuỷu tay 40-50% Cổ tay 80-90% Hông 40-50% Gối 60-80% Cổ chân 50-80% MTP 50-90%

11. CẤU TRÚC KHỚP BÌNH THƯỜNG

12. VIÊM KHỚP DẠNG THẤP

24. Normal knee Damaged Knee

26. Yếu tố thấp RF Yếu tố thấp dương tính khoảng 80% trường hợp

27. Yếu tố thấp • Có thể dương tính trong nhiều bệnh • SLE, Sjögren's, Sarcoidosis, Chronic infections

28. Anti-CCP • Độ nhạy (65%) & độ chuyên biệt (95%) • Giúp tiên lượng bệnh • Mức độ nặng • Biến đổi ăn mòn xương trên phim X quang • Dự hậu xấu

29. Anti- CCP Linn-Rasker SP, et al. Ann Rheum Dis 2006;65:366-71

30. Biểu hiện ngoài khớp • Thiếu máu • Sicca syndrome (traàm caûm vaø roái loaïn giaác nguû, khoâ maét vaø mieäng ) • Viêm màng ngoài tim • Viếm máng phổi / xơ hóa phổi • Nốt dưới da • Viêm mắt • Bệnh lý về thần kinh. • Viêm mạch máu • Lách to (5% - chỉ 1% là HC Felty.) • Amyloidosis

32. Nodule

35. Normal Lungs Severe Pulmonary Fibrosis

37. Hậu quả Đau Tàn phế Mất hoàn toàn chức năng Tử vong

38. TIÊN LƯỢNG • Tăng nguy cơ NMCT và bệnh lý mạch máu não gấp 2 lần. • Tăng nguy cơ nhiễm trùng • Tăng nguy cơ bệnh lymphoma gấp 3 lần.

39. TỬ VONG • Bệnh có thể giảm tuổi thọ 10 – 15 năm. • ± 50% trường hợp tử vong sau 5 năm khởi bệnh ( nếu diễn tiến nặng) • BN có biểu hiện triệu chứng ngoài khớp  tử vong có thể tăng gấp 2 lần so với BN chỉ có biểu hiện tại khớp. • Bệnh đồng phát và độc tính của thuốc có thể góp phần làm tăng tỉ lệ tử vong ( là 1 trong những nguyên nhân chính gây tử vong)

40. BỆNH TIM VÀ RA • Tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim

41. BỆNH LÝ ÁC TÍNH SIR Finland, 1978 5 5 5 5 Sweden, 1993 Denmark, 1996 3 3 3 3 Scotland, 2000 2 2 2 2 1 1 1 1 0.5 0.5 0.5 0.5 All cancers NHL Lung cancer Colorectal cancer

42. TRẦM CẢM • # 40% bệnh nhân có trầm cảm

43. Đánh giá giai đoạn • Sớm • <3 months • Kéo dài, mạn tính • 6-12 months • Giai đoạn cuối • Phá hủy cấu trúc khớp • Mất chức năng

44. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO ARA (American Rheumatism Association ) • Cứng khớp vào buổi sáng • Viêm  3 khớp. • Viêm các khớp bàn tay • Viêm khớp đối xứng. • Nốt dạng thấp. • Yếu tố dạng thấp (RF) trong máu (+). • Thay đổi trên phịm X quang.

45. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO ARA (American Rheumatism Association ) 1. Cứng khớp vào buổi sáng Cứng khớp vào buổi sáng và vùng chung quanh khớp kéo dài ít nhất 1 giờ.

46. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO ARA (American Rheumatism Association ) 2. Viêm  3 khớp. Ít nhất 3 khớp bị viêm cùng lúc được khám thấy trên LS. 14 vị trí khớp thường gặp cả 2 bên phải và trái là: khớp bàn ngón tay, khớp liên đốt gần, khớp cổ tay, khớp khuỷu, khớp gối, khớp mắt cá, khớp bàn ngón chân.

47. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO ARA (American Rheumatism Association ) 3. Viêm khớp bàn tay Ít nhất có 1 vùng khớp bị sưng ở khớp cổ tay, khớp liên đốt bàn tay hay khớp bàn - ngón tay. At least one area swollen (as defined before) in a wrist, MCP or PIP (proximal interphalangeal (PIP) and metacarpophalangeal (MCP) joints)

48. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO ARA (American Rheumatism Association ) 4. Viêm khớp có tính đối xứng

49. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO ARA (American Rheumatism Association ) 5. Nốt dạng thấp. Những nốt dưới da, nằm trên vùng xương ahy ở phía mặt duỗi, hay vùng gần khớp.

50. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP 1987 THEO ARA (American Rheumatism Association ) 6. Yếu tố dạng thấp (+)